۲-۵- مزایا و معایب فناوری اطلاعات

۲-۵-۱- مزایای فناوری اطلاعات

قابلیت‌های چشمگیر فناوری اطلاعات مزایای زیادی را برای سازمان ها در بردارد که از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• • فناوری اطلاعات دارای توانایی ذخیره سازی، پردازش و انتقال اطلاعات است و موجب افزایش توانایی افراد یا سازمان برای ارتباطات آسان، دقیق، و کم هزینه‌ می‌شود.

• • با به کارگیری فناوری اطلاعات، مسأله یابی و فرصت یابی که سنگ زیر بنای تصمیم گیری و برنامه ریزی استراتژیک است، سریع و دقیق انجام می‌گیرد و کیفیت تصمیمات افزایش وزمان مورد نیاز برای اخذ تصمیم کاهش می‌یابد.

• • خطای انسانی در شبکه پردازش اطلاعات سازمانی کاهش می‌یابد.

• • از مشخصه‌ های فناوری جدید بر قراری ارتباط سریع بین کارکنان است، این ارتباط و انتقال مبنی بر سرعت رشد وسایل ارتباط جمعی الکترونیکی است که تا چند سال قبل ناشناخته بود.

• • فناوری اطلاعات موجب افزایش خلاقیت و کارایی کارکنان شده و با خلق راه‌های جدید جهت ارتباطات داخلی‌، کارکنان را در اطلاعات که مبنای قدرت سازمان هاست، سهیم می‌کند.

• • با تسلط فناوری اطلاعات بر فضای اداری، فضای دفتر بیشتر مفهومی انتزاعی خواهد بود و هر کجا که انسان تلفنی و یا پایانه‌ای در اختیار داشته باشد، همان‌جا دفتر اوست.

• • فناوری اطلاعات امکان انتشار اطلاعات را در سطحی وسیع اما با هزینه‌ای کم امکان پذیر کرده و امکان انتخاب اطلاعات مفید و مورد نظر را می‌دهد.

• • فناوری اطلاعات مشاغل را غنی‌تر ساخته و به آن ها معنی می‌دهد.

• • فناوری اطلاعات ارتباطات هماهنگ راتسهیل می‌کند.

• • ارتباطات با توسعه در ارتباط می‌باشد و می‌تواند منجر به توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شود. نقش بالقوه ارتباطات و فناوری اطلاعات در توسعه اجتماعی در دو سطح مشاهده می‌شود: فرد و گروه.

• • فناوری اطلاعات و توسعه اقتصادی؛ اگر هدف این باشد که محرومان به تساوی بیشتری نایل شوند فناوری اطلاعات وارتباطات می‌تواند به طرق مختلف این جریان را حمایت کند. همچنین فناوری اطلاعات به کارگیری نظام اداری آزاد منشانه، غیر متمرکز همراه با مشارکت عموم مردم را تشویق و یاری می‌کند.

• • توسعه سیاسی وفناوری اطلاعات؛ توسعه سیاسی دارای سه خصوصیت است. اول اینکه، همراه با تضمین منابع سنتی قدرت، موجب افزایش تمرکز قدرت در جامعه می‌شود. دوم اینکه، به تدریج که حکومت ها پیش می‌روند سازمان ها خصوصیات مختلفی به خود می‌گیرند. نهایتاًَ، توسعه سیاسی با مشارکت روز افزون در سیاست، تحرک توده مردم و شناخت بیشتر افراد و گروه ها و ملت به صورت یکپارچه نیازمند است. وسایل ارتباط جمعی بالقوه می‌توانند به حمایت و تشویق مردم به مشارکت بپردازند. روشن است که فناوری اطلاعات بالقوه می‌تواند به توسعه سیاسی کمک کند.

• • فناوری اطلاعات یکی از عوامل عمده برتری رقابتی برای مؤسسات و سازمان ها بوده و از
    استراتژی-های مؤسسه حمایت می‌نمایند.

• • فناوری اطلاعات توانمند سازی کارکنان را تسهیل می‌کند (وارث، ۱۳۷۷، ص ۵۴).

• فناوری باعث تغییر تفکر، اصلاح اشتباهات ، خلاصه کردن حقایق برای اداره اطلاعات، و کار مشارکت جویانه می‌شود ( سالمون^[۳۸] ، ۱۹۹۹).

۲-۵-۲- محدودیت‌های فناوری اطلاعات

از جمله محدودیت ها و مشکلات در زمینه فناوری اطلاعات می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• • سرعت پیشرفت فناوری اطلاعات، این عامل گاهی به حدی است که از ظرفیت انسان ‌در شناخت کاربردها و هدایت آن به سوی نتایج موردنظر پیشی می‌گیرد.

• • فناوری اطلاعات ممکن است حریم زندگی خصوصی افراد را از بین ببرد.

• • فناوری اطلاعات از طریق تمرکز اطلاعات می‌تواند تمرکز قدرت را موجب شود. نباید اجازه داد این قدرت در دست اقلیتی کوچک قرار گیرد.

• • در جامعه تحت سلطه فناوری اطلاعات امکان سوء استفاده از هر زمانی در تاریخ بیشتر است.

• • افزایش شکاف میان اغنیا و فقرا و نیز فاصله میان جوانان و بزرگسالان به عنوان یکی از مشکلات فناوری اطلاعات مطرح می‌گردد. دلیل این مشکل حداقل سطح تمکن مالی جهت استفاده از این امکانات است، و دیگری توانایی بشر برای تسلط بر آن است.

• • هزینه های انتقال فناوری و مربوط بودن فناوری انتقال یافته نیز از مشکلات مهم است.

• فناوری اطلاعات سرمایه بر است و کشورهایی مثل آمریکا، آلمان، فرانسه، ایتالیا، هلند، و ژاپن تجهیزات تخصصی سطح بالا را دارند و علاوه بر این فناوری اطلاعات به نیروی انسانی مطلع در آن زمینه نیاز دارد (شاهراه اطلاعاتی، مفید یا زیانبار، ۱۳۷۴، ص ۷۰-۷۱).

۲-۶- فناوری اطلاعات در کتابخانه ها

۲-۶-۱- تاریخچه ورود فناوری اطلاعات به کتابخانه ها

طرح مارک که یکی از طرح‌های خودکارسازی کتابخانه ها بود و توسط کتابخانه کنگره و با هدف استقرار نظامی خاص برای تبدیل اطلاعات کتاب‌شناختی به شکل ماشین خوان آغاز شده بود، تحول بزرگی در ایجاد و گسترش فهرست‌های رایانه ای به وجود آورد.به دنبال این تحولات کتابخانه ها برخی خدمات خود از جمله امانت و گردش کتاب را به شکل ماشینی انجام داده، در خودکارسازی کتابخانه ها تأثیر چشمگیری داشتند (نوذری امینی، ۱۳۸۰).

در دهه ۱۹۷۰ ریزرایانه ها ساخته شد و به کتابخانه ها راه یافت. در دهه ۱۹۸۰ علم اطلاع رسانی پیشرفت زیادی کرد، به گونه ای که نظام‌های پیچیده ذخیره و بازیابی اطلاعات در عمل به کار گرفته شد و استفاده از نظام‌های دیجیتالی برای فهرست نویسی و روش‌های جدید به اشتراک گذاری رکوردهای کتاب‌شناختی منابع به وجود آمد. سرانجام در دهه ۱۹۹۰، پروتکل هایی طراحی گردید که کاربران آشنا به نظام ساده جستجو را قادر می‌ساخت تا کاوش هایی در نظام‌های دوربرد با بهره گرفتن از ساختارهای فرمان انجام دهند (مهدیان،۱۳۷۹،ص ۹).