که در این رابطه θ به­ صورت زیر تعریف می­ شود:

در رابطه مذبور اگر باشد، در این صورت تخمین مدل با بهره گرفتن از روش اثر تصادفی به تخمین با روش اثر ثابت تبدیل می­ شود و اگر باشد، تخمین مدل با روش اثر تصادفی به تخمین با بهره گرفتن از مدل داده ­های تلفیق شده و برآورد حداقل مربعات معمولی تبدیل می­ شود (اشرف­زاده و مهرگان، ۱۳۸۷؛ زراءنژاد و انواری، ۱۳۸۴).

۳-۱۰-۳- آزمون­های تشخیص در داده ­های ترکیبی

برای تعیین مدل مورد استفاده در داده ­های ترکیبی از آزمون­های مختلفی به شرح زیر استفاده می­ شود:

۱-۳-۱۰-۳ آزمون چاو

آزمون چاو^[۹۶] برای تعیین به­ کارگیری مدل اثرات ثابت در مقابل تلفیق کل داده ­ها (مدل یکپارچه شده) انجام می­ شود. فرضیات این آزمون به صورت زیر است:

H₀: Pooled Model

H₁: Fixed Effect Model

فرضیه اول ‌بر اساس مقادیر مقید و فرضیه مقابل آن ‌بر اساس مقادیر غیر مقید است. آماره­ی آزمون چاو بر اساس مجموع مربعات خطای مدل مقید و مدل غیر مقید به صورت زیر است:

این آماره دارای توزیعF با درجه آزادی N-1 و NT-N-K است. اگر ارزش آماره F مقید از ارزش آماره F جدول کمتر باشد، در سطح معنی داری تعیین شده، فرضیه H₀ رد می­ شود و اثر معنی­داری برای مقاطع وجود خواهد داشت. ‌بنابرین‏، مدل اثر ثابت انتخاب می­ شود، در این غیر این صورت از مدل داده ­های تلفیق شده استفاده می­ شود (اشرف­زاده و مهرگان، ۱۳۸۷).

۲-۳-۱۰-۳ آزمون هاسمن

آزمون هاسمن^[۹۷] برای تعیین استفاده از مدل اثر ثابت در مقابل اثر تصادفی انجام می­ شود. آزمون هاسمن بر پایه­ وجود یا عدم وجود ارتباط بین خطای رگرسیون تخمین زده شده و متغیر­های مستقل مدل شکل گرفته است. اگر چنین ارتباطی وجود داشته باشد، مدل اثر ثابت و اگر این ارتباط وجود نداشته باشد، مدل اثر تصادفی کاربرد خواهد داشت. فرضیه H₀ نشان­ دهنده عدم ارتباط متغیر­های مستقل و خطای تخمین و فرضیه H₁ نشان دهنده وجود ارتباط است(زراءنژاد و انواری، ۱۳۸۴).

H₀: Random Effect

H₁: Fixed Effect

مادالا^[۹۸] (۱۹۹۸) برای انجام آزمون هاسمن تخمین مقدار واریانس q را با V(q)نشان داده و آماره M را به صورت زیر ارائه ‌کرده‌است:

۱۱-۳- خلاصه فصل

در این فصل ابتدا فرضیه های تحقیق، دوره ی زمانی تحقیق، جامعه مورد مطالعه و چگونگی جمع‌ آوری اطلاعات تشریح گردید.در ادامه آزمون های آماری لازم جهت آزمون فرضیات تحقیق نیز بیان شد. هم چنین در این فصل معادله رگرسیون چند متغیره بیان شد.در فصل بعد به بیان یافته های تحقیق و تحلیل آن ها پرداخته خواهد شد.

فصل چهارم

یافته های پژوهش

۴-۱) مقدمه

در فصل پیش به بیان فرضیه‌های تحقیق، مدل­ها و متغیرهای مورد نیاز برای آزمون آن ها، پرداخته شد. همچنین جامعه آماری، نحوه انتخاب نمونه و چگونگی گردآوری داده های مورد نیاز معرفی شد. در این فصل داده های مورد نیاز جهت آزمون فرضیه‌ های تحقیق جمع‌ آوری شده و به عنوان منبعی برای تجزیه و تحلیل استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از روش­های آمار توصیفی، آمار استنباطی و همچنین رسم جداول استفاده شده است. استفاده از آمار توصیفی با هدف تلخیص اطلاعات جمع‌ آوری شده و شناخت بیشتر جامعه مورد بررسی صورت پذیرفته است زیرا هدف آمار توصیفی، توصیف، استخراج نکات اساسی و ترکیب اطلاعات به کمک زبان اعداد است. هدف آمار استنباطی، به طور کلی انجام استنباط درباره پارامترهای جامعه از طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات موجود در داده های نمونه و همچنین سنجش عدم اطمینانی است که در این استنباطها وجود دارد.

در این راستا در اجرای اولیه مدل نخست با بهره گرفتن از آماره های چاو و هاسمن نوع مدل مناسب برازش رگرسیون(داده های تلفیقی یا پانل با اثرات ثابت و تصادفی) تعیین شده و با بهره گرفتن از آماره های همچون ایم، پسران و شین و لین و لوین پایایی متغیرها بررسی شده است. سپس در اجرای ثانویه مدل فروض کلاسیک رگرسیون شامل نرمال بودن توزیع متغیرها، استقلال توزیع خطاها، نرمال بودن توزیع خطاها، ناهمسانی واریانس ها و استقلال متغیرهای مستقل بررسی شده است.در نهایت در اجرای نهایی مدل با توجه به معناداری کل مدل و نیز معناداری تک تک ضرایب مدل نهایی استخراج گردیده است.

۴-۲- آمار توصیفی متغیرها

در جدول (۴-۱) ، آماره­ های توصیفی متغیرهای تحقیق را در طی دوره مورد بررسی نشان می­دهد. آمار توصیفی متغیر‌ها تحقیق که با بهره گرفتن از داده های شرکت ها طی دوره آزمون (سال‌های ۹۲-۱۳۸۷) اندازه‌گیری شده‌اند، شامل میانگین، میانه، انحراف معیار، کمینه و بیشینه ارائه گردیده است.

جدول ۴-۱٫ آماره های توصیفی متغیرهای تحقیق
شرح متغیرها
میانگین
میانه
انحراف معیار
کمینه
بیشینه

نسبت سرمایه گذاران انفرادی

Individual Investors

۰٫۱۷۱۴

۰٫۱۷۵۷

۰٫۰۷۹۰

۰٫۰۱۹۱

۰٫۳۰۹۴

کیفیت گزارشگری مالی

Financial Reporting Quality

۰٫۰۴۵۹

۰٫۰۴۶۱

۰٫۰۲۶۰

-۰٫۰۰۱۸

۰٫۰۹۳۲

کیفیت افشا

Disclosure Quality

۰٫۰۲۶۰

۰٫۰۲۶۱

۰٫۰۱۳۵

۰٫۰۰۰۳

۰٫۰۵۰۹

نوسان پذیری بازده سهام

RET_VOL

۱٫۶۷۰۷

۱٫۶۸۳۰

۰٫۳۴۸۰

۱٫۰۱۹۸

۲٫۳۰۸۴

نوسان پذیری سود

EARN_VOL

۳٫۱۶۷۰

۳٫۱۴۳۸

۰٫۶۰۱۲

۲٫۰۲۵۲

۴٫۳۰۸۴

نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام

MTB

۱۱٫۶۰۲۰

۱۱٫۴۹۰۳

۴٫۱۷۵۱

۴٫۰۵۰۶

۱۹٫۲۹۶۸

شاخص ریسک سیستماتیک

Beat

۴٫۶۱۷۰

۴٫۶۰۷۴

۱٫۴۳۷۳

۲٫۰۱۹۷

۷٫۳۴۳۰

اندازه شرکت

LogAsset

۱۳٫۰۳۹۶

۱۲٫۸۵۹۳

۱٫۳۷۴۸

۹٫۸۲۱۵

۱۹٫۶۱۸۰

نسبت اهرمی

Leverage

۰٫۱۴۱۴

۰٫۱۲۵۰

۰٫۱۰۵۵

۰٫۰۰۰۱

۰٫۹۸۲۸

بازده دارایی ها

ROA

۰٫۰۸۸۱

۰٫۰۷۷۰

۰٫۱۱۹۶

-۰٫۴۴۲۰

۰٫۶۳۰۹

۴-۳ -آزمون پایایی متغیرها

در این قسمت به بررسی ایستایی یا پایایی متغیرهای پژوهش پرداخته شد. به منظور بررسی پایایی، از آزمون ایم، پسران و شین^[۹۹] (۱۹۹۷)، لین و لوین^[۱۰۰] (۱۹۹۲) استفاده شد. نتایج این آزمون در جداول ۴-۲ نشان داده شده است.

جدول ۴-۲٫ آزمون ایم، پسران و شین (IPS)

متغیر

گالنیانوس و کیرچر (۲۰۰۹)در یک مطالعه موانع استخدام افراد مراجعه­کننده به مرکز کاریابی را بررسی کردند. یک نمونه ی ۴۰۴۱ نفری از مراجعه­کنندگان بررسی شدند و با مدل برابری ساختاری بررسی گردیدند. نتایج نشان داد موانع کاری موارد فراوانی را شامل می­شدند از جمله فقدان انتقال به مشاغل با کیفیت پایین همچنین موانع کاری اثر منفی بر نتایج استخدام، خودکارآمدی و قصد کاریابی داشت.

پترونگولو^[۱۰۰](۲۰۰۹) به بررسی اثرات دراز مدت تقاضاهای کاریابی در انگلستان پرداخته است. در این مطالعه ی طولی بیان شده که افرادی که بلافاصله پس از بیکاری شروع به کاریابی ‌می‌کنند ۶ ماه زودتر به جذابیت بیکاری می­افتند و ۵/۲ -۳% احتمال بیشتری دارد که از بیکاری به جذابیت ناتوانی برسند و ۴-۵% احتمال این که درآمد مثبتی در سال پیگیری داشته باشند کمتر است و درآمد سالیانه ی آن هایی که کار ‌می‌کنند کمتر از آن هایی است که کار نمی­کنند. این نتایج نشان داد در صورتی که کاریابی شدیدتر باشد، موفقیت برای قطع سودمندی بیکاری کمتر است.

کوئن، کله، ویانن، زیکیک ونیتا^[۱۰۱](۲۰۱۰) به پیش ­بینی راهبردهای کاریابی به کارگرفته شده همراه با انطباق­پذیری مسیر شغلی و تأثیر راهبردهای کاریابی بر میزان تلاش­ های کاریابی و کیفیت کار به دست آمده پرداختند. ‌به این منظور در یک مطالعه، ۲۴۸ فرد بیکار را بررسی کردند و دریافتند که راهبردهای متمرکز و اکتشافی باعث افزایش تلاش­ های کاریابی می­ شود. به علاوه، تصمیم ­گیری مسیر شغلی و اعتماد مسیرشغلی به طور مثبت کیفیت استخدام مجدد را پیش ­بینی می­کرد و رفتارهای مستقیم افراد در کاریابی و راهبردها را تحت تأثیر انطباق­پذیری مسیر شغلی می­دانند.

کاهوگ، پییر، لی باربانچون (۲۰۱۰) پژوهشی با عنوان ارزیابی سیاست بازار کار انجام داده‌اند. آن ها با به کارگیری مدل انطباقی بیان ‌می‌کنند که غفلت از آثار تعادل برای کاریابی توسط مشاور باعث می­ شود تا نتایج نادرستی ایجاد شود. همچنین مشاوره می ­تواند منجر به بیکاری دائمی گردد و کاریابانی که مشاوره می­ گیرند احتمال این که بیکار باقی بمانند بیشتر است. تجزیه و تحلیل پویا نشان می­دهد که سیاست­های پایدار و ناپایدار می ­تواند تأثیرات متضادی بر نشانه­ های بیکاری داشته باشند.

ورن ، کلاو و واندر^[۱۰۲](۲۰۱۰) در پژوهشی به بررسی رابطه ی کاریابی و پیشرفت دانشگاهی پرداختند که در آن یک مدل ساختاری برای رفتار دانشجویانی که وارد بازار کار می­شوند را توسعه می­دهد. نمونه شامل افرادی است که بین سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۱ در هلند لیسانس ‌گرفته‌اند. نتایج نشان داد که نمرات بازگشت بازار کار پایین هستند و چنانچه ۱% نرخ بیکاری افزایش یابد؛۳۰% پیشنهاد درآمد افزایش می­یابد، اما میزان تلاش­ های کاریابی به تغییرات چرخه ی کسب و کار حساس نیست و پیشرفت دانشگاهی به مشوق­های مالی حساس­تر است تا تلاش کاریابی و نتایج بازار کار. همچنین استراتژی­ های کاریابی در بین فارغ­ التحصیلان دانشگاه بررسی شدند. بدین منظور از بین فارغ­ التحصیلان نروژی در زمینه ­یابی ۲۰۰۰-۱۹۹۵ استفاده شد و روش جستجوی آن ها برای ورود به بازار کار بررسی گردید.

کند و تروسک^[۱۰۳](۲۰۱۲) ‌در مورد نقش­های چرخه ی زندگی در تفاوت جنسیتی در کاریابی، به یک مطالعه ی تجربی پرداختند و از مدل­های دوره­ای برای تجزیه و تحلیل تفاوت­های کاریابی استفاده کردند. نتایج نشان می­دهد که جستجوی زنان برای یک شغل جدید نسبت به مردان بیشتر طول می­کشد و این به خاطر این است که وظایف زنان در طول زمان ساده باقی می­ماند. همچنین تفاوت معنی­داری بین مدت کاریابی کارکنان مسن و جوان وجود ندارد حتی زمانی که سرمایه ی انسانی در پژوهش کنترل شده است.

۲-۱-۲-۲ تحقیقات داخلی کاریابی
در کشور ما نیز پیرامون موضوع کاریابی پژوهش‌هایی صورت گرفته است که موارد زیر از جمله آن هاست:
صالحی (۱۳۸۴) در تحقیقی به بررسی تأثیر راهنمایی شغلی به دو شیوه فرایند آمادگی حرفه ای و آموزش کارآفرینی بر افزایش رفتار کاریابی زنان بیکار شهرکرد، پرداخت. بدین منظور از بین زنان مراجعه کننده به هلال احمر شهرکرد ۳۹ نفر به شیوه ی تصادفی انتخاب و در سه گروه ( دو گروه آزمایش و یک گروه گواه هر کدام ۱۳ نفر) جایگزین کرد. گروه اول تحت آموزش فرایند آمادگی حرفه ای و گروه دوم تحت آموزش کارآفرینی قرار گرفتند و گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکردند. نتایج حاکی از آن بوده که هر دو شیوه آموزشی، رفتار کاریابی زنان بیکار شهرکرد را در مقایسه با گروه گواه افزایش داده است. همچنین بین دو شیوه آموزشی تفاوت معناداری وجود ندارد.

در پژوهش دیگری که توسط هادیان (۱۳۸۴) انجام شد تأثیر آموزش افراد بیکار بر طول دوره بیکاری آن ها بررسی شد. این پژوهش که بر افراد جویای کار شهرستان شیراز انجام گرفت نشان داد که آموزش افراد بیکار باعث کوتاه شدن دوره ی بیکاری آن ها می شود. نتایج این تحقیق نشان داد که آموزش‌های آزاد و فنی و حرفه ای بیشترین نقش را بر کاهش بیکاری داشتند.

عابدی و حق شناس (۱۳۸۵) به بررسی اثربخشی شیوه کلوپ شغلی بر رفتار کاریابی بیکاران شهر اصفهان پرداختند و از شیوه ی کلوپ شغلی استفاده نمودند که نتایج حاکی از تاثیر این شیوه بر رفتار کاریابی، خودکارآمدی و فعالیت کاریابی است.

صالحی، عابدی و ربیعی (۱۳۸۵) پژوهشی با هدف تعیین اثربخشی آموزش کارآفرینی بر افزایش رفتار کاریابی زنان جویای کار در شهرکرد، انجام دادند که طی آن ۲۶ نفر به شیوه تصادفی انتخاب و در دو گروه گواه و آزمایش قرار گرفتند و نتایج حاکی از تاثیر آموزش کارآفرینی بر افزایش فعالیت کاریابی زنان جویای کار بوده است.

صالحی، عابدی و فرحبخش (۱۳۸۵) در پژوهشی با هدف بررسی رابطه ی بین خودکارآمدی کاریابی و باورهای کاریابی با رفتار کاریابی زنان بیکار شهرکرد، پژوهشی را روی زنان بیکار مراجعه کننده به مرکز هلال احمر شهرکرد انجام دادند. نتایج از یک سو نشان دهنده ی رابطه ی مثبت معنادار بین خودکارآمدی کاریابی و رفتار کاریابی و از سوی دیگر بیانگر عدم وجود رابطه ی معنادار مثبت بین باورهای کاریابی و رفتار کاریابی بود.

در پژوهشی که توسط احمدی و شفیع آبادی (۱۳۸۷) انجام گرفت تاثیر مشاوره ی شغلی به سبک کوچینگ در تغییر نگرش به بازار کار و افزایش مهارت‌های کاریابی در فارغ التحصیلان دانشکده روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی بررسی شد و این نتیجه به دست آمد که نگرش افراد پس از مشاوره به سبک کوچینگ نسبت به بازار کار و مهارت‌های کاریابی بهبود یافت و نگرش ها مثبت تر شد.

۲-۶-۲ صفات شخصیت

آلپورت صفات شخصیت را آمادگی­هایی برای پاسخ دادن به شیوه یکسان یا مشابه به محرک­های مختلف در نظر داشت. به عبارت دیگر، صفات شیوه ­های باثبات و بادوام واکنش نشان دادن به محیط هستند. او ویژگی­های صفات را به صورت زیر خلاصه کرد:

۱- صفات شخصیت واقعی هستند و درون هر یک از ما وجود دارند. آن ها ساختارهای فرضی یا برچسب­هایی نیستند که برای توجیه کردن رفتار ساخته شده باشند.

۲- صفات رفتار را تعیین ‌می‌کنند یا موجب آن می­شوند. آن ها صرفاً در پاسخ به محرک­های خاص به وجود نمی­آیند. آن ها ما را برای یافتن محرک­های مناسب با انگیزه ‌می‌کنند و برای به وجود آوردن رفتار با محیط تعامل ‌می‌کنند.

۳- صفات را ‌می‌توان به صورت تجربی اثبات کرد. با مشاهده کردن رفتار در طول زمان می­توانیم از ثبات پاسخ­های فرد به محرک­های یکسان یا مشابه، به وجود صفات پی ببریم.

۴- صفات به هم مرتبط هستند; با اینکه آن ها ویژگی­های متفاوتی را نشان می­ دهند، امکان دارد که همپوش باشند.

۵- صفات با توجه به موقعیت­ها تفاوت دارند. برای مثال، امکان دارد کسی صفت پاکیزگی را در یک موقعیت و صفت بی­نظمی را در موقعیتی دیگر نشان دهند. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سید­محمدی، ۱۳۸۸).

آلپورت ابتدا دو نوع صفت را مطرح کرد: صفات فردی و صفات مشترک. صفات فردی^[۷۴] منحصر­به­فرد هستند و منش فرد را توصیف ‌می‌کنند. صفات مشترک ^[۷۵] صفاتی هستند که تعدادی از افراد، مانند اعضای یک فرهنگ، در آن سهیم اند. چنین بر­ می ­آید که افراد فرهنگ­های مختلف صفات مشترک متفاوتی دارند. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سید­محمدی، ۱۳۸۸).

۲-۶-۳ رویکرد کتل به صفات شخصیت

کتل صفات را به صورت گرایش­های نسبتاً دائمی واکنش نشان دادن گه واحدهای ساختاری بنیادی شخصیت هستند، تعریف کرد. او صفات را به چند طریق طبقه ­بندی کرد. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۸۸).

صفات مشترک وصفات منحصر­به­فرد: صفات مشترک صفاتی هستند که هر کسی تا اندازه­ای از آن برخوردار است و صفات مننحصر­به­فرد آن جنبه­ های شخصیت هستند که تعداد معدودی از افراد دیگر در آن ها سهیم­اند.(همان).

صفات توانشی، خلقی و پویشی: روش دوم برای طبقه ­بندی صفات تقسیم کردن آن ها به توانشی،خلقی و پویشی است صفات توانشی^[۷۶] تعیین ‌می‌کنند که ما تا چه اندازه­ای برای رسیدن به یک هدف کارآمد خواهد بود.مانند هوش. صفات خلقی^[۷۷] سبک کلی و حال و هوای هیجانی رفتار ما را توصیف ‌می‌کنند. این صفات بر نحوه­ای که عمل ننموده و به موقعیت­ها واکنش نشان می­دهیم تاًثیر می­گذارند. صفات پویشی^[۷۸] نیروهای برانگیزنده­ی رفتار هستند. آن ها انگیزه­ ها، تمایلات و آرزوهای ما را توصیف ‌می‌کنند.

صفات سطحی و صفات عمقی: سومین طبقه­ی صفات، صفات سطحی در برابر عمقی طبق پایداری و دایمی است. صفات سطحی^[۷۹] ویژگی­های شخصیتی هستند که با یکدیگر همبستگی دارند ولی یک عامل را تشکیل نمی­دهند زیرا منبع واحدی آن ها را تعیین نمی­کند برای مثال چند عنصر رفتاری مانند اضطراب ، تردید و ترس غیر منطقی با هم ترکیب می­شوند تا صفت سطحی به نام روان­رنجورخویی را تشکیل دهند. صفات عمقی^[۸۰] که عوامل یکپارچه­ی شخصیت بوده و پایدار­تر و دائمی­تر هستند اهمیت بیشتری دارند. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۸۸).

صفات سرشتی و صفات محیط­ساخته: صفات عمقی بر اساس منشا آن ها به صورت صفات صفات سرشتی و صفات محیط ساخته طبقه ­بندی می­شوند. صفات سرشتی ^[۸۱] از شرایط زیستی ناشی می­ شود ولی لزوماًً فطری نیستند. صفات­محیط­ساخته^[۸۲] از تاثیرات موجود در محیط اجتماعی ومادی حاصل می­ شود این صفات ویژگی­ها ورفتارهای آموخته شده­ای هستند که به شخصیت حالت می­ دهند. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۸۸).

کتل بعد از بیست سال پژوهش فشرده­ی تحلیل عاملی، ۱۶ صفت عمقی را به عنوان بنیادی شخصیت مشخص کرد. این عوامل به صورت آزمون عینی شخصیت به نام پرسشنامه­ شانزده عاملی شخصیت شهرت دارند. کتل این صفات را به شکل دو قطبی ارائه داد. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۸۸).

۲-۶-۴ نظریه خلق و خوی باس و پلامین

آرنولد باس^[۸۳] و رابرت پلامین^[۸۴] سه خلق و خو را مشخص کردند که به اعتقاد آن ها عناصر اصلی شخصیت هستند. این ها عبارتند از تهییج­پذیری ، فعالیت و معاشرتی بودن باس و پلامین معتقدند که شخصیت هر فرد از مقادیر مختلف هر خلق و خو تشکیل شده است. این خلق و خوها با هم ترکیب می­شوند تا الگوهای شخصیت یا صفات برتر معروف، مانند درون­گرایی و برون­گرایی را تشکیل دهند. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سید­محمدی، ۱۳۸۸).

تهییج­پذیری: خلق تهییج­پذیری به سطح برانگیختگی یا تحریک­پذیری ما اشاره دارد و از سه عنصر تشکیل می­ شود: اندوه، ترس و خشم. (همان).

فعالیت: باس و پلامین فعالت را بر حسب نیرو و بنیه­ی جسمانی تعریف ‌می‌کنند. (همان).

معاشرتی بودن: خلق معاشرتی به میزان اولویت قائل شدن برای تماس داشتن و تعامل کردن با دیگران اشاره دارد. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سید­محمدی، ۱۳۸۸).

کنترل درونی در برابر تقویت بیرونی

راتر دریافت که بعضی از افراد معتقدند تقویت کننده­ها به اعمال خودشان بستگی دارند در حالی که دیگران باور دارند که تقویت کننده­ های آن ها به وسیله­ دیگران و نیروهای بیرونی کنترل می­شوند. او این مفهوم را منبع کنترل^[۸۵] نامید. افرادی که به صورت شخصیت­های دارای منبع کنترل درونی مشخص ‌شده‌اند معتقدند تقویتی که دریافت ‌می‌کنند تحت کنترل رفتارها و نگرش­های خود آن ها قرار دارد. آنهایی که از شخصیت دارای منبع کنترل بیرونی بر خوردارند تصور ‌می‌کنند که پاداش­هایی را که دریافت ‌می‌کنند دیگران، سرنوشت یا شانس کنترل ‌می‌کنند. به عبارت دیگر، آن ها متقاعد ‌شده‌اند که در رابطه با نیروهای بیرونی ناتوان هستند. افراد دارای منبع کنترل بیرونی، باور دارند که که رفتار و نگرش آن ها بر تقویت کننده­هایی که دریافت ‌می‌کنند تاثیری ندارند.در مقابل افراد دارای منبع کنترل درونی معتقدند که شرایط خود را کاملاً در اختیار داشته و مطابق با آن رفتار ‌می‌کنند. آن ها از اضطراب کمتری خبر می­ دهند. (شولتز،۱۹۹۰؛ ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۸۸).

۲-۶-۵ درماندگی آموخته شده سلیگمن

مفهوم تفکیک قوا به مانند بسیاری از مفاهیم در حقوق اساسی در گستره زمان و مکان دستخوش تغییرات اساسی و بنیادین گردیده است، اما اگر نهایتاً به یک تعریف جامع و فراگیر بخواهیم دست یابیم باید گفت تفکیک قوا جز توزیع وظایف و تقسیم اعمال متعدد حاکمیتی و حکومتی نیست.

“بارن دون منتسکیو چون همواره دغدغه آزادی سیاسی شهروندان و حفظ حقوق شهروندی آن ها را داشته قائل به تفکیک قوا در معنای موسع آن بوده ‌به این مضمون که ….. اگر قوه مقننه و مجریه در دستها ی یک نفر قرار گیرد و ملحوظ گردد، دیگر آزادی وجود نخواهد داشت”^[۵] و… اما آنچه که در تفکیک قوای منتسکیو نهفته است و آن را با تفکیک قوای مورد نظر روسو متمایز می‌سازد، تفکیک افقی منتسکیو به معنای تعادل و توازن قوا و تفکیک عمودی روسو به معنای تخصصی کردن قوا می‌باشد که در آن تعادل و توازن قوا دیگر جا و معنایی ندارد.

منتسکیو معتقد است برای آن که تفکیک قوا همواره کارآمد باشد باید تقسیم وظایف میان قوا به طور همسان و هم اندازه بین قوا انجام شود تا یکی بر دیگری تفوقی نیابد در حالی که تفکیک قوای که روسو معتقد است این است که ما باید در تفکیک و تقسیم قوا صرف نظر از میزان توازن به وجود آمده به تخصص هر قوه در حوزه کاری خود بیاندیشم و ما باید هر قوه را از قوه دیگری در گستره وظایف تخصصی تفکیک نمائیم تا بتوانیم به عدالت و اعمال حقوق اساسی جامعه، مطلوبتررهنمون گردیم.

تفکیک قوا را می‌توان در دو بخش مطلق و نسبی مورد بررسی قرار داد در تفکیک مطلق قوا، با توجّه به روح تخصصی بودن موضوعات مبتلا به جامعه، هیچ قوه‌ای حق دخالت در وظایف و تکالیف قوه دیگر را ندارد.

____________________________________

۵-حقوق اساسی تطبیقی-دکتر کمال الدین هریسی نژاد-نشر آیدین-۱۳۸۷-تبریز

در تفکیک نسبی قوا هر چند قوا هر یک وظایف خاص خود را به انجام می رسانند ولی بنا به مقررات از پیش مشخص شده، هر قوه حق تاثیر گذاری در قوه دیگر را جهت جلوگیری از استبداد رأی‌ و عملکرد دارد و این به تفکیک نسبی قوا مشهور است، مانند آنچه که در اصول قانون اساسی به ‌عنوان حق استیضاح وزراء توسط قوه مقننه، رأی‌ اعتماد وزراء و …. را می‌توان به ‌عنوان نمونه های بارز بر شمرد.

البته در بحث تفکیک قوا گروهی قائل به قوه برتر یا قوه فائق می‌باشند و معتقدند که ما باید تفکیک مطلق قوا را داشته باشیم و قدرت و قوه چهارمی به ‌عنوان قوه برتر وجود داشته باشد تا هر گاه قوای حاکمه از مسیر و چارچوب وظایف خود خارج شد، مورد اصلاح و ترمیم و بازخواست قرار گیرد.

این نظریه امروزه در پاره‌ای از کشورها خصوصاً جوامع غیر دموکراتیک که هنوز معتقدند که جامعه ‌و قوای حاکم بر آن به آن حد از رشد و بالندگی فکری نرسیده‌اند، دارای پیروانی جدی است.

لازم به ذکر است که قائلین به تفکیک قوا، در برهه ‌ای از زمان به اندازه ای افراطی به موضوع تفکیک قوا می‌نگرند که نهایتاً به نفی تفکیک قوا منجر می‌گردد بدین معنا که ابتدا معتقدند تفکیک قوا لازمه وجود حیات قدرت‌های حاکمه جامعه است و باید قوا از هم منفک عمل نمایند.

و این انفکاک تا به جایی پیش می‌رود که متفکرانی چون ژان بدن فرانسوی به نفی تفکیک قوا می‌رسد و قدرت و حکومت را استوار بر فرمانی واحد می‌داند و تجزیه آن را موجب عدم تحقق ویژگی‌های حاکمیت می‌داند مخصوصا در آن وجهی از تحقق حاکمیت که جامعه نیاز به سانتریفیوژ جهت همبستگی بیشتر بلحاظ بحرانی دارد یا ماکیاولی در کتاب «گفتارها» خود، قائل به نوعی دیگر از تفکیک قواست زیرا تجمع قدرت در دست شخص واحد را موجب سرعت، دقت در تصمیم گیری قوه حاکم در جامعه می‌داند و معقتد است که تفکیک قدرت و قوا هم تمرکز را در تفکر و هم در اجرا از بین می‌برد و همین امر موجب کاهش سرعت تصمیم گیری جامعه در اجرای و تحقق اهداف عالیه جامعه مدنی می‌شود.

البته توماس هابس نیز از دیگر اندیشمندانی است که از تفکیک قوا به نفی قوا در نهایت رسیده است و “معقتد است که تفکیک، ابزاری است برای شروع جریان بهینه حیات جامعه انسانی و پس از شروع این جریان چون جامعه خود ره خویش را می‌یابد و تشخیص می‌دهد که انسجام و وحدت در تقنین و اجرا و دادرسی برای او سودمند است، تفکیک قوا، خود بخود به نفی ذاتی قوا خواهد رسید و دچار خود استحاله خواهد شد”^[۶].

پس به طور خلاصه می توان گفت که، تفکیک قوا در هریک از دو قالب و مدل مطلق و نسبی آن بهرحال تفکیک می‌باشد و عمودی و افقی آن تغییری در ماهیت و نفس تفکیک قوا ایجاد نمی‌نماید.

_____________________________________

۶-مبانی حقوق اساسی-دکتر بیژن لاهیجی-نشر جنگل(جاودانه)-۱۳۸۸-تهران

* اختلاط قوا:

یکی دیگر از مدل‌های روابط فیمابین قوا که مورد استفاده جامعه بشری البته بیشتر در قرن هجدهم میلادی خصوصاً در اروپا قرار گرفته ، مدل اختلاط قوا بوده است.

با بررسی تاریخی این مدل می توان گفت که نهایتاً اختلاط قوا در جوامع اقتدارگرا محقق شده و منجر به تفوق یک قوه بر قوه دیگر گشته است نظیر ایتالیا که قوه مجریه بر قوه مقننه تفوق یافته یا سوئیس و اتحاد جماهیر شوروی سابق که قوه مقننه اختیارات فرمانروایی و برتری را داشته است و بسته به نوع تفکر قوای حاکمه کشورها از برتری مقننه بر مجریه و یا مجریه بر مقننه شکل گرفته است.

البته این مدل (اختلاط قوا) اکنون با توجّه به اینکه به زیاده خواهی قوه‌ای بر قوه دیگر منجر می‌شده در دنیا تقریبا منسوخ گردیده است.

افکار جدید و مدرن زمینه‌های رشد اختلاط قوا را از بین برده است در مقوله اختلاط قوا،‌وظایف و فعالیت قوا آنقدری درهم رد و بدل می‌گردد که نهایتاً با غلوب یکی از قوه‌ها بر قوه‌ی دیگر به پایان می‌رسد.

* همکاری قوا:

در اکثر منابع اصلی و اساسی حقوق اساسی، همکاری قوا را همان تفکیک نسبی قوا قلمداد می‌نمایند و ایندو را مترادف یکدیگر مطرح می‌سازند ولی به نظر نگارنده حقیر باید بگوییم که میان همکاری قوا و تفکیک نسبی قوا فرق وجود دارد چه آنکه در همکاری میان قوا زمینه و موضوع همکاری داوطلبانه و ‌بر اساس تفاهم متقابل است.

در حالی که در تفکیک نسبی قوا، زمینه و موضوع همکاری و تعامل از قبل توسط مقنن مشخص گردیده است و دیگر آنکه در تفکیک نسبی قوا عدول از وظیفه همکاری مصرح قانونی یک بی‌قانونی محسوب می‌گردد.

در حالی که در همکاری قوا حتی اگر موضوع تعامل توافق هم شود الزامی در همکاری وجود ندارد تا در صورت عدم انجام بی قانونی محسوب گردد.

پس ملاحظه می‌نمائیم که بین همکاری قوا و تفکیک نسبی قوا تفاوت‌ماهوی وجود دارد حال ممکن است این سوال به وجود آید که مدل مورد استفاده در جمهوری اسلامی ایران چه مدلی است؟

در قانون اساسی ج. ا. ا. در اصل ۵۷ قانون اساسی اصل تفکیک قوا پذیرفته شده است که شاید بتوان گفت با توجّه به سایر اصول، تفکیک نسبی قوا مورد نظر موسس برای جمهوری اسلامی بوده است.

اما به نظر نگارنده اگر بخواهیم قدری واقع گرایانه به موضوع بنگریم باید قائل به قوه برتر که همان نظریه چهارم قواست قائل شویم که به ‌عنوان یک نیروی محرک و در عین حال بازدارنده تعادل و توازن میان قوا را برقرار می‌سازد.

۲-۱۸- نظریه های مختلف ‌در مورد سلامت روان:

بهداشت روانی به معنای سلامت روان از دیدگاه های مختلف تعاریف متعدد دارد.

۲-۱۸-۱- مکتب روانکاوی:

زیگموند فروید موسس مکتب روانکاوی اعتقاد داشت که شخصیت از سه بخش نهاد ، من، من برتر تشکیل شده است و زمانی که من با واقعیت سازگار شود و تکانه های غریزی، نهاد را به کنترل درآورد فرد از سلامت روان برخوردارمی شود.آن ها معتقدند اگر بین شاخص های مختلف شخصیت تعارض ایجاد شود، بیمار روانی ظاهر خواهد شد(گنجی، ۱۳۸۶).

یونگ به تکامل شخصیت درسراسرزندگی اعتقاد دارداو از انسان سالم به عنوان شخصیت فردیت یافته تعبیر می‌کند.در انسان فردیت یافته هیچ یک از وجوه شخصیت مسلط نیست ،نه هوشیارونه یک کنش یا گرایش خاص و نه هیچ یک از سخنهای کهن، همه آن ها به توازنی هماهنگ رسیده اندو ازخودی یکپارچه و شخصیتی مشترک برخوردارند.فردیت یافتگان به مراحل عالی خودشناسی رسیده اند و خویشتن راهم در سطح هوشیاروهم ناهوشیارمی پذیرند. اشخاص سالم دیگران را پذیرا می‌شوند و با بردباری تحمل می‌کنند(خدا رحیمی،۱۳۷۴).

۲-۱۸-۲- مکتب رفتار گرایی:

مکتب رفتار گرایی معتقد است که بهداشت و سلامت روانی به محرک ها و محیط وابسته است. رفتار گرایی بر خلاف روانکاوی بر فرایندهای نا آگاه تأکید ندارد و بهداشت روانی بیماری روانی را نیز ‌در مقابل‌ هم قرار نمی دهد. این الگو سعی می‌کند رفتار رابا عبارات عملیاتی(قابل مشاهده و اندازه گیری ) تعریف کند. بدین ترتیب آنچه را که مکاتب دیگر بیماری روانی به حساب میآورند از دید رفتارگرایان رفتاری است که مثل سایر رفتارها آموخته شده است. ‌بنابرین‏ از این دیدسلامت روانی رفتاری است که با محیط معین، با نوعی بهنجاری سازگاری دارد (همان منبع).

۲-۱۸-۳- مکتب انسان گرایی:

یکی از مشهورترین روانشناسان انسان گرا ابراهام مازلواست. از نظر مازلو بهداشت روانی عبارت است از حالت کسی که از نظر نیازهای بنیادی آنقدر ارضا شود که می‌تواند برای خودشکوفایی انگیزه داشته باشد. ‌بنابرین‏ مفهومی که مازلو از بهداشت روانی دارد، بر رشد فرد تأکید می‌کند. کارل راجرزدیگر از انسان گرایان مشهوراز بهداشت روانی مفهوم دیگری ارائه می‌دهد. این مفهوم ریشه ی اگزیستانسیالیستی (فلسفه اصالت وجودی) دارد و ‌بر تمایل بنیادی انسان به خودشکوفایی استواراست.از طرف دیگرخودشکوفایی به محیط وابسته است، محیطی که رشدفرد را ممکن می‌سازد و برای او احساس پذیرفته شدن نامشروط ، محبت نامشروط و ارزشمندی را فراهم می آورد.

راجرز به ‌عنوان یک روانشناس انسانگرا در نظام شخصیتی خود به وجود یک انگیزش و یا یک نیاز اساسی یعنی صیانت ، فعلیت و اعتلای تمامی جنبهای شخصیت در انسان اعتقاد دارد . بنا به نظریه راجرز انسان مسئول رشد استعدادهای خویش می‌باشد و برای شخصیت سالم ، زمان حال و چگونگی ادراک آن بیش از گذشته اهمیت دارد . راجرز از انسان سالم به ‌عنوان انسان با کنش کامل یعنی انسانی که از تمامی توانایی ها و استعدادهایش بهره می‌گیرد یاد می‌کند .ویژگیهایی که را جرز برای شخص سالم بیان می‌کنند عبارتند از : پذیرش احساسات ، عزت نفس ، ارتباط خوب با دیگران ، زندگی کامل در زمان حال ، ادامه یاد گیری چگونه آموختن ،ذهن باز داشتن به افکار خود ،توانایی تصمیم گیر مستقل و خلاقیت (شولتز،ترجمه خوشدل،۱۳۶۳)

۲-۱۸-۴- نظریه اریک فروم:

اریک فروم شخصیت انسان را بیشتر محصول فرهنگ می‌داند و به اعتقاد وی سلامت روان بسته ‌به این است که جامعه تا چه اندازه ای نیازهای اساسی فرد رابر آورده می‌کند نه اینکه فرد تا چه اندازه ای خودش را با جامعه سازگار می‌کند . جاممه سالم مردمان سالم و جامعه بیمار مردمان بیمار تحویل می‌دهد . از دید گاه فروم شخص سالم عشق می روزد ،آفرینده است ،قوه تعقلش را کاملاً پرورانده است .جهان و خود را به طور عینی ادراک می‌کند حس هویت پایداری دارد و دارای جهت گیری بارور می‌باشد . جهت گیری یعنی گرایش یا نگرشی که همه جنبه‌های زندگی را در بر می‌گیرد و بارور بودن یعنی به کار بستن همه قدرتها و استعدادهای بالقوه خویشتن ( خوشدل ،۱۳۷۹ )

۲-۱۸-۵- نظریه آلپورت:

آلپورت مشخصه‌ های فرد سالم را بدین شرح بیان می‌کند :

• • گسترش مفهوم خود : در ابتدا خود ،تنها و معطوف به فرداست اما با افزایش تجربه ، خود وسعت می‌یابد و ارزش‌های مجرد و آرمانها را بر می‌گیرد . هر چه شخص با فعالیت‌ها ،مردم و اندیشه‌های بیشتری در ارتباط باشد سلامت روان بیشتری می‌یابد .

• ارتباط صمیمانه با دیگران :

الف – عشق و محبت نسبت به پدر و مادر و فرزندان همسر و یا دوستان و نزدیکان .

ب – شکیبایی در برابر رفتار سایرین .

شخص سالم با آگاهی از اینکه خود نیز ضعفهایی دارد خطا ها وسیستمهای دیگران را می پذیرد .

• امنیت روانی که با توجه به نکات زیر حاصل می شود :

الف – شناخت نکات ضعف و قوت خود

ب – تحمل ناکامیهاو دلسردیها

ج- مهار احساسات خویش و هدایت آن ها در مسیر سازنده و بدون سرکوبگری .

د- ادراک واقع بینانه از واقعیتهاو پذیرش آن ها به گونه ای که وجود دارند ،بینش و بصیرت نسبت به خود ، جهان و دیگران .

ه- انجام کار و پذیرش مسئولیت:بدون داشتن کاری مهم و ارزشمند و ایثار و تعهد و مهارت‌های کافی برای انجام دادن آن ها ،رسیدن به بلوغ و سلامت روان میسر نیست .

ی- داشتن فلسفه وحدت دهنده در زندگی : دارا بودن یک مسیر ارزشی که به همه زندگی معنی و ارزش بدهد . جهت داشتن همه جنبه‌های زندگی شخص رابه سوی هدف یا هدفها هدایت می‌کند و بر این اساس نگرش شخصیت سالم به آینده می‌باشد ( خوشدل ،۱۳۸۱و جلالی تهرانی ،۱۳۸۰)

۲-۱۸-۶- نظریه اریکسون:

اریکسون هشت مرحله رابرای رشد و تکامل روانی-اجتماعی انسان مطرح کرده و معتقد است سلامت روانی هرفرد به همان اندازه است که توانسته باشد توانایی متناسب با هر کدام از مراحل زندگی را کسب کند.

۲-۱۸-۷- نظریه آلیس:

آلیس به فرایندهای درونی اشاره می‌کند ‌و آنها را عوامل تعیین کننده ی کار و شخصیت وسلامت روان می‌داند. ازنظروی این محرکها یا رویدادهای برانگیزاننده ی محیطی نیست که اهمیت دارند بلکه برداشت های فردی و تعبیر رویدادها مهم هستند. ‌بنابرین‏ کسی که ناکامی را از طریق عقیده منطقی پردازش می‌کند،ممکن است پیامدهای مناسبی مانند تاسف ، پشیمانی، دلخوری و ناخشنودی را احساس کند و تصمیم بیرد رأی‌ جلوگیری ‌از وقوع مجدد رویدادهای ناخوشایند هرچه را که می‌تواند تغییر دهد. فرد دیگری که با وقایع بسیار مشابه روبرو می شود اما این رویدادها را از طریق نظام عقیدتی غیر منطقی پردازش می‌کند، می‌تواند پیامدهای نامناسب مانند افسردگی ف خصومت، اضطراب یا احساس بیهودگی و بی ارزشی به بار آورد.

نکته مهم این است که این خود رویداد نیست که مستقیما باعث اضطراب ، افسردگی، احساس بی ارزشی یا… می شود بلکه نظام باورهای شخص درمورد وقایع روی داده، درحال وقوع یا وقایعی که می خواهند اتفاق ‌بیفتند است که موجب پیامدهای هیجانی مذبور می شود و اگر بتوان آن ها را به باورهای معمول تبدیل کرد، عملا سلامت روان فرد افزایش خواهد یافت.

وضعیت جاری روان‌شناسی جهان حالی از توجه شایان روان‌شناسان به مفهوم سلامت روانی، بهنجاری و فقدان علائم بیماری است. با این وجود می‌توانیم چهار دیدگاه را ‌در مورد سلامت روانی از یکدیگر تفکیک کنیم که عبارتند از:

الف: سلامت روانی به معنای رفتار بهنجار (عادی)