1. 1. تعیین رابطه و پیش‌بینی مؤلفه‌ های استرس شغلی با فراوانی فرسودگی هیجانی پرستاران

1. 1. تعیین رابطه و پیش‌بینی مؤلفه‌ های استرس شغلی با شدت فرسودگی هیجانی پرستاران

1. 1. تعیین رابطه و پیش‌بینی مؤلفه‌ های تعهد سازمانی با فراوانی فرسودگی هیجانی پرستاران

1. 1. تعیین رابطه و پیش‌بینی مؤلفه‌ های تعهد سازمانی با شدت فرسودگی هیجانی پرستاران

1. 1. تعیین رابطه و پیش‌بینی مؤلفه‌ های تفکر سازنده با فراوانی فرسودگی هیجانی پرستاران

1. تعیین رابطه و پیش‌بینی مؤلفه‌ های تفکر سازنده با شدت فرسودگی هیجانی پرستاران

۱-۵ ) فرضیه های تحقیق

۱-۵-۱) فرضیه اصلی

بین استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده با فرسودگی هیجانی پرستاران رابطه وجود دارد.

۱-۵-۲) فرضیه های جزئی

1. 1. مؤلفه‌ های تعهد سازمانی می‌تواند فراوانی فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نماید.

1. 1. مؤلفه‌ های تفکر سازنده می‌تواند فراوانی فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نماید.

1. 1. مؤلفه‌ های استرس شغلی می‌تواند فراوانی فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نماید.

1. 1. مؤلفه‌ های استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده به طور ترکیبی می‌توانند فراوانی فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نمایند.

   

1. 1. مؤلفه‌ های تعهد سازمانی می‌تواند شدت فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نماید.

1. 1. مؤلفه‌ های تفکر سازنده می‌تواند شدت فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نماید.

1. 1. مؤلفه‌ های استرس شغلی می‌تواند شدت فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نماید.

1. مؤلفه‌ های استرس شغلی، تعهد سازمانی و تفکر سازنده به طور ترکیبی می‌توانند شدت فرسودگی هیجانی پرستاران را پیش‌بینی نماید.

۱-۶ ) تعریف واژه و اصطلاحات

۱-۶-۱) فرسودگی هیجانی

تعریف مفهومی: نشانگانی است مبنی بر خستگی روانی و فیزیکی، همراه با افت انگیزش فرد در محیط کار .

تعریف عملیاتی: نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه فرسودگی هیجانی مسلش و جسکون به خود اختصاص می‌دهد.

۱-۶-۲) استرس شغلی

تعریف مفهومی: پاسخهای هیجانی ـ فیزیکی آسیب زا ناشی از عدم تناسب بین شغل با توانایی ها ، ظرفیت ها ، منابع و نیازها می‌باشد.(دل واله^[۳۵]و براوو^[۳۶]،۲۰۰۷) .و از مشکلات زیاد در محیط کاری، تغییرات مداوم خارج از کنترل، جابه جایی مداوم، اضافه کاری، ساعت کاری زیاد و بی نظمی ساعت کاری می‌باشد.

تعریف عملیاتی: نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه استرس شغلی HSE به خود اختصاص می‌دهد.

۱-۶-۳) تعهد سازمانی

تعریف مفهومی: تمایل افراد به گذاشتن انرژی و وفادای خویش به نظام اجتماعی است در این شیوه برخورد با تعهد سازمانی، تعهد وابستگی عاطفی و روانی به سا زمان در نظر گرفته می شود که ‌بر اساس آن فردی که شدیداًً متعهد است خود را با سازمان تعیین هویت می‌کند. (مایر، ۲۰۰۲).

تعریف عملیاتی: نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر به خود اختصاص می‌دهد.

۱-۶-۴) تفکر سازنده:

تعریف مفهومی: یک متغیر کنار آمدن گسترده با استرس می‌باشد. (اپستاین و پی مایر، ۱۹۸۲).

تعریف عملیاتی: نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه تفکر سازنده CTI به خود اختصاص می‌دهد.

فصل دوم

مروری بر تحقیقات انجام شده

(ادبیات و مستندات ، چارچوب ها و مبنای ، سابقه و پیشینه تحقیق)

۲-۱) مقدمه

۲-۲ ) شغل^[۳۷] چیست؟

کلمه شغل غالباً بدون تعریف دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش از تعریف شغل لازم است پست توضیح داده شود. پست عبارت است از مجموعه‌ای از کارها وظایف و مسئولیت‌هایی که یک فرد در یک سازمان به طور منظم انجام می‌دهد شغل یک یا چند پست کاملاً همسان در یک سازمان است که وظایف، مهارت‌ها، دانسته‌ها و مسئولیت‌های مشابهی در بر دارد یا ا ینکه شغل تعدادی پست یا مجموعه‌ای از وظایف است که از نظر ماهیت و شرایط کار متشابه‌اند و تعدادی از کارکنان که معمولاً می‌توانند از یک پست به پست های دیگر جابه جا شوند و آن را به عهده می‌گیرند کار یا پیشه^[۳۸] فعالیتی دایمی است که به تولید کالا و ‌یا خدمات منجر می‌شود و برای اجرای آن دستمزدی در نظر گرفته شده است لذا کاری دارای سه خصوصیت می‌باشد که عبارتند از:

۱ـ دائمی و همیشگی است.

۲ـ به تولید کالا و ‌یا خدمات می‌ انجامد.

۳ـ دستمزدی برای آن در نظر گرفته شده است.

کار همچنین به انجام نقش شغلی خاصی که فرد بر عهده دارد دلالت می‌کند به عبارت دیگر پیشه یا کار عبارت است از یک سلسه فعالیت‌های شغلی قابل توصیف که در موقعیت‌های مختلف قابل پیاده شدن و اجرا می‌باشد. (شفیع آبادی، ۱۳۸۱).

۲-۲-۱)حرفه^[۳۹]:

معمولاً به یک رشته از کارهایی اطلاق می‌شود که فرد در سرتاسر عمر بدان اشتغال می‌ورزد فرد ممکن است در تمام عمر به طور ثابت به یک حرفه ادامه و گاهی نیز در طی زندگی به تغییر حرفه‌اش اقدام نماید.

۲-۲-۲ )وظیفه:

عبارت است از تعدادی کار، مشاوره دانشجویان وظیفه یک استاد دانشگاه است و وظیفه یک کارمند حسابداری آماده کردن فیش حقوقی کارکنان و توزیع چکهای حقوقی آن‌هاست.

۲-۲-۳) گروه شغلی:

عبارت است از گروهی متشکل از دو یا چند شغل که دارای کارکنانی با مشخصات شبیه به هم یا مشاغلی با وظایف کاری موازی هم باشند که به وسیله تجزیه و تحلیل شغل مشخص شده‌باشد به عنوان مثال در شرکت بیمه کارمندان دفتری و مکاتبه کنندگان بیمه نامه‌ها در یک گروه شغلی قرار دارند، چرا که آن ها دارای مشخصات کاری مشابه زیادی هستند ( مقیمی، ۱۳۷۷).

۲-۲-۴) تقسیم بندی مشاغل بر حسب فشار روانی

مشاغل به طرق مختلفی طبقه‌بندی می‌شود بعضی مشاغل دشوار و برخی دیگر راحت هستند.

برخی مشاغل به نیروی جسمانی زیادی نیاز دارند و بعضی دیگر به نیروی کم نیاز داشته یا به هیچ نیروی جسمانی نیاز ندارند، برخی مشاغل منبع لذت و ارضا و برخی دیگر یکنواخت و خسته کننده هستند. کارگران از دیدگاه خود مشاغل را به مطلوب و نامطلوب طبقه بندی می‌کنند مدیریت نیز مشاغل را طبقه‌بندی می‌کند گاهی طبقه‌بندی بستگی به تناسب کارگران برای انجام یک سلسله وظایف مشخص دارد. زمانی دیگر طبقه‌بندی به مدت اموزش کار، مسئولیت و توانایی اداری مورد نیاز بستگی دارد ( چمران، ۱۳۷۹) . مشاغل را بر حسب فشار روانی به چهار دسته تقسیم می‌نمایند:

۱ـ مشاغل فعال

آنهایی هستند که فرد به هنگام کار تحت فشار زیادی قرار می‌گیرد ولی برای حل مسئله فرصت‌های زیادی دارد. چنین به نظر می‌رسد که ساعت‌های انجام کار طولانی می‌شوند ولی این زمان در اختیار فرد است. برای مثال پزشکان، پرستاران ،مهندسین، مدیران اجرایی و سایر افراد حرفه ای دارای مشاغل فعال هستند.

۲) مشاغل با فشار اندک

مشاغلی هستند که فرد را تحت فشار زیادی قرار نمی دهند و او به هنگام تصمیم‌گیری تحت هیچ گونه فشار روانی نیست. برای مثال در آمریکا اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها که از نظر استخدامی به صورت قطعی و رسمی درآمده‌اند تعمیر کاران و هنرمندان موفق از جمله کسانی هستند که به کارهای با فشار پایین مشغولند .

۳ـ مشاغل غیر غعال

الف) اعمالی که به حکم قانون و یا مقامات صالح انجام می‌گیرد: مثلاً پزشکی که به خاطر عدم شیوع بیماری در شهر، اقدام به قرنطینه­ مسافرین می‌کند یا در جایی که بر اساس حکم محکمه­ مامور اجرا، اقدام به شکستن قفل برای توقیف اموال می‌کند.

ب) معافیت‌های عرفی خاص: گاهی مباح بودن اضرار، ممکن است ناشی از حکم مستقیم بودن قانون نباشد ولی عرف آن را مباح تلقی­کند و موجب معافیت از مسئولیت شود. مانند ضربه‌هایی که در ورزش ،بازیکنان در حدود قوانین بازی‌های ورزشی به یکدیگر وارد می‌کنند.^[۲۹]

پ) اجبار (اکراه): جایی که فردی بدون اراده خویش وادار به انجام عملی می‌شود که هیچ راهی برای امتناع از انجام آن نداشته­باشد به عبارت دیگر در مقابل تهدیدی قرار می‌گیرد که قابل تحمل نباشد یعنی هر انسان متعارفی به جای او می‌بود همین عمل را انجام می‌داد.

ماده­ ۲۰۲ ق.م بیان می‌کند: «اکراه به اعمالی حاصل می‌شود که مؤثر در شخص باشعوری بوده و او را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود تهدید کند به نحوی که عادتاً قابل تحمل نباشد. ‌در مورد اعمال اکراه­آمیز، سن و شخصیت و اخلاق و مرد یا زن بودن شخص باید در نظر گرفته­شود.»

موانع دیگری نیز ذکر شده­است، که طرح آن‌ ها در این نگاشته ضرورتی ندارد و از حوصله­ بحث ما خارج است و در اینجا صرفاً به نام بردن آن‌ ها اکتفا می‌کنیم. غرور، اضطرار، اجرای حق و رضایت زیان دیده.^[۳۰]

گفتار دوم: رابطه­ سببیت

میان فعل زیان بار و ضرر ایجاد شده باید یک رابطه علت و معلولی وجود داشته باشد تا بتوان ضرر ایجاد شده را به فعل طرف مقابل منتسب کرد و بگوییم که این خسارت در نتیجه آن فعل یا ترک فعل ایجاد گشته است؛ به طوری که در صورت انتفاء فعل زیانبار، ضرر نیز منتفی شود.

بند اول: اهمیت رابطه­ سببیت

لزوم برقراری رابطه سببیت بین فعل زیانبار و ضرر در جایی که چند عامل موجب ایجاد ضرری می‌گردند، اهمیت به سزایی می‌یابد، تا به تاوان سببی را که مسئول حقیقی خسارت است، مشخص ساخت. حقوق­دانان برای تعیین سبب مسئول و میزان مسئولیت هریک از چند سبب در حوزه مسئولیت مدنی نظریه های گوناگونی را مطرح کرده‌اند، که در اینجا به معرفی هریک از نظریات مطرح شده و نظریه‌ای که به سیستم حقوقی ایران نزدیک‌تر است می‌پردازیم.

الف) نظریه­ برابری اسباب و شرایط

این نظریه، توسط حقوق­دانان آلمانی به نام‌ها­ی گلاسه و فن­بوری مطرح گردید. بر اساس این نظریه ، تمامی اسباب و شرایطی که موجبات ایجاد حادثه­ زیانبار را فراهم کرده‌اند برابر و یکسان هستند. چرا که اگر یکی از آن‌ ها نمی‌بود علت تامه­ای که موجب وقوع حادثه است تشکیل­نمی‌گردید؛ لذا هیچ کدام از اسباب وقوع حادثه را نباید به دیگری ترجیح­داد.

در حقوق ایران نیز ماده­ ۳۳۵ ق.م در فرضی که هر دو طرف تقصیر دارند (در تصادم دو کشتی یا دو قطار یا دو اتومبیل) بدون توجه به شدت و ضعف تقصیر طرفین حادثه، هر دو را مسئول می‌داند و در یافتن سبب اصلی نیست و به برابری اسباب، تمایل نشان می‌دهد.^[۳۱]

البته به نظریه­ مذکور ایرادی نیز وارد شده­است. حوادثی که در جهان اتفاق می‌افتد دارای علل بسیاری است. اگر بخواهیم تمام علل وقوع یک حادثه را شناسایی کنیم لاجرم به خود خالق هستی که علت­العلل است می‌رسیم و این نظر، دادرس را ناچار می‌کند تا تمام عللی که سبب وقوع حادثه شده اعم از این­که دور یا نزدیک باشد را بازیابد؛ که این یعنی قدم در راهی بی پایان که تا خالق هستی­بخش ادامه می‌یابد. به عبارتی دیگر همه اسباب و شرایط را نمی‌توان یکسان پنداشت چرا که برخی عوامل خود نتیجه­ زیانبار را ایجاد می‌کند و برخی صرفاً شرایط آن نتیجه را فراهم می‌کند^[۳۲]؛ خلاف عدالت و انصاف است که میزان مسئولیت هرکدام از اسباب را یکسان بدانیم.

ب) نظریه­ سبب مقدم در تاثیر

برخی از فقهای امامیه این گونه بیان ‌داشته‌اند، که هرگاه حادثه‌ای که موجب وارد آمدن ضرر و خسارت شده در نتیجه دخالت اسبابی باشد که هم­زمان نبوده­اند، باید مسئولیت و ضمان را برعهده سببی قرار داد که زودتر از باقی اسباب اثر خود را گذاشته و از این جهت مقدم بر دیگر اسباب باشد. مثلاً اگر چاهی در معبر عموم حفر گردد و شخص دیگری سنگی را جلوی چاه بگذارد و در اثر برخورد ره­گذری با سنگ، در چاه سقوط کند، بر طبق این نظریه، گذارنده­ سنگ مسئولیت جبران خسارات وارده را دارد.^[۳۳]

ماده­ ۵۳۵ ق.م.ا جدید به پیروی از این دسته از فقها بیان می‌دارد: «هرگاه دو نفر، عدوانا در وقوع جنایتی به نحوه­ای سبب دخالت داشته باشند کسی که تاثیر کار او در وقوع جنایت قبل از تاثیر سبب دیگر باشد ضامن خواهد­بود … »

مانند نظریه­ پیشین ایرادتی نیز ‌به این نظریه وارد شده است. طرفداران این نظریه به عرف استناد کرده‌اند که عرف ، تلف را مستند به کاری می‌داند که زودتر در اتلاف اثر کرده­باشد. ولی این رویه­ عرف هیچ دلیلی ندارد و خلاف عقل و عدالت است به ویژه در جایی که هر دو سبب قصد اتلاف دارند.

مثلاً در جایی که شخصی ته سیگار خود را در رودخانه‌ای که به جهت پسآب‌های کارخانه­ رنگ­سازی، آلوده شده بیندازد و موجب آتش گرفتن مزارع اطراف رودخانه شود؛ بر اساس این نظریه کارخانه ، مسئول است و شخص سیگاری مسئولیتی ندارد.

ج) نظریه­ سبب نزدیک یا بی واسطه یا آخرین سبب

بر طبق این نظریه وقتی اسباب متعددی موجب ورود زیان می‌گردد، باید آخرین سببی که به وقوع حادثه منتهی شده را مسئول شناخت؛ چرا که تا قبل از وقوع آخرین سبب همه چیز حالت عادی و طبیعی خود را داشته است و هیچ زیانی به کسی نرسیده­است و وقوع آخرین سبب است که تعادل را به هم می‌زند و زیان وارد می‌کند. لذا مسئولیت بر عهده او قرار می‌گیرد^[۳۴].

این نظریه کار دادرس را در شناخت سبب مسئول سهل و آسان می‌کند و کافی است تشخیص­دهد که آخرین سبب کدام یک از اسباب است.

صدر ماده­ ۳۳۲ ق.م نیز تحت تاثیر این تئوری بیان می‌دارد:« هرگاه یک نفر سبب تلف مالی را ایجاد کند و دیگری مباشر تلف شدن آن مال بشود مباشر مسئول است نه مسبب …. .» ولی در ادامه بیان می‌دارد: « مگر این­که سبب اقوی باشد به نحوی که عرفا اتلاف مستند به او باشد.»

همان‌ طور که مشاهده می‌گردد قسمت اخیر این ماده، مباشر تلف را با این­که نزدیک‌ترین سبب است در جایی که سبب دورتر قوی است، مسئول نمی‌داند و سب دورتر را مسئول می­شمارد و این مسئله که کدام سبب اقوی در ایراد خسارت بوده را به عرف واگذرا کرده­است. که این مثال نقضی برای نظریه­ سبب نزدیک است.

د) نظریه­ سبب متعارف و اصلی

تا کنون تحقیقات بسیاری در زمینه هوش هیجانی و ارتباطات مخصوصاً در حیطه روانشناسی انجام گرفته است . محققان بسیاری در پژوهش های مختلف رابطه بین هوش هیجانی و ارتباطات را مطرح کرده و عنوان نموده که هوش هیجانی بالاتر منجر به ارتباطات بهتر می شود . در حیطه مدیریت و روابط مدیر و کارکنان نتایج تحقیقات بیانگر رابطه تنگاتنگ هوش هیجانی و ارتباطات است . ‌بنابرین‏ هر مدیر یا عضوی از سازمان که هوش هیجانی بالاتری دارد در ارتباطات خود موفق تر عمل می‌کند ، احساسات خود را بهتر انتقال می‌دهد و خواسته های خود را واضح تر عنوان می‌کند و همچنین در درک دیگران و خواسته ها و نیازهای دیگران موفق تر عمل می نمایند .‌بنابرین‏ توانمندی های اجتماعی بخش مهم هوش هیجانی و در واقع عینیت بخش هوش هیجانی است.بسیاری از مدیران امروزی ارتباطات ضعیفی بر قرار می‌کنند و تمایل به سخت گیری دارند . آن ها قادر نیستند در محیط کسب و کار ، فرایند کاری و فناوری تغییر و تحول ایجاد کنند . بسیاری از مدیران قادر نیستند بازخورد دریافت کنند و به بازخوردها پاسخ درست بدهند ، به افرادی که با آن ها کار می‌کنند اعتماد ندارند و به تندی انتقاد می‌کنند ، بیش از حد ، از آن ها کار می کشند ،….. این مدیران به طور آشکاری نشان می‌دهد که مدیرانی که از لحاظ فنی خوب تربیت نشده اند ، نمی توانند مدیران موفقی باشند مدیران اثر بخش و موفق تقریباً در تمام جنبه ها با این مدیران متفاوت هستند ، آن ها نقش رهبر را ایفا می‌کنند. به نظر گلمن رهبر قوی و مؤثر کسی است که الهام بخش است ، انگیزه ایجاد می‌کند ، تعهد به وجود می آ ورد و قابلیت های هوش هیجانی خود را به طور مداوم تقویت می‌کند.مدیران موفق بر انگیزاننده های خوبی هستند .مدیران موفق تأکید بر ارتقای هوش هیجانی و پرورش قابلیت های هیجانی دارند.

در واقع تفاوت مدیر اثربخش و نا موفق در ارتباطات آن ها تجلی می‌یابد . مدیران اثر بخش با هوش هیجانی بالای خود در ارتباطات بسیار موفق تر از دیگر مدیران عمل می نمایند و این امر را به خوبی به اثبات می رسانند که مدیری که هوش عقلی IQ بالایی دارد ، نمی تواند تنها با اتکا بر هوش عقلی خود رهبری نماید ، بلکه مدیری اثر بخش است که شنونده و سخنگوی خوبی باشد ، ارتباطات پایدار و مثبت با دیگران برقرار نماید احساسات خود و دیگران را به خوبی درک نماید و در ارتباطات خود به خوبی عکس العمل نشان دهد . ( گلمن۲۰۰۱ ،به نقل از آقا جانی پور، ۱۳۸۶)

آیاهوش هیجانی را می توان رشد و توسعه داد؟

هوش هیجانی به وسیله بهبود مهارت های هیجانی قابل رشد و توسعه است .بررسی نشان می‌دهد کودکان یا حتی نوه ها می‌توانند ویژگی های هیجانی خاص را از والدین به ارث ببرند. به عبارتی هوش هیجانی ارثی است .البته این نظریه کاملا صحیح نمی باشدچون میزان سطح هوش هیجانی در هنگام تولد ثابت نیست و هیچ گونه ژنی که بتواند هوش هیجانی را منتقل نمایند کشف نشده است .هوش هیجانی مفهومی قابل یادگیری است. ‌در مورد هوش هیجانی خبر های خوشایندی وجود دارد بر خلاف بهره هوشی(IQ) که در طول زندگی سطح آن تقریبا ثابت و ایستا بوده ،هوش هیجانی قابل توسعه و رشد است.(آقایار و شریفی ،۱۳۸۵،۵۱-۵۰ )

ده توصیه برای بهبود هوش هیجانی:

۱-مسئولیت عواطف و کامیابی ها را بپذیریم.

۲-به جای بر چسب زدن به رفتار و انگیزه های دیگران ،احساسات خودتان را باز نگری کنید.

۳-مهارت های مؤثر سازش جویانه را برای حالت خاص روانی توسعه دهید.یاد بگیرید آرامش خود را حفظ کنید وقتی هیجان زده هستید و برعکس پر تلاش و پر تحرک باشید وقتی احساس خمودگی و ضعف می کنید .

۴-به دنبال کسب پیروزی باشید از شرایط منفی درس زندگی بیاموزید.به دنبال زندگی شاد باشید.

۵-با خودتان صادق باشیداحساسات منفی تان را بپذیرید و به دنبال یافتن منشا آن باشید ،به دنبال راه حل هایی باشید تا به طور جدی بتوانید مشکلات را حل کنید.

۶-به احساسات دیگران احترام بگذارید و به آنان نشان دهید برایشان احترام قائلید.

۷-از افرادی که به احساسات شما احترام نمی گذارند یا قبولتان ندارند دوری کنید.

۸-دو برابر آنچه حرف می زنید گوش کنید .

۹-به ارتباطات غیر کلامی اهمیت دهید ،وقتی با دیگران ارتباط برقرار می کنید به چهره اش نگاه کنید ،به لحن صدایش توجه کنید ،علایم تن گفتاری (حرکات بدن) را به ذهن بسپارید و آن ها را مد نظر قرار دهید.

۱۰-بدانید بهبود هوش هیجانی به زمان نیاز دارد .صبر و حوصله کنید .عجله نکنید. .(همان منبع، ۵۲-۵۳)

ب-بخش دوم :خودکارآمدی

مفهوم خود :

یکی از موضوعات مهمی روان شناسی خود می‌باشد که نقش مهمی در رشد شخصیت فرد دارد . نظریه پردازان هر یک نظرات مختلفی ‌در مورد خود مطرح نموده اند که به بعضی از این نظریه ها اشاره می‌کنیم .

نظریه پردازانی همچون مید ^[۵۰] (۱۹۳۴) و کولی ^[۵۱] (۱۹۲۰) معتقدند که مفهوم خود افراد تحت تاثیر دیدگاهی است که دیگران ‌در مورد آن ها دارند و در این رابطه کولی اصطلاح خود در آینه ^[۵۲] را برای این موضوع به کار برده است . مورفی (۱۹۴۷) خود را به منزله فردیت می‌داند آن گونه که توسط فرد شناخته شده است .ویلیام جیمز مفهوم خود را به دو بخش تقسیم ‌کرده‌است : خود مفعولی مجموعه چیزهایی است که شخص می‌تواند آن را متعلق به خود بداند و شامل توانائیها ، خصوصیات اجتماعی و شخصی و متعلقات مادی است. خود فاعلی ، دائما تجارب حاصل از ارتباط با مردم ، اشیاء و وقایع را به نحوی کاملاً سازمان یافته، تفسیر می‌کند. جرسیلد ^[۵۳] (۱۹۶۰) خود رامجموعه ای از افکار و عواطف که باعث آگاهی فرد از موجودیت خود می شود، تعریف می‌کند ( رفیعیان ، ۱۳۷۹)

در واقع خود را شامل تمام ادراکات ، عواطف ، ارزش ها و طرز تفکر فرد می‌داند.خود از نظر فروید منطقی ، عقلانی ، در مقابل تنش مقاوم و قوه اجرایی شخصیت است همچنین خود بیانگر رشد ادراکی و مهارت‌های شناختی و توانایی درک بیشتر در شرایط پیچیده تر است . برای مثال فرد می‌تواند ‌در مورد آینده و آنچه در طولانی مدت بهترین است، بیندشد . (پروین ۱۹۸۹^[۵۴] ، ترجمه جوادی و کدیور، ۱۳۷۴ )

مفهوم خویشتن مهمترین مفهوم در نظریه راجرز است . از نظر راجرز هر فرد رویداد ها و تجارب پیرامون خود را دریافت می‌کند به آن ها معنا می بخشد که این مجموعه ادراکی و معنایی ، میدان پدیداریی فرد را تشکیل می‌دهد . قسمتی از این میدان به نام خود یا من ، خویشتن فرد را تشکیل می‌دهد . راجرز مفهوم خود پنداره را برای معرفی الگویی سازمان یافته از تجارب استفاده می‌کند . در نظریه راجرز خویشتن تغییر می‌کند ولی خصوصیات سازمان یافته و یکپارچه آن حفظ می شود و خویشتن هر فرد به منزله فرد کوچکی در درون فرد نیست که رفتار او را کنترل کند . مجموعه تجارب و ادراکات هر فرد (خویشتن ) در حوزه آگاهی فرد است به عبارتی خود پنداره هوشیار است( همان منبع)

از یک سو اجتماعی شدن، یک ساخت‌بندی است که فرد به همان اندازه که دریافت می‌کند در آن سهیم است. از سوی دیگر حتی ‌در مورد انتقال‌ها و تفویض‌های اجتماعی که در آن‌ ها آزمودنی بیشتر پذیرنده به نظر می‌آید، مانند انتقال و تفویض آموزشگاهی، عمل اجتماعی بدون یک درون سازی فعال از سوی کودک که مستلزم ابزارهای عملیاتی کامل است، مؤثر نیست (پیاژه، ترجمه منصور و دادستان، ۱۳۸۸).

نظریه بالبی:

‌بر اساس نظریه دلبستگی بالبی(۱۹۷۳،۱۹۷۹،۱۹۸۲؛ به نقل از کرنز و اسیتونز^[۸۵]،۱۹۹۶) همه کودکان، دلبستگی به مراقبت کننده راتشکیل می‌دهند، اما کیفیت این دلبستگی کاملاً متفاوت از یکدیگر است. کودکانی که مراقبت کننده را حساس، پاسخده و قابل دسترس می‌یابند، به دلیل برخورداری از عواطف دیگران، خود را ارزشمند دانسته و این توقع را به مشارکت کنندگان اجتماعی دیگر گسترش می‌دهند. در مقابل، کودکی که مراقبت کننده را غیرقابل دسترس، غیرقابل پیش‌بینی، و غیر پاسخ‌ده در می‌یابد، این انتظار را شکل می‌دهد که دیگران نیز قابل اعتماد و قابل دسترس نیستند.

توقعات شخص درباره خود و دیگران ‌بر اساس آن چه که بالبی به الگوهای شخص و دیگران ارجاع می‌دهد بر روی سراسر دوره نوزادی، کودکی و نوجوانی ساخته می‌شود. کودکانی که پیوسته مراقبت‌کنندگان خود را پاسخده و قابل دسترس می‌یابند، خودشان را برای انجام کنش بر روی محیط موفق دانسته و برای ارتباط با همسالان پیشقدم می‌شوند.

نظریه بالبی^[۸۶] پیش‌بینی می‌کند که دلبستگی با مراقبت کننده، کیفیت روابط دیگر و کنش متقابل اجتماعی را زیر نفوذ قرار خواهد داد. یک دلیل منطقی برای این ارتباط این است که وابستگی والدین ممکن است مجموعه‌ای از توقعات و انتظارات را درباره چگونگی برقراری ارتباط با دیگران و چگونگی تفسیر فعالیت دیگران فراهم کند (بالبی،۱۹۷۳؛ سروف و فلسون، ۱۹۸۶، به نقل از کرنز و اسیتونز، ۱۹۹۶). به عبارت دیگر کودکانی که ارتباطی باز و پاسخ‌ده به نیازهای عاطفی را به وسیله والدین شکل داده‌اند، ممکن است این ویژگی‌ها را در ارتباطات دیگر نیز اتخاذ کنند (کرنز و اسیتونز، ۱۹۹۶).

ج) پیشینه مطالعاتی

۱) تحقیقات انجام شده در داخل کشور

فرشید فر، عطایی و فرازی (۱۳۹۲) در پژوهشی تحت عنوان بررسی نگرش، کاربرد و تاثیر تلفن همراه و پیام کوتاه در نوجوانان در نمونه‌ای با تعداد ۵۰۰ نفر دانش آموز سال سوم راهنمایی که به ‌صورت طبقه‌ای تصادفی انتخاب شدند ‌به این نتایج دست یافتند که استفاده از تلفن همراه در زمینه غفلت دانش‌آموزان دختر و پسر از کارهای روزمره، تاثیر معناداری دارد. پسران بیشتر از دختران گرایش به استفاده از تلفن همراه در رابطه با موضوعات جنسی دارند. استفاده از تلفن همراه در میان دختران بیشتر از پسران باعث افزایش استرس و تنش می شود. نوجوانان بر این باورند تلفن همراه ابزاری است که با آن از طرف والدین کنترل می‌شوند و در این زمینه کنترل پسران نسبت به دختران بیشتر گزارش شده است. در نتیجه وابستگی به تلفن همراه در نوجوانان به حدی است که اکثراً به غیر از مواقع خالی شدن شارژ (در پسران) و مزاحمت تلفنی (در دختران) تلفن همراه خویش را خاموش نمی‌کردند. انگیزه نوجوانان در استفاده از تلفن همراه به سطح سرگرمی، وقت گذرانی و تماس تلفنی با جنس مخالف تنزل پیدا کرده و نیز هیچ اهمیتی به محتوای پیام های ارسالی و دریافتی در هیچ مقطعی داده نمی شود.

رودباری، ساداتی قلعه (۱۳۹۲) در پژوهشی تحت عنوان رابطه سلامت عمومی و استفاده مفرط از تلفن همراه در دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان نکا در نمونه‌ای به حجم ۳۰۰ نفر از دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان نکا که به روش نمونه گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب کرده بودند ‌به این نتایج دست یافتند که بین ابعاد سلامت عمومی و استفاده مفرط از تلفن همراه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. تحلیل چندگانه به روش گام به گام نشان داد که متغیرهای سلامت عمومی جمعاٌ ۵۳ درصد واریانس استفاده از تلفن همراه را تبیین می‌کند. دیگر یافته دال بر آن بود که افسردگی بیشترین سهم را در تبیین واریانس استفاده از تلفن همراه دارد و ۳۹ درصد واریانس استفاده مفرط از تلفن همراه را تبیین می‌کند.

پناهی، فرجی و اصلانی (۱۳۹۲) در پژوهشی تحت عنوان ‌آسیب‌های روانی- اجتماعی و وابستگی به تلفن همراه در دانش‌آموزان با نمونه‌ای به حجم ۴۴۰ دانش‌آموز مقطع متوسطه که به روش خوشه‌ای انتخاب شده بودند ‌به این نتایج دست یافتند که دانش‌آموزانی از امکانات جانبی تلفن همراه برای پر کردن اوقات فراغت و ارتباط با دوستان خود استفاده می‌نمایند ۶/۵۳ درصد برای گوش دادن به موسیقی، ۱/۳۱ درصد برای ارسال و دریافت پیامک، ۲/۲۵ درصد برای مکالمه و ۱۰ درصد از بلوتوث استفاده می‌نمایند. محتوای بیشتر پیامک‌های دریافتی و ارسال طنز می‌باشد. اکثر بلوتوث‌ها برای مبادله موسیقی و عکس مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین نتایج نشان داد که بین وابستگی به تلفن همراه با افزایش ارتباط ناسالم و افت تحصیلی، رابطه دارد. با این وجود استفاده از تلفن همراه باعث افت تحصیلی در دانش‌آموزان و نیز کاهش برقراری ارتباط عاطفی نوجوانان با خانواده‌هایشان می شود، که در طولانی مدت می‌تواند اثرات مخرب روحی و فرهنگی ایجاد نماید.

عطایی، فرازی و کیوان‌کار(۱۳۹۲) در پژوهشی تحت عنوان مدل یابی علی بهزیستی ذهنی با توجه به مؤلفه‌‌های پورنوگرافی از طریق تلفن همراه، تمایلات جنسی، رفتار‌های مغایر جنسی در نوجوانان با نمونه‌ای به حجم ۵۰۰ نفر دانش‌آموز مقطع راهنمایی و متوسطه به روش نمونه‌گیری چند‌مرحله‌ای خوشه‌ای، انتخاب شده‌بودند، ‌به این نتایج دست یافتند که پورنوگرافی از طریق تلفن همراه با رفتارهای مغایر جنسی، تمایلات جنسی به جنس مخالف رابطه دارد. همچنین پورنوگرافی با رضایت از زندگی و هیجانات رابطه منفی رابطه دارد.

عابدینی و زمانی (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان بررسی انگیزه، میزان و نوع استفاده از تلفن همراه در دانشجویان با نمونه ای شامل ۳۰۰ نفر (۱۵۰ زن، ۱۵۰ مرد ) از دانشجویان دانشگاه اصفهان ‌به این نتایج دست یافتند که وجود تفاوت‌های جنسیتی از نظر انگیزش و نوع استفاده از امکانات تلفن همراه در دانشجویان معنادار بود. همچنین مشاهده شد بین وضعیت تاهل، تحصیلات والدین و میزان استفاده از تلفن همراه رابطه معنادار وجود دارد. با این حال، بین جنسیت و میزان استفاده از تلفن همراه رابطه معنادار مشاهده نشد. این یافته ها حاکی از این است که الگوهای استفاده از تلفن همراه مانند الگوهای استفاده از سایر رسانه ها و فناوری‌ها از جمله اینترنت، کامپیوتر، لپ تاپ و موارد دیگر در زنان و مردان متفاوت است.

دولتی

نقدینگی

خصوصی

تامین مالی پایدار خالص

نمودار(۱-۱) مدل مفهومی پژوهش تاثیر تمرکز مالکیت بر رفتار ریسک پذیری بانک ها و مؤسسات مالی

( محقق ساخته)

۱-۷- تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی)

۱-۷-۱- تعاریف مفهومی

۱-۷-۱- ۱- مفهوم مالکیت

مالکیت رابطه‌ای است اعتباری بین مال از یک طرف و بین شخص (حقیقی یا حقوقی) از طرف دیگر که بر اساس آن مالک می‌تواند هر تصرف معقولی را که مایل باشد در آن انجام دهد

۱-۷-۱- ۲- انواع مالکیت

در تعریف مالکیت گفته شد که: رابطه‌ای است خاص بین مال و شخص. این تعبیر خود نشان دهنده تقسیم مالکیت به خصوصی و عمومی می‌باشد.

۱-۷-۱- ۲- ۱- مالکیت خصوصی

مالکیت خصوصی عبارت است از اینکه مال مرتبط با شخص یا اشخاص معیّنی باشد. ‌بنابرین‏ مالکیت خصوصی خود چند نوع است:

• • مالکیت فردی : مالکیت فردی آن است که: یک نفر مالک چیزی باشد و در آن شریکی نداشته باشد.

• • مالکیت گروهی: منظور از مالکیت گروهی این است که: مال به طور مشترک به افراد و جمع معینی مربوط شود مثل اینکه: گروه خاصی با هم اقدام به یک فعالیت صنعتی و کشاورزی می‌نمایند، نتیجه و محصول آن نیز به مالکیت مشترک و گروه درمی‌آید. و از آنجا که این گروه افراد معینی هستند این نوع نیز شکلی از مالکیت خصوصی به شمار می‌آید.

• مالکیت مفروز و مشاع: همین که مالکیت خصوصی، گاهی فردی و گاهی جمعی است، این موضوع سبب می‌شود که مالکیت به مفروز و مشاع نیز تقسیم گردد؛ وقتی یک نفر مالک تمام شیء (خانه و …) باشد مالکیت او را «مفروز» گویند و این در مقابل مالکیت مشاع است که افراد با هم سهیم و شریک هستند و خود به خود سهم افراد درهم است. این شرکت سبب می‌شود مالکیت را «مشاع» گویند. البته شرکت در یک مال، گاهی به صورت شرکت «مشاع» است و گاهی «کلّی فی المعین» که این دو از نظر حقوقی متفاوت است. برخی از تفاوت‌ها در بحث خمس تحت عنوان «شرکت جامعه در عین اموال» از بحث «مشاع» تفاوت می‌کند.

۱-۷-۱- ۲- ۲- مالکیت عمومی

مالکیت عمومی عبارت است از اینکه: مال و ثروت مرتبط به عموم باشد نه شخص و اشخاص لیکن کسی که مال به او مرتبط می‌شود فرد یا افراد خاصی نیستند. این نوع مالکیت خود، دارای شکل‌های مختلفی است:

• • مالکیت دولت اسلامی

• • مالکیت عموم مردم

• مالکیت عناوین عامه‌ی دیگر مانند مالکیت فقرا نسبت به زکات یا مالکیت دانشگاه نسبت به اموال مربوط به خود.

۱-۷-۱-۳- تمرکز مالکیت

تمرکز مالکیت به حالتی اطلاق می شود که میزان در خور ملاحظه ای از سهام شرکت به سهام‌داران عمده(اکثریت) تعلق داشته باشد و نشان می‌دهد چند درصد سهام شرکت در دست عده محدودی قرار دارد.

۱-۷-۱- ۴- ریسک

عبارت است از هر چیزی که حال یا آینده دارایی یا توان کسب درآمد شرکت، مؤسسه‌ یا سازمانی را تهدید می‌کند یا به عبارت دیگر واژه ریسک به احتمال ضرر، درجه احتمال ضرر، و میزان احتمال ضرر اشاره دارد.

۱-۷-۱- ۵- رفتار ریسک پذیری

هر نوع سرمایه گذاری با عدم اطمینان هایی مواجه می‌گردد که بازده سرمایه گذاری را در آینده مخاطره آمیز می‌سازد که بانک ها و مؤسسات مالی با آن مواجه هستند ‌بنابرین‏ بانک ها با بهره گرفتن از استاندارد هایی باید ریسک را کاهش و نسبت به آن واکنش نشان دهند. ‌بنابرین‏ هرچه سرمایه گذاری ریسک پذیری بیشتری داشته باشد به پایداری سرمایه بیشتری برای حفظ بقاء بانک نیاز است.

۱-۷-۱-۶- کفایت سرمایه

کفایت سرمایه(CAR)^[3]1 ، یکی از نسبت های سنجش سلامت عملکرد و ثبات مالی مؤسسه مالی و بانک ها است. بانک ها باید سرمایه کافی برای پوشش دادن ریسک ناشی از فعالیت‌های خود را داشته و مراقب باشند که ‌آسیب‌های وارده به سپرده گذاران منتقل نشود. بدین لحاظ باید از حداقل میزان سرمایه مطلوب برای پوشش ریسک های عملیاتی خود برخوردار باشند که تقریباً ۸٪ دارایی های موزون شده به ریسک (ریسک هر دارایی با توجه به ماهیت آن دارایی و میزان ریسک مرتبط با آن) می‌باشد.

۱-۷-۱- ۷- نقدینگی

به مجموع پول و شبه پول نقدینگی گفته می شود. میزان نقدینگی در مقابل مقدار معینی از کالاها و خدمات می‌باشد و نقدینگی باید با گردشی که دست افراد جامعه دارد تکافوی جریان کالاها و خدمات را بنماید. بدین ترتیب قیمت کالاها با میزان نقدینگی و سرعت گردش آن بستگی پیدا می‌کند. رشد بی رویه نقدینگی، باعث رشد سریع تقاضا برای کالاها و خدمات شده و چون در کوتاه مدت عرضه کالا و خدمات محدود است این امر منجر به ایجاد تورم در اقتصاد می شود.

۱-۶-۱-۸- نسبت نقدینگی

عبارت است از توانایی شرکت در جوابگویی به تعهدات کوتاه مدت خود. نقدینگی جهت اجرای فعالیت های واحد تجاری ضروری است، به خصوص در زمانی که شرکت با مشکلات خاصی نظیر رکود اقتصادی و یا زیان های ناشی از آن و یا افزایش ناگهانی در قیمت مواد اولیه و یا قطعات مورد استفاده رو گردد. در صورت چنین شرایطی چنانچه شرکت فاقد نقدینگی کافی باشد مشکلات مالی جدی برای آن به وجود خواهد آمد.

۱-۶-۱-۹- نسبت پوشش نقدینگی

نسبت پوشش نقدینگی(LCR)^[4]1 نرخ نقدینگی پرداخت بدهی به توانایی بانک در پشت سر گذاشتن یک دوره ۳۰ روزه قطع نقدینگی مربوط می شود. قوانین بازل ۳ الزام دارند که نرخ نقدینگی پرداخت بدهی باید بیش از ۱۰۰% بوده تا دارایی های نقد یک بانک برای پشت سر گذاشتن این فشارها به اندازه کافی باشد. به عبارتی نسبت پوشش نقدینگی که به منظور بسندگی کوتاه مدت نقدینگی بانک ها پیشنهاد شده است

۱-۶-۱-۱۰- تامین مالی پایدار خالص

نسبت تامین مالی پایدار خالص (NSFR)^[5]2 این استاندارد به کمترین میزان ثبات منابع مالی دریک بانک که با نمودار نقدینگی یک یک بانک مرتبط است را نشان می‌دهد. نرخ تامین مالی پایدار به مدیریت نقدینگی در یک دوره بازه یک ساله می پردازد و باید بیش از ۱۰۰% بوده تا مقدار محاسبه شده بودجه ثابت بیش از مقدار محاسبه شده مورد نیاز بودجه ثابت باشد.

به عبارت دیگر در این بازه منابع تأمین نقد پایدار بانک باید حداقل برابر با نیاز نقد پایدار بانک باشد. برابر مقررات مربوط نسبت خالص منابع نقد پایدار در دسترس به خالص نیازهای نقد پایدار باید بیش از ۱۰۰% درصد باشد.

۱-۷-۲- تعریف عملیاتی

۱-۷-۲-۱- تمرکزمالکیت

در این تحقیق ما تمرکز مالکیت بانک های دولتی، خصوصی و مؤسسات مالی را ‌بر اساس درصد قابل ملاحضه ای از کل سهام آن ها که به سهام‌داران عمده(اکثریت) تعلق داشته باشد، درنظرگرفته ایم، به عنوان مثال ۶۵درصد از کل سهام که در اختیار اشخاص حقوقی است.

درصد سهام محدود متعلق به سهام‌داران – کل سهام = تمرکز مالکیت

۱-۷-۲-۲- نسبت کفایت سرمایه

ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ پایه ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩﺍﺭﺍیی‌های ﻣﻮﺯﻭﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺿﺮﺍﻳﺐ ریسک ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ است.

۸% ≤ ضریب ریسک * ضریب تبدیل + ضریب ریسک / سرمایه پایه = نسبت کفایت سرمایه

۸% ≤ کل دارایی ها – ریسک / سرمایه پایه = نسبت کفایت سرمایه

۱-۷-۲-۳- نسبت نقدینگی

به حجم پول در گردش نقدینگی گفته می شود