ب) روش تحقیق بر حسب نحوه گرد آوری داده ها: تحقیق حاضر از نظر گردآوری داده ها و اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل یک تحقیق توصیفی و غیر آزمایشی می‌باشد که سعی پژوهشگر بر این است تا یک مسئله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد طی یک فرایند تحقیق پاسخ دهد، زیرا تحقیقات علمی بر حسب گردآوری اطلاعات به دو دسته تقسیم می‌شوند: ۱) تحقیقات آزمایشی ۲) تحقیقات توصیفی. از آنجا که هدف تحقیق توصیفی توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است (بازرگان و همکاران، ۱۳۸۸). هدف ما نیز ” بررسی تاثیر سرمایه فکری سازمان بر رضایت شغلی و حفظ منابع انسانی کارکنان ادارات مرکزی بانک مسکن ” می‌باشد.

ج) روش تحقیق بر حسب نحوه اجراء: پژوهش حاضر بر حسب نحوه اجراء از نوع پیمایشی می‌باشد.

روش و ابزار گرد آوری اطلاعات :

الف) روش گرد آوری اطلاعات:

برای جمع‌ آوری اطلاعات از روش های زیر استفاده گردید :

مطالعات کتابخانه‌ای: جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه‌ای، مقالات، کتاب های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات استفاده شده است.

تحقیقات می‌دانی: به منظور جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده گردیده است.

ب) ابزار گرد آوری اطلاعات:

در این تحقیق از دو ابزار برای جمع‌ آوری اطلاعات استفاده گردیده است:

بررسی اسناد و مدارک: جهت اخذ اطلاعات کلی ‌در مورد سازمان شامل تاریخچه، تعداد پرسنل، وضعیت تحصیلی، آیین نامه ها و …از روش بررسی اسناد و مدارک استفاده گردیده است. همچنین سایر اطلاعات در زمینه ادبیات موضوع، تعیین چارچوب نظری و شاخص ها از منابع موجود در کتابخانه که حاوی کتب، مجلات وپایان نامه ها و گزارشات علمی است، استفاده شده است.

پرسشنامه: این ابزار یکی از ابزار های رایج تحقیق و روش مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از ‌سوال‌هاست که پاسخ دهنده با ملاحظه آن ها پاسخ لازم را ارائه می‌دهد که این پاسخ ها داده های مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می‌دهد.

از طریق سوالات پرسشنامه می توان دانش، علاقه، نگرش فکری فرد را مورد بررسی قرار داد (بازرگان و همکاران، ۱۳۸۸).

همان گونه که اشاره شد به منظور گردآوری اطلاعات و مفاهیم بخش نظری پژوهش، از روش کتابخانه ای (همچون کتاب ها، مقالات، پایان نامه ها و سایت های اینترنتی) و به منظور توصیف دیدگاه جامعه مورد پژوهش از روش پیمایشی (پرسشنامه) بهره گرفته شده است. پرسشنامه مذکور شامل سه بخش می‌باشد. بخش اول پرسشنامه شامل توضیح مختصری از پرسشنامه و نحوه تکمیل آن جهت ایجاد وضوح بیشتر پاسخ دهندگان می‌باشد. بخش دوم پرسشنامه شامل اطلاعات شخصی که دارای چهار سوال که شامل سن، سطح تحصیلات، جنسیت و وضعیت تأهل پاسخ دهندگان می‌باشد. بخش سوم شامل سوال مرتبط با تاثیر سرمایه فکری سازمان بر رضایت کارکنان و حفظ منابع انسانی می‌باشد. طراحی پرسشنامه در بخش دوم و سوم به صورت بسته طراحی گردید. پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق برگرفته از مقاله ماریلینا و ماتیو (۲۰۱۱) ^[۵۴] می‌باشد.

اعتبار و روایی ابزار تحقیق

الف) تعیین اعتبار (روایی) پرسشنامه:

مفهوم اعتبار ‌به این پرسش پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می‌سنجد بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه‌گیری نمی‌توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. برای تعیین اعتبار پرسشنامه روش­های متعددی وجود دارد که یکی از این روش­ها اعتبار محتوا می‌باشد.

اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه‌گیری به کار برده می‌شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه‌گیری به سوال­های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر
سوال­های پرسشنامه معرف ویژگی‌ها و مهارت­ های ویژه‌ای باشد که محقق قصد اندازه‌گیری آن ها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سؤال‌‌های تشکیل دهنده ابزار اندازه‌گیری معرف قسمتهای محتوای انتخاب شده باشد(آذر و مومنی، ۱۳۸۷).

‌بنابرین‏ اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازه‌گیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می‌شود. در این مرحله با انجام تست خبرگان، مشورت با اساتید محترم راهنما و مشاور و همچنین نظرات افراد متخصص در زمینه سرمایه فکری و نگرش شغلی در طراحی پرسشنامه اعمال شده و اصلاحات لازم بعمل آمده و بدین ترتیب اطمینان حاصل گردید که پرسشنامه همان خصیصه مورد نظر محقق را می سنجد.

ب) تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه‌ها:

قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگی‌های فنی ابزار اندازه‌گیری است. مفهوم یاد شده با این امر سر و کار دارد که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد.

دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه‌گیری ویژگی‌های با ثبات آزمودنی و یا ویژگی های متغیر و موقتی وی را می‌سنجد. برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری شیوه های مختلفی به کار برده می‌شود. از آن جمله می‌توان به شیوه های زیر اشاره نمود:

۱٫ اجرای دوباره آزمودن (روش بازآزمایی)

۲٫ روش موازی (همتا)

۳٫ روش تصنیف (دو نیمه کردن)

۴٫ روش کودر – ریچارد سون

۵٫ روش آلفای کرونباخ (آذر و مومنی، ۱۳۸۷).

در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری که خصیصه‌های مختلف را اندازه‌گیری می‌کند به کار می‌رود.

برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره‌های هر زیرمجموعه سوال‌های پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می‌کنیم.

که در آن :

تعداد زیر مجموعه های ‌سوال‌های پرسشنامه یا آزمون = J

واریانس زیر آزمون Jام Sj2 =

واریانس کل پرسشنامه یا آزمون S2 =

‌بنابرین‏ به منظور اندازه‌گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با بهره گرفتن از نرم‌افزار
۱۶ SPSS انجام گردیده است.

بدین منظور یک نمونه اولیه شامل ۳۰ پرسشنامه در بین جامعه مورد نظر پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده های به دست آمده از این پرسشنامه‌ها و به کمک نرم‌افزار آماری SPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد که در جدول ۳-۱ آمده است.

جدول( ۳-۱): میزان پایایی پرسشنامه های تحقیق

ردیف

مؤلفه های مورد بررسی

میزان آلفای کرونباخ

۱

سرمایه فکری

سرمایه انسانی

۸۳۷/۰

۲

سرمایه ساختاری

۷۹۴/۰

۳

سرمایه ارتباطی

۷۵۲/۰

۴

سرمایه فکری

۸۵۰/۰

۵

رضایت شغلی

۸۶۵/۰

۶

حفظ منابع انسانی

۷۵۰/۰

مقیاس اندازه گیری