تجربه ( اولیه )

شکل گیری فرضهای ناکارآمد

رویدادحساس

فعال شدگی فرض ها

افکار خود آیند منفی

نشانه های افسردگی

جسمی رفتاری

شناختی عاطفی انگیزشی

مدل شناختی افسردگی

۳-۲ اضطراب

اضطراب که نوعی ترس و ناراحتی بی دلیل است، نشانه بسیاری از اختلالات روان شناختی محسوب می شود که اغلب به وسیله رفتارهای دفاعی مانند فرار از یک موقعیت ناخوشایند یا انجام یک عمل طبق نظم و آئین معین کاهش می‌یابد (آزاد، ۱۳۷۸).

در اغلب نظریه های شخصیت، آسیب شناسی روانی و رواندرمانی، اضطراب مفهومی زیربنایی است. با این حال اضطراب در هاله ای از ابهام، تعاریفی معادل، مصادیقی گسترده و تعابیری متفاوت قرار دارد. نظریه پردازان مختلف اضطراب را به عنوان یک پاسخ، یک محرک، متغیر مداخله گر، حالتی هیجانی، انگیزه، سائق، برانگیختگی بیش از حد، صفت و یا یک علامت بالینی تلقی کرده‌اند (نائینیان،۱۳۸۸). به لحاظ مفهومی اضطراب ترکیبی از احساسات، رفتارها، شناخت ها و نشانه های جسمانی منفی است که در سطوح بالینی و غیربالینی توسط تمام انسان ها تجربه می شود (بارلو، ۲۰۰۲).

در واقع اضطراب دارای سه مؤلفه‌ جسمانی، شناختی و رفتاری است که با یکدیگر در تعامل هستند. اضطراب می‌تواند از طریق هر یک از این سه مؤلفه‌ آغاز شود و به سرعت سایر مؤلفه‌ را نیز درگیر کند (گریلون^[۶۴]، ۲۰۰۵).

اختلالات اضطرابی هنگامی تشخیص داده می‌شوند که تجربه ذهنی احساس اضطراب به وضوح وجود داشته باشد. DSM-IV-TR شش طبقه عمده برای اختلالات اضطرابی ارائه ‌کرده‌است: فوبی (هراس)، اختلال پانیک، اختلال اضطراب منتشر، اختلال وسواس فکری– عملی، اختلال فشار روانی پس آسیبی و اختلال فشار روانی حاد (دیویسون، نیل و کرینگ، ۱۳۸۷). ما در این پژوهش اختلالات اضطراب منتشر، اختلال پانیک و اختلال وسواس فکری–عملی را بررسی می‌کنیم. اضطراب گذشته از اثرات حرکتی و احشایی، بر تفکر، ادراک و یادگیری فرد هم اثر می‌گذارد. اضطراب اغلب سردرگمی (کونفوزیون) و تحریف هایی در ادراک ایجاد می‌کند. این تحریف ها با کاستن تمرکز، کم کردن قدرت یادآوری و مختل ساختن قدرت ربط دادن امور به هم یعنی تداعی کردن می‌توانند در یادگیری اختلال ایجاد کنند. یکی از جنبه‌های مهم هیجان اثری است که بر انتخابی بودن توجه می‌گذارد. افراد مضطرب مستعد آن اند که به برخی چیزها در دور و بر خود به طور انتخابی توجه کنند و از بقیه صرف نظر کنند (سادوک و کاپلان، ۲۰۰۷).

۱-۳-۲ شیوع اضطراب

در مطالعه ملی ابتلای همزمان گزارش شده است که از هر چهار نفر یکی واجد ملاک های تشخیصی لااقل یک اختلال اضطرابی است و میزان شیوع دوازده ماهه این اختلالات ۷/۱۷ درصد است. زنان با شیوع مادام العمر ۵/۳۰ درصد در مقایسه با مردان با شیوع ۲/۱۹ درصد، بیشتر ممکن است دچار یک اختلال اضطرابی شوند (همان).

۴-۲ اضطراب منتشر

اضطراب را می توان پاسخی انطباقی و به هنجار در برابر تهدید تلقی کرد که ارگانیسم را برای گریز یا ستیز آماده می‌کند. برخی از افراد تقریبا ‌در مورد هر چیزی مضطرب و نگران به نظر می‌رسند؛ این گونه افراد را می توان مبتلا به اختلال اضطراب منتشر طبقه بندی کرد. متن بازبینی شده چهارمین ویرایش کتابچه تشخیصی و آماری اختلالات روانی ( DSM- IV – TR) اختلال اضطراب منتشر را اضطراب و نگرانی مفرط درباره چندین واقعه یا فعالیت در اکثر ایام و طی یک دوره لااقل شش ماهه تعریف می‌کند. نگرانی مذبور به سختی مهار می شود و با علایمی جسمی نظیر تنیدگی عضلانی، تحریک پذیری، دشواری در خواب، و بی قراری همراه است. کانون این اضطراب خصایص اختلال دیگری از محور یک نیست، آن را مصرف مواد یا یک بیماری طبی عمومی ایجاد نکرده است، و صرفا در حین یک اختلال خلقی یا روانی پیدا نمی شود. اضطراب مذبور به سختی مهار می شود، رنج و عذاب درون ذهنی برای فرد ایجاد می‌کند، و حوزه های مهم زندگی فرد را مختل می‌سازد (سادوک و کاپلان، ۲۰۰۷).

۱-۴-۲ ویژگی های اختلال اضطراب منتشر

اختلال اضطراب منتشر شایع ترین اختلال اضطرابی است و فرایندهای محوری آن معرف فرایندهای اصلی دخیل در همه اختلال های اضطرابی است (بارلو، ۲۰۰۲). منظور از اصطلاح «حالت اضطرابی» عبارت است از اضطراب فراگیر (یا منتشری) که محدود به موقعیت های خارجی نباشد و در آن، رفتار اجتنابی پایدار و گسترده ای که مشخصه هراس هاست مشاهده نشود (هاوتون و همکاران، ۱۹۸۹). اختلال اضطراب منتشر، با نگرانی افراطی و غیر قابل کنترل همراه با برخی علایم اضطراب مشخص می شود. برای انطباق با ملاک های اختلال اضطراب منشر، فرد باید حداقل در دو حیطه محتوایی مختلف مانند سلامتی، اجتماعی، خانوادگی یا اقتصادی، نگرانی شدیدی تجربه کند (ولز، ۱۳۸۸).

افراد مبتلا به اختلال اضطراب منتشر اغلب بیان می‌کنند که در بیشتر مواقع زندگی شان نگران بوده اند. اضطراب و نگرانی می‌تواند اختلال شدید در عملکرد اجتماعی یا شغلی آن ها ایجاد کند. ممکن است کانون نگرانی غالب شخص در فاصله های کوتاه تا بلند مدت تغییر کند اما کانون نگرانی به یک اختلال دیگر در محور یک محدود نمی شود و ‌بر اساس آن قابل توجیه نیست (همان).

۱-۱-۴-۲ملاک های تشخیصی DSM- IV – TR ‌در مورد اختلال اضطراب منتشر

الف ) اضطراب و نگرانی مفرط (انتظار توام با تشویش) به خاطر چند واقعه یا فعالیت (نظیر عملکرد شغلی یا تحصیلی) که حداقل به مدت شش ماه در اکثر روزها پیدا شود.

ب ) فرد احساس کند تسلط بر این نگرانی دشوار است.

پ ) اضطراب و نگرانی مذبور لااقل با سه تا از علایم شش گانه زیر همراه باشد (به طوری که لااقل برخی از این علایم در شش ماه گذشته، در اکثر روزها وجود داشته باشد). نکته: در بچه ها وجود فقط یکی از موارد زیر کافی است:

1. 1. بی قراری یا احساس دلواپسی

1. 1. زود خسته شدن

1. 1. دشواری در تمرکز یا احساس کار نکردن مغز

1. 1. تحریک پذیری

1. 1. تنیدگی عضلانی