۲-۷ زیر ساختهای لازم برای گسترش تجارت الکترونیکی در ایران:

برای گسترش تجارت الکترونیکی زیر ساخت های لازم است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• • وجوه قوانین گمرکی – مالیاتی و بانکداری الکترونیکی متناسب با نیازهای جدید تجارت الکترونیکی

• • تعریف کد تجاری (بارکد ملی) برای محصولات و خدمات

• • تهیه و تدوین نظام ملی اطلاعات و نظام حقوقی اطلاع رسانی و کپی رایت

• • ایجاد سیستم های امنیت اطلاعات و محرمانه بودن اطلاعات شخصی

• • امکان پذیرش اسناد الکترونیکی توسط قوه قضاییه

• • ایجاد امکان دسترسی آسان – ارزان و پر سرعت به اینترنت

• ایجاد پول الکترونیکی و گسترش فرهنگ استفاده از آن

بسیاری از این زیر ساخت ها در کشور ما وجود ندارد. ولی با سرعت بالای پیشرفت فن آوری، ناگزیر باید برای ایجاد آن ها چاره ای اندیشید که وظیفه دولت در این زمینه بسیار اساسی و تعیین کننده می‌باشد. با وجود این آشنایی شرکت ها و سازمان ها با استراتژی و مدل های تجارت الکترونیکی و شروع کار با همین امکانات کم، علاوه بر مزایا و فوایدی که برای خود آن ها دارد می‌تواند به تسریع روند ایجاد این زیر ساخت ها نیز کمک کند. بسیاری از شرکت ها هستند که اقدام به ایجاد وب سایت با صرف هزینه های قابل توجه نموده اند اما اغلب آن ها با اینکه دارای ظاهری جذاب و زیبا هستند اما بدون یک استراتژی یا معرف راهبردی به وجود آمده اند. دلیل این امر را می‌توان در عدم آشنایی متخصصین کامپیوتری طراحی وب سایت یا ویژگی های یک برنامه بازاریابی و نیازهای مشتریان جستجو کرد (مدهوشی و صفاری نژاد، ۱۳۸۳).

۲-۸ تعریف بانک:

بانکداری زمانی آغاز شد که داد و ستد و مبادله کالا غیر از جنس به جنس بین مردم شروع و با گسترش تجارت حتی پیش از آن که پول به مفهوم جدید مورد استفاده قرار گیرد. نیاز به خدمات مؤسسات بانکی محسوس گشت. احتیاج به یک وسیله پرداخت، سنجش ارزش و بالاخص وصول مطالبات از مشتریان دور و نزدیک با وجود خطرات ناشی از نقل و انتقال پول ایجاب می‌کرد که این فعل و انفعال توسط مؤسساتی به نام بانک انجام گیرد. بانک عبارت است از یک نهاد یا سازمان مالی که سپرده های پولی^[۳۵] را می پذیرد و به متقاضیان وام می‌دهد. سیستم های^[۳۶] بانکی به دلایل زیر اهمیت دارند:

۱- بانک ها موجب می‌شود، تا بین کسانی که می خواهند پس انداز نمایند و سرمایه گذاران، ارتباط برقرار شود.

۲- بانک ها می‌توانند در عرضه پول و انتقال سیاست های پولی به سیستم های اقتصادی، نقش مهمی ایفا کنند.

۳- بانک ها پیشتاز نوآوری مالی بوده، موجب می‌شوند که برای پس انداز کردن و به کارگیری این پس اندازها در سرمایه گذاریها، راه کارهای نوین ابداع شود. نظام بانکی به عنوان یکی از محورهای اساسی اقتصاد هر کشور مطرح است. چرا که نقش اصلی واسطه وجوه و متعادل کننده نقدینگی جامعه را بازی می‌کند. بانک با تجهیز منابع و سپرده ها و تدارک نقدینگی برای سرمایه گذاری، رونق اقتصاد را باعث می‌شوند و در ایجاد اشتغال و تولید در جامعه نقش اساسی دارند. افزودن بر این بانک این امکان را به وجود می آورند که پول های مردم منتهی به کانال ها یا مسیرهایی که فرد خواهان آن است ولی خود از عهده چنین کاری بر نمی آید، بشود. تا قبل از انقلاب صنعتی ایران دارای صنایع دستی قابل ملاحظه ای بود که عرضه آن به بازارهای جهانی توسعه تجارت خارجی را سبب شده بود و مسائل مختلف پولی و مبادله آن باعث شد تا صرافی ها برای رفع این مشکل ظهور نمایند به طوری که تا اواخر قرن نوزدهم توان ‌پاسخ‌گویی‌ به احتیاجات پولی را نیز داشتند (مبرهن، ۱۳۹۱).

۲-۹ چگونگی پیدایش بانکداری در ایران:

به عقیده بعضی از مورخین، اولین سکه در ایران به نام داریک و در زمان هخامنشیان و در دوره حکومت داریوش ضرب شده است. در دوره اشکانیان و ساسانیان نیز ‌سکه‌هایی به نام درهم ضرب می‌شد امّا این سکه ها رواج زیادی پیدا نکرد و بیشتر مبادلات بازرگانی درآن زمان با شمش زر و سیم صورت می‌گرفت.

در ایران تا دوره حکومت صفویه تجارت خارجی توسعه چندانی نداشته و رابطه تجاری با همسایگان در سطح ناچیزی قرار داشت. در زمان شاه عباس صفوی رابطه تجاری کمی با کشورهای اروپایی برقرار شد، امّا این ارتباطات بازرگانی نیز زیاد دوام نیافت و در واقع می‌توان گفت که تا یک قرن پیش، ایران روابط تجاری مهمی با خارج نداشته است. جریان پول در کشور نیز فوق العاده محدود بوده و اسکناس تا سال ۱۲۶۷ هجری شمسی که بانک شاهنشاهی ایران تشکیل گردیده وجود نداشت.

در شمال ایران پیش از تأسیس بانک شاهنشاهی روبل های روسی مدت زیادی رواج فراوان پیدا کرد، به طوری که دولت مجبور گردید به وسیله اعلامیه های رسمی مبادله زر و سیم با روبل را ممنوع اعلام کند. امّا این اعلامیه ها کارگر نیفتاد و به لحاظ گسترش معاملات بازرگانی با کشور روسیه، روبل های رایج در ایران در بعضی مواقع حتی تا پنجاه درصد پول در گردش را تشکیل می‌داد.

در ایران از زمان‌های قدیم صرافانی وجود داشتند که کار آن ها مبادله و نقل و انتقال پول بود و در مقابل بهره زیادی که می گرفتند اقدام به پرداخت وام می‌کردند. در چنین شرایطی بود که در اواخر قرن شانزدهم میلادی، نماینده دولت انگلیس در تبریز گزارشی را ‌به این مضمون می‌نویسد: «در نتیجه نبودن بنگاه های بانکی طبق اصول جدید، معاملات بازرگانی نقداً انجام می‌گیرد و از این لحاظ صرافان که عده قلیلی بیش نیستند نقش مهمی را ایفا می‌کنند و می‌توان به طور تحقیق گفت تمام پول رایج کشور در دست آن ها‌ است. داد و ستد و معاملات مردم به وسیله حواله ها و بروات مخصوصی است که بین صرافان رایج می‌باشد و اگر اشخاصی بخواهند بروات خود را تبدیل به پول نقد کنند بیست درصد بهره صرف برات به آن ها تعلق می‌گیرد».

از اواخر قرن دوازدهم هجری شمسی به بعد به تدریج از تعداد صرافان کاسته شد و فکر ایجاد بانک به روش جدید مطرح گردید. در ایران بانک به صورت امروزی برای اولین در سال ۱۸۸۹ میلادی (۱۲۶۷ هجری شمسی) تشکیل شد. در آن موقع «بانک شرق نزدیک» که یک مؤسسه انگلیسی بود و مرکز فعالیت آن در لندن و هندوستان قرار داشت، بدون اخذ مجوز از دولت وقت ایران اقدام به تأسیس چند شعبه در چندمین شهر ایران یعنی تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، بوشهر، تبریز و رشت نمود. همان طورکه قبلاً ذکر گردید، تا قبل از تأسیس این بانک ، فقط صرافی ها به کار نقل و انتقال و تبدیل پول و اسعار می پرداختند که کار پررونقی بود ولی تا آن موقع هنوز اسکناس رواج نداشت. با تأسیس شعب بانک مذکور در چند شهر ایران، بانک اقدام به انتشار اوراقی با عنوان حواله و عهده خزانه دار خود نمود و به جریان انداخت که ارزش آن ها از پنج قران به بالا بود و در مقابل ارائه آن ها، شعب آن بانک سکه های نقره پرداخت می‌کردند. اوراق بانک مذکور بخصوص در تهران رواج فراوانی پیدا کرد و به منزله اسکناس در دست مردم در جریان بود. اگرچه بانک مذکور در نظر داشت کلیه معاملات بازرگانی و بانکی را در ایران به خود اختصاص دهد، امّا بعد از دو سال و در سال ۱۸۹۰ مجبور گردید کلیه شعب و اموال خود را به مبلغ بیست هزار لیره به بانک شاهنشاهی بفروشد (فرجی، ۱۳۸۵، ص ۹۱-۹۰).