قلیچ لی و مشبکی (۱۳۸۵) پژوهشی بر روی دو شرکت خودروساز ایران انجام دادند که نقش سرمایه اجتماعی را در ایجاد سرمایه فکری سازمان بیان نمودند و نتیجه‌گیری کردند که سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از قابلیت‌ها و دارایی‌های مهم سازمانی می‌تواند به شرکت‌های مطالعه شده در خلق و تسهیم دانش موجود در سرمایه های فکری‌شان کمک نماید و برای آن‌ ها در مقایسه با شرکت‌های دیگر، مزیت سازمانی پایدار ایجاد کند. [۱۴].

اسدی و همکاران (۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان «بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار شرکت» ‌به این نتیجه رسیدند که تأثیر سرمایه های فکری بر ارزش شرکت مستقیم است و یک واحد تغییر در متغیرهای مستقل ضرایب کارایی سرمایه فیزیکی، انسانی و ساختاری تأثیری معادل ۱۱۸/۰ بر مقدار تغییرات نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت‌ها دارد. [۱۵].

پور زمانی و دیگران (۱۳۹۱) در تحقیقی به بررسی رابطه بین سرمایه و ارزش بازار و عملکرد مالی شرکت‌ها پرداختند. برای بررسی سرمایه فکری از روش ضریب ارزش‌افزوده سرمایه فکری که توسط پالیک در سال ۲۰۰۰ پیشنهاد شد، استفاده شد. این مطالعه به صورت تحلیلی اثرات جداگانه از کارایی سرمایه شامل کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری و کارایی سرمایه فیزیکی بر ارزش بازار و عملکرد مالی را برای ۹۰ شرکت طی سال‌های ۱۳۸۹-۱۳۸۵ به روش رگرسیون مورد آزمون قرار می‌دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد رابطه بین ضریب کارایی سرمایه فکری و ارزش بازار (نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری) معنادار نیست این یافته تحقیق وجود شکاف فزاینده بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت‌ها را تأیید می‌کند؛ و همچنین نتایج حاصل از آزمون‌های به دست‌آمده بیانگر این است که ضریب کارایی سرمایه فکری تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد مالی (نرخ بازده دارایی‌ها) شرکت دارد. [۱۷].

طالب نیا و همکاران (۱۳۹۱)، به بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی شرکت‌های صنعت سیمان پرداختند که در مقاله خود از مدل پالیک استفاده کردند. دوره زمانی موردمطالعه طی سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۸۴ و نمونه انتخابی شامل ۱۲ شرکت می‌باشد. پژوهش با بهره گرفتن از روش رگرسیون پانل دیتا (روش حداقل مربعات) استفاده شده است. نتایج حاصل حاکی از این است که بین سرمایه فکری باارزش بازار و عملکرد مالی شرکت‌های فعال در صنعت سیمان ارتباط معنی‌داری وجود دارد. .[۱۳]

همتی و مهرابی (۱۳۸۹)، به بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و بازده مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در خلال سال‌های ۱۳۸۷-۱۳۸۳ پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد بین سرمایه فکری و بازده مالی شرکت‌ها ارتباط مثبت و معنی‌داری وجود دارد. [۲۰].

فصل سوم

روش تحقیق

مقدمه

تحقیق علمی را می‌توان چنین تعریف کرد: “فرآیندی که به کمک آن می‌توان روابط پنهان در پس یک پدیده را که مغشوش به نظر می‌رسند ، کشف نمود”. دستیابی به هدف‌های علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر زمانی که تحقیق با روش‌شناسی درست انجام شود. به عبارت دیگر، پایه هر علمی، روش شناخت آن می‌باشد و اعتبار و ارزش یافته های علمی به روش‌شناسی به‌کاررفته در آن علم مبتنی است. لذا برای بررسی هر پژوهش علمی، آگاهی از روش‌شناسی مورداستفاده، اعم از روش گردآوری اطلاعات، روش تجزیه‌و تحلیل و طبقه‌بندی اطلاعات، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. به‌طورکلی روش به سه چیز اطلاق می‌شود:

۱- ‌مجموعه طرقی که انسان را به کشف مجهولات و حل مشکلات هدایت می‌کند.

۲- مجموعه قواعدی که هنگام بررسی و پژوهش واقعیات باید به کار روند.

۳- مجموعه‌ ابزار و فنونی که آدمی را از مجهولات به معلومات راهبری می‌نمایند.

بدین ترتیب ملاحظه می‌شود که روش‌شناسی، لازمه دانش است هیچ‌دانشی بدون روش، قابل‌تصور نیست. در این فصل ضمن بیان فرضیات و تشریح مدل‌های مورداستفاده و متغیرهای آن‌ ها، نحوه گردآوری، طبقه‌بندی و تجزیه‌و تحلیل اطلاعات و نهایتاًً نحوه آزمون فرضیات مورداشاره قرار می‌گیرد.

روش تحقیق

تحقیق حاضر از نوع تحقیق پس رویدادی است. در این نوع تحقیق‌ها، هدف بررسی روابط موجود بین متغیرهاست و داده ها از محیطی که به گونه‌ای طبیعی وجود ‌داشته‌اند و یا از وقایع گذشته که بدون دخالت مستقیم محقق رخ‌داده است، جمع‌ آوری و تجزیه‌و تحلیل می‌شود‌. ازلحاظ تجربی، تحقیق حاضر در حوزه تحقیقات اثباتی حسابداری و مبتنی بر اطلاعات واقعی در صورت‌های مالی شرکت‌ها می‌باشد و بر اساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی می‌باشد. طبق تعریف گای^[۸۸] (۱۹۹۳) تحقیقات کاربردی تحقیقاتی هستند که نظریه ها، قانونمندی‌ها و اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می‌شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی به کار می‌گیرند. تحقیقات علمی را می‌توان بر اساس چگونگی به دست آوردن داده های موردنیاز به دو تحقیق، تحقیق آزمایشی و تحقیق توصیفی (غیرآزمایشی) تقسیم کرد. بیشتر تحقیقات در علوم رفتاری در زمره تحقیقات توصیفی به شمار می‌آیند. همان طور که اشاره شد تحقیق حاضر در حوزه تحقیقات اثباتی می‌باشد و در آن از روش توصیفی استفاده شده است. تحقیق توصیفی شامل مجموعه روش‌هایی است که هدف آن‌ ها توصیف شرایط یا پدیده‌های موردبررسی است. اجزای تحقیق توصیفی می‌توانند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود و یا یاری‌دادن به فرایند تصمیم‌گیری باشد.

تحقیق توصیفی را می‌توان به دسته های زیر تقسیم کرد:

۱- تحقیق پیمایشی

۲- اقدام پژوهی

۳- بررسی موردی

۴- تحقیق همبستگی

در این پژوهش از روش تحقیق همبستگی استفاده شده است. در تحقیق همبستگی، هدف اصلی آن است که مشخص شود که آیا رابطه‌ بین دو یا چند متغیر وجود دارد و اگر این رابطه وجود دارد اندازه واحد آنچه قدر است. نکته بسیار مهمی را که باید به خاطر سپرد، این است که تحقیق همبستگی هرگز یک رابطه علت و معلولی را تبیین نمی‌کند، بلکه صرفاً یک رابطه را توصیف می‌کند.

در مواردی که بررسی ارتباط بین یک متغیر وابسته با یک یا چند متغیر مستقل مدنظر باشد و هدف محقق این باشد که بر اساس این ارتباط و با بهره گرفتن از داده های تاریخی، پارامتر (‌پارامترهایی) برای متغیر (متغیرهای)‌مستقل برآورد و با ارائه مدل اقدام به بررسی و توصیف این ارتباط نمایید، از سه نوع داده به شرح زیر می‌توان استفاده نمود:

۱- ‌داده های سری زمانی

۲- داده های مقطعی

۳- داده های تابلویی

داده های سری زمانی، داده هایی هستند که در قالب یک (یا چند) متغیر خاص در طول زمان رخ می‌دهند، به عبارت دیگر سری زمانی، مجموعه‌ای از مشاهدات است که برحسب زمان مرتب‌شده باشد.

‌در داده های مقطعی، مقادیر یک یا چند متغیر برای چند واحد یا مورد نمونه‌ای دریک زمان خاص جمع‌ آوری می‌شود.