۲-۲-۳ خط مشی ها و روش های تقسیم سود

۲-۲-۳-۱ خط مشی تقسیم سود

تقسیم سود سهام در شرکت‌های سهامی به روش های مختلفی انجام شده که طی سالها این روش نهادینه شده و تقریبا هر سال تکرار می شود این خط مشی مشتمل بر تقسیم سود ثابت، تقسیم سود متغیر و سود ثابت به علاوه سود اضافی می‌تواند باشد و نحوه تقسیم سود سهام نیز در یکی از حالت‌های، پرداخت سود سهام که به صورت وجه نقد و سود سهمی که به صورت سهام جایزه به نسبت سهم هر یک از سهام‌داران از کل سهام شرکت و سود متعلقه یا سود غیر نقدی سهام که زیاد متداول نیست صورت می پذیرد. در خصوص پرداخت سود نظریات مختلفی مطرح است عده ای معتقدند شرکت‌ها باید سود سهام بیشتری تقسیم نمایند تا در این صورت سهام‌داران خرد از فروش منصرف شده و با استقبال این افراد از عدم فروش و یا خرید سهام جدید تقاضا برای خرید سهام شرکت افزایش یافته و این امر منجر به حداکثر شدن ارزش سهام شرکت و ثروت سهام‌داران گردد و در مقابل عده ای معتقدند شرکت‌ها باید سود کمتری تقسیم کرده و با انباشته کردن سود سالانه مبالغ آن را صرف تامین مالی طرحهای سرمایه ای نمایند. بدین ترتیب طرحهای سرمایه ای شرکت از محل منابع داخلی شرکت و با هزینه کمتر در قیاس تامین مالی بیرون مجموعه و پرداخت هزینه های تامین مالی اجرا می‌گردد و با سودآوری نهایی طرحها نهایت به نفع سهام‌داران خواهد بود.

در خاتمه ضمن اشاره به تعدادی از مواد قانون تجارت پیرامون موضوع مورد بحث از آنجایی که سود سهام در نگاه اول در واقع نوعی پیش‌بینی درباره موقعیت آتی هر شرکت است. عوامل فرهنگی و روانی و تبلیغاتی و محیطی نیز می‌تواند باعث سقوط یا افزایش قیمت سهام شرکت‌ها گردد و پرداخت یا عدم پرداخت سود سهام می‌تواند به عنوان یک علامت مثبت یا منفی برای سهام داران هر شرکت نمود یابد یا حتی بعضاً شرکت‌ها نیز با علم ‌به این موضوع از این حربه در جهت دهی به قیمت سهام خود در بازار و در نتیجه هدایت سهام‌داران خود استفاده نمایند. هر چند ممکن است این علامتها کاذب باشند و در مواقع وضعیت شرکت‌ها عکس آن چیزی باشد که سعی می‌کنند نشان دهند در هر صورت تقسیم سود سهام دارای محتوای اطلاعاتی گسترده ای بوده و تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تاثیر قرار می‌دهد (ابوالفضل نمازی، ۱۳۹۱).

۲-۲-۳-۲ روش های تقسیم سود

شرکت‌ها به سه روش می‌توانند بین سهام‌داران سود توزیع کنند(بایبانی،کاظمی، ۱۳۹۲):

۱) تقسیم سود نقدی: پرداخت نقدی سود سهام به پیشنهاد مدیران و تصویب مجمع عمومی شرکت میسر می‌گردد. پرداخت نقدی سود سهام می‌تواند هر سه ماه یکبار، شش ماه یکبار و یا سالانه باشد. در توزیع سود نقدی، شرکت‌ها می‌توانند روش های مختلفی داشته باشند.

الف) تقسیم مبلغ ثابت و معینی بین سهام‌داران: طبق این سیاست، سود تقسیمی هر سهم مبلغ مشخصی بوده و شرکت بدون توجه به مبلغ سود خالص، مبلغ مذکور را هر ساله بین سهام‌داران تقسیم می کند، چنانچه در این حالت روند سوددهی شرکت بهبود حاصل نماید، هر چند سال یک بار سود تقسیمی را افزایش و اگر روند سوددهی نزولی باشد، کاهش می‌دهند.

ب) تقسیم درصد ثابتی از سود (سیاست تقسیم سود متغیر): تعدادی از شرکت ها همه ساله درصد معینی از سود خودشان را بین سهام‌داران تقسیم می‌کنند. چنین سیاستی باعث خواهد شد که سود پرداختی به سهام‌داران همراه با نوسانات سود خالص تغییر نماید.

ج) سیاست تقسیم سود ثابت به علاوه حاشیه متغیر: در این سیاست شرکت یک مبلغ معمولا پایین را به طور دائم به سهام‌داران پرداخت می‌کند و با افزایش یا کاهش سود درصدی را به آن اضافه می‌کند.

د) سیاست تقسیم سود مازاد: در این نوع سیاست تقسیم سود، شرکت ابتدا کلیه نیازهای
سرمایه گذاری و مالی خود را از سود کسر می‌کند. هر چه قدر سود علاوه بر نیازهای سرمایه گذاری و مالی شرکت باقی ماند، بین سهام‌داران عادی تقسیم می شود.

۲) سهام جایزه: شکل دیگر تقسیم سود، توزیع سهام جدید به عنوان سود است که به آن سود سهمی (جایزه) گویند. شرکت برای اینکه بین سهام‌داران سود تقسیم کند و از طرفی وجه نقد را به منظور اجرای طرح های توسعه در شرکت نگه دارد اقدام به انتشار سهام جایزه می‌کند.

۳) تجزیه سهام: تجزیه ی سهام روشی برای کاهش ارزش اسمی سهام و افزایش تعداد سهام می‌باشد. تجزیه سهام فقط ارزش اسمی را کاهش و تعداد سهام را افزایش می‌دهد و حقوق صاحبان سهام و سایر اقلام داخل حقوق صاحبان سهام بدون تغییر باقی می مانند.

۲-۲-۴ سود و سیاست‌های سود تقسیمی