۳-۸-۳) مقیاس استرس ادراک شده: این مقیاس توسط (کوهن، کامراک و مرملستاین، ۱۹۸۳) ساخته شده است. این مقیاس شامل ۱۴ گویه است. نمره گذاری این پرسشنامه به صورت لیکرتی است و دامنه نمرات فرد بین (۰تا۵۶) در نوسان خواهد بود. فهم جملات ساده بوده، گزینه های پاسخ نیز به سادگی قابل درک می‌باشند. اعتبار و پایایی آن با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ در دامنه ای از ۷۴% تا ۹۳% گزارش شده است (شربون و شوگرمن^[۸۰]، ۱۹۹۱؛به نقل از ستوده ناورودی، زینعلی و خستگانان، ۱۳۹۱). در ضمن آلفای کرونباخ این پرسشنامه در این پژوهش ۸۵/. محاسبه شد.

۴-۸-۳) بسته آموزشی مدیریت استرس:

بسته آموزشی شامل خلاصه ای از محتوای ۱۰ جلسه ی درمان می‌باشد. این برنامه درمانی توسط آنتونی و همکاران (۲۰۰۷) تدوین شده است. هر جلسه شامل اطلاعات روانی-آموزشی ‌در مورد تکنیک های مدیریت استرس و دستورالعمل های اساسی تمرین های آرمیدگی می‌باشد. در بسته آموزشی، فرم ها و برگه هایی جهت تکمیل فعالیت های درون جلسه ای به منظور افزایش سطح آگاهی شرکت کنندگان از فرایند های ظریف پاسخ استرس و همچنین تمرین تکنیک های مدیریت استرس در نمونه هایی از موقعیت های استرس زا طراحی شده است. علاوه بر فعالیت های درون جلسه ای، هر جلسه تکلیف خانگی را نیز در بر دارد که به افراد در کاربرد تکنیک های تازه آموخته شده در وقایع و شرایط استرس زای زندگی روزمره کمک می‌کند. پنج گام تکنیک های مدیریت استرس که در این برنامه مورد استفاده قرار گرفته اند عبارتند از، بازسازی شناختی، آموزش مهارت های مقابله ای، آموزش ابرازگری، مدیریت خشم و ایجاد حمایت اجتماعی. برای آموزش هر کدام از این تکنیک ها به شرکت کنندگان، یک الی سه جلسه در نظر گرفته شده است.در ضمن الفای کرونباخ این بسته آموزشی ۸۷/. محاسبه شده است. در جدول زیر رئوس برنامه های آموزشی مدیریت استرس ارائه شده است:

جدول۳-۲ رئوس برنامه های آموزشی مدیریت استرس

جلسه اول

معرفی برنامه/استرس زاها و پاسخ های استرس/آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۱۶ گروه ماهیچه ای

جلسه دوم

آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۸ گروه ماهیچه ای/استرس و آگاهی

جلسه سوم

تنفس،تصویر سازی،آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۴ گروه ماهیچه ای/ارتباط افکار و هیجانات

جلسه چهارم

آرمیدگی عضلانی تدریجی منفعل/تفکر منفی و تحریفات شناختی

جلسه پنجم

آموزش خودزاد برای سنگینی و گرما/جایگزینی افکار منطقی

جلسه ششم

آموزش خودزاد برای ضربان قلب،تنفس،شکم و پیشانی/مقابله کارامد

جلسه هفتم

آموزش خودزاد همراه با تصویر سازی و خود القایی/اجرای پاسخ های مقابله ای مؤثر

جلسه هشتم

مراقبه ی مانترا/مدیریت خشم

جلسه نهم

مراقبه شمارش تنفس/آموزش ابراز گری

جلسه دهم

تصویر سازی و مراقبه/حمایت اجتماعی و مرور برنامه

۹-۳) روش اجرای پژوهش

پس از اخذ موافقت از مرکز بهزیستی شهرستان نطنز، از میان معتادینی که در پرسشنامه استرس ادراک شده و باورهای غیر منطقی نمره بالا و در پرسشنامه تاب آوری نمره پایینی را کسب کرده بودند بیست نفر به صورت تصادفی انتخاب شد و به صورت تصادفی در دو گروه ده نفری آزمایش و کنترل قرار داده شد. تعداد جلسات و روزهای برگزاری جلسات با گروه آزمایش هماهنگ شد. پس از آن ده جلسه نود دقیقه ای بر اساس برنامه آموزشی مدیریت استرس برای این افراد برگزار شد. قبل از برگزاری جلسات، بعد از اتمام جلسات و دو ماه بعد آموزش مدیریت استرس پرسشنامه تاب آوری و پرسشنامه باورهای غیر منطقی برای هر دو گروه آزمایش و کنترل به عمل آمد.

۱۰-۳) روش تجزیه و تحلیل داده ها

در تحقیق حاضر جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. شاخص های آماری مورد استفاده عبارتند از جداول فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد و ترسیم نمودارها جهت عینی تر شدن نتایج به دست امد.روش آماری مورد نظر تحلیل کوواریانس چند متغیری و آزمون t همبسته می‌باشد.

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

تجزیه و تحلیل داده ­ها برای ‌پاسخ‌گویی‌ به سوالات پژوهش از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر اطلاعات جمع ­آوری شده از موضوع مورد ­پژوهش می‌باشد؛ تجزیه و تحلیل اطلاعات از اصلی­ترین و مهم­ترین بخش­های پژوهش محسوب می­ شود. داده های خام با بهره گرفتن از فنون آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار می­ گیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفاده کنندگان قرار می­ گیرند. در این فصل در بخش آمار توصیفی شاخص هایی نظیر فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد نمرات و در بخش استنباطی آزمون تحلیل کوواریانس و تحلیل کوواریانس چند متغیره (MANCOVA) مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج به دست آمده در ادامه ارائه خواهد شد.