۵-۱-تعییین میزان پایایی SOCRATES-19

در پژوهش حاضر، پایایی مقیاس SOCRATES-19 سوالی در نمونه معتادان وابسته به مواد به سه روش آزمون – بازآزمون، آلفای کرونباخ ودو نیم سازی محاسبه شد. با توجه به یافته ها ضریب پایایی این مقیاس به روش آلفای کرونباخ a=0/91،به روش آزمون – بازآزمون r=0/88 وبه روش دونیمه سازی r=0/87 به دست آمد.یافته های پژوهش نشان داد که نسخه ایرانی مقیاس فوق از ضریب پایایی بسیار بالایی در میان جمعیت ایرانی برخوردار است. ضریب پایایی این مقیاس به روش آزمون بازآزمون درپژوهش بوسبی وپارکر(۱۹۹۷)درمن و همکاران (۱۹۹۷)درمطالعات خود،دامنه ضریب های آلفادرموردسه خرده مقیاس از۶۰درصد(دوسوگرایی)تا۸۵درصد(شناخت) گزارش کردند.مطالعات دیگرهمسانی درونی کمتری درمقیاس دوسوگرایی یافته اند.میلروتونی گان(۱۹۹۶)همسانی درونی مناسبی برای هرمقیاس درمطالعه به روش بازآزمایی (آلفا ها=۸۷/۰تا۹۶/۰)گزارش کرده‌اند.

نتایج مطالعه پرویزی فرد و همکاران(۲۰۱۲) نشان داد که ضریب آلفابرای نمرات کل مقیاس در پیش آزمون و پس آزمون به ترتیب۰٫۸۳۲ ۰٫۷۸۷ بود. هم چنین نتایج نشان داد که ضریب آلفا برای خرده مقیاس ها (شناخت،اقدام عملی ودو سوگرایی) در پیش آزمون از۰٫۶۹ تا ۰٫۸۱ودر پس آزمون از۰٫۶۶ تا ۰٫۷۹٫ متغیر بود. در این مطالعه ضریب پایایی مقیاس با بهره گرفتن از روش بازآزمایی با فاصله یک ماه۰٫۸۶بدست آمد. در مطالعه دنیل و همکاران (۲۰۰۷) نسخه فرانسوی مقیاس SOCRATES نتایج میزان ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برای خرده مقیاس های شناخت مواد۰٫۹۰, خرده مقیاس دوسو گرایی/ تردید ۰٫۷۳ و خرده مقیاس اقدامات عملی ۰٫۹۱ نشان داد. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که مقیاس SOCRATES از ویژگی های روان سنجی بالایی برای سنجش میزان آمادگی انگیزشی و رفتاری سوء مصرف کنندگان مواد در مراکز درمانی برخوردار است.

۵-۲-روایی محتوا وسازه پرسش نامه SOCRATES-19

درپژوهش حاضرروایی محتوا وسازه مقیاس فوق ازمیزان بالاییr=0/88 برخودار بودکه ازلحاظ آماری درسطحp<0/001 معنی دار می‌باشد.ضریب همبستگی مقیاس SOCRATES در پژوهش حاضر۰٫۹۱ بود. در کل این یافته ها از روایی محتوا وسازه پرسش نامه SOCRATES حمایت می‌کند.در پژوهش های قبلی نیز روایی مقیاس SOCRATES علی رغم تمایل اصلی آن برای ارائه چهارمرحله اصلی ازمدل فرانظری،نتایج تحلیل عاملی نسخه مقیاس الکل،تنها سه عامل مستقل راموردحمایت قرارمی دهد. ساختارهای سه عاملی مشابهی دردومطالعه منتشرنشده توسط آیزنهارت (۱۹۹۴)گزارش شده است.عاملی که باعنوان “اقدام عملی” نام گذاری شده است شامل آیتم هایی ازهردومرحله ی اصلی یعنی مرحله ی اقدام وحفظ یا نگهداری می‌باشد.عاملی که باعنوان”شناخت”مشخص شده است دربردارنده آیتم هایی درمقیاس تصمیم گیری ‌و مقیاس پیش تاملی می‌باشد.عامل”دوسوگرایی”نشان دهنده مقیاس اصلی تفکرو تأمل می‌باشد.میلروتونیگان(۱۹۹۶) هم گرایی اعتبار خرده مقیاس ها راباسایر مقیاس های مربوط به سنجش مصرف الکل بررسی کردند.نتایج این بررسی هیچ گونه همبستگی قویترازr=0/15برای مقیاس های دوسوگرایی وگام برداشتن نشان ندادوتردید هایی درموردتوانایی SOCRATES برای ارائه آمادگی تغییریااشتیاق به درمان مطرح ساخت. با این وجود، مقیاس شناخت ،به صورت مثبتی با تعدادمصرف الکل درهرروز(r=0/26)،استانداردکلی مصرف الکل(r=0/23)و۵مقیاس استفاده ازالکل (r=0/39)همبستگی داشت.درمن وهمکارانش (۱۹۹۷)نیزشواهد همگرایی درمورداعتبارمقیاس شناخت گزارش داده‌اند. آیزنهارت(۱۹۹۷) توانایی سه خرده مقیاس SOCRATESرابرای پیش‌بینی پاسخ درمان دریک پیگیری یکساله با نمونه ای از۱۲۵مرد مطالعه کرد.اگرچه این مقیاس ها کمیت یا فراوانی الکل مصرف شده راپیش بینی نکرده اند،نمره های مقیاس مرحله اقدام عملی دربین افرادی بیشتر بود که هیچ مصرف الکلی گزارش نکرده بودند. نمره های بالا در مقیاس شناخت وابستگی باافراد بی نام الکلی(AA) راپیش بینی کرد ونمره های پایین درمقیاس دوسوگرایی با گزارش هایی ازداشتن حامی درمرحله پیگیری همبسته بوده اند.

۵-۳-تحلیل عاملی

همان گونه که پیش تر ذکر شد، آخرین نسخه ی اصلی مقیاس SOCRATES شامل سه عامل ازجمله عامل شناخت(۷آیتم)، عمل دوسوگرایی(۴ آیتم)و عامل اقدام عملی(۸ آیتم)می‌باشد(میلروهمکاران،۱۹۹۶). در پژوهش حاضرنتایج عامل های استخراج شده مقیاس SOCRATES برای عامل شماره اول مقیاس فوق شامل ۱۳ آیتم است که تحت عنوان ” آگاهی نسبت به مشکلات ناشی از مصرف مواد ‌و اقدام برای تغییر” نام گذاری شده است. لازم به ذکر است که در مقیاس اصلی SOCRATES عامل اول (شناخت) شامل ۷ آیتم می‌باشد و ۸آیتم دیگر تحت عنوان عامل دومی به نام “اقدام عملی” نام گذاری شده است، در حالی که در پژوهش حاضر ۱۳ آیتم فوق با عامل اول بیش ترین همبستگی داشته است و برخلاف مقیاس اصلی دو عامل با هم تحت یک عامل نام گذاری شده است. در پژوهش حاضر عامل دوم شامل ۴ آیتم می‌باشد که تحت عنوان ” دوسوگرایی/تردید” نام گداری شده و با مقیاس اصلی هم خوان است. عامل سوم مقیاس فوق در پژهش حاضر شامل ۲ آیتم می‌باشد که تحت عنوان” خود کارآمدی” نام گذاری شد. نتایج تحلیل عاملی درنمونه معتادان خودمعرف نشان دادکه درکل سه عامل به دست آمده در این آزمون می تواند۲۵۳/۵۸ درصد ازپرسشنامه SOCRATES را ارزیابی وتبیین کند.به طورکلی نتایج تحلیل عاملی مقیاس فوق در پژوهش حاضر با نتایج حاصل از مطالعات میلر و همکاران (۱۹۹۶)هم خوانی دارد.

۵-۴-نقطه برش مقیاس SOCRATES

نتایج پژوهش نشان داد که بهترین نقطه برش مقیاسSOCRATES در نمونه مورد بررسی به ترتیب در مقیاس های شناخت/آگاهی با میانگین و انحراف معیار ( ۶۸۹ /۶ ) ۲۴۷/۲۶ ، مقیاس دو سوگرایی / تردید با میانگین و انحراف معیار ( ۷۴۵/۳ ) ۵۰۵/۱۲، و مقیاس اقدام عملی با میانگین و انحراف معیار ( ۷۴۵/۳ ) ۵۰۵/۱۲ می‌باشد. هم جنین نتایج نشان دادکه میانگین و انحراف معیار کل نمرات نمونه ی مورد بررسی در مقیاس SOCRATES به ترتیب ۹۱۸/۲۲و۸۱۱/۵ می‌باشد. به طور کلی نتایج این پژوهش با نتایج برخی مطالعات همخوان (میلروهمکاران،۱۹۹۴: میلر و همکاران، ۱۹۹۶) و با برخی مطالعات دیگر (مانند میستو^[۷۵] و همکاران،۱۹۹۹وفیج^[۷۶]یل و همکاران ۲۰۰۵)در این زمینه ناهمخوان است. علل ناهمخوانی یافته ها با برخی مطالعات ممکن است ناشی از عواملی از ویژگی های جمعیتی، حجم نمونه،ابزار پژوهش ، زمان ارزیابی، و یا شرایط اقتصادی اجتماعی و فرهنگی نمونه های مورد بررسی باشد.

۵-۵-یافته های جانبی

در این پژوهش از داده های مربوط به پرسش نامه جمعیت شناختی این اطلاعات استنباط شدند.