امیر مؤمنان(علیه السلام) توبه را چنین معنا می‌کند:«التوبه نَدم بالقَلب و اِستغفارٌباللِسان وَ ترکٌ بالجَوارِح و اِضمارٌ اَن لا یَعود؛ توبه عبارت از پشیمانی قلبی، آمرزش خواهی زبانی، ترک عملی گناه با اندام و تصمیم بر عدم بازگشت به گناه است.»[۲۶] توبه گناهان را می شوید ودل ها را از زنگار پاک می‌کند و زمینه عبودیت و بندگی انسان‌ها را فراهم می آورد.«التوبه تُطَهِرٌالقلوب و تَغَسِلٌ الذنوب؛توبه،دلها را پاک می‌کند و گناهان را می شوید.»[۲۷]

شهید مطهری در این باره می فرمایند: « توبه عبارت است از یک نوع انقلاب درونی، نوعی قیام، نوعی انقلاب از ناحیه خود انسان علیه خود انسان. این جهت از مختصات انسان است. گیاه تغییر مسیر می‌دهد، ولی علیه خودش قیام نمی کند، این استعداد را ندارد.»[۲۸]

اما ‌در مورد توبه در عصر ظهور حضرت دو دسته حدیث به ظاهر متفاوت وجود دارد. پاره ای از احادیث، دوران غیبت را عصر فرصت ها و ظهور را زمان پایان یافتن فرصت ها معرفی کرده‌اند که با آمدنش مجال توبه و بازگشت از گمراهان ستانده می شود.

تعدادی دیگری از احادیث،عصر ظهور را دوران رشد و تربیت و زمان جبران ضعف های بشر می دانند. از این رو در این زمان باب توبه همچنان باز و زمینه جبران کاستی ها فراهم است. در جمع میان این دو دسته روایات، میتوان دسته دوم را به زمان آغازین ظهور ناظر دانست که امام مهدی(عج) به هدایت و روشنگری خواهند پرداخت، دسته اول به زمانی اشاره دارد که آن حضرت پس از روشنگری برای تصفیه جامعه ی بشری دست به شمشیر می‌برند و قیام مسلحانه خود را آغاز می‌کنند. همچنان که می توان موضوع دسته نخست را کسانی دانست که عالمانه و عامدانه حقایق را انکار می‌کنند و موضوع دسته دوم را کسانی که از سر جهل در ورطه ی گمراهی می افتند. اگر جمع یاد شده پذیرفته نشود، ترجیح با دسته دوم در روایات است، زیرا این دسته افزون بر اینکه با ضابطه کلی توبه پذیری در قرآن، هماهنگی دارد از نظر کمیت و اعتبار بسیار بیشتر از دسته نخست است.[۲۹]

۱ـ۱ـ۲ـ۲ـ توبه در دین یهود

در دین یهود رهایی بسته به توبه و حسنات قوم است که طبق گفته برخی این امر به رهایی کل جهانیان راه می‌برد.[۳۰] یکی از ارکان مهم توبه شناخت خدای (یهوه) مهربان است و اینکه او چنین لطفی به بندگانش دارد و دستور توبه داده است. « من، خداوند متعال می گویم : ‌بنابرین‏ ای قوم اسراییل مطابق کردارتان داوری خواهم کرد. توبه کنید و از گناهان خود بازگردید، درغیراینصورت گناه، شما را هلاک خواهد کرد. برای توبه، اول باید به گناه خود معترف شد.»[۳۱]

ای خداوند، خدای اسراییل، تو عادلی، اما باز هم اجازه داده ای عده ای از ما زنده بمانیم. ما به گناهان خود در حضور تو اعتراف می‌کنیم، ما هیچ شایستگی برای آمدن به حضور تو نداریم.[۳۲]

به لطف کرم او امید داشت چون تو دعاهای ما را مستجاب می فرمایی. همه مردم به خاطر گناهانشان نزد تو خواهند آمد. گناهان ما بر ما چیره گشته است اما تو ما را می بخشی. خداوندا هیچ خدایی مانند تو نیست. تو گناه بندگانت را می آمرزی و تقصیرات بازماندگان قومت را می بخشی و چون بر بندگانت رحمت و شفقت داری برای همیشه خشمگین نمی مانی.[۳۳] در یهودیت توبه ارتباط با آمدن موعود دارد چون اعتقاد مسلم بر ربانیون بود که اگر بنی اسراییل حتی برای یک روز از گناهان خود توبه کنند، آمدن او جلو خواهد افتاد.[۳۴]امروزه معتقدند که نجات و آزادی [ صهیون ] فقط با عدالت و آنهایی که گناه خود توبه می‌کنند امکان پذیر است و راه دیگری وجود ندارد.[۳۵]

۱ـ۱ـ۲ـ۳ـ توبه در آیین مسیحیت

تعلیم اساسی حضرت عیسی (علیه السلام ) در دو بخش خلاصه می شود:

۱ـ توبه کنید؛ یعنی دست از گناه بردارید و به سوی خدا برگردید.

۲ـ ولایت و سرپرستی خدا ( ملکوت آسمان ) را بر زندگی خود پذیرا شوید.[۳۶]

مراد از توبه در مسیحیت این است که: توبه تغییری می‌باشد که در فکر شخص حادث شده و پس از آن مُولّد ندامت و پشیمانی برعملی می‌گردد که برای زندگی جاودانی می‌باشد آن است که قلبی گناه را بغض نماید و از ارتکاب آن کاملاً محزون و پشیمان باشد و کوشش نماید که بر خداوند متوکل شود و از روح القدس کمک یافته، از گناه دوری جوید و مطیع اراده و اوامر مقدس حضرت احدیت گردد.[۳۷]

سابقه توبه در مسیحیت به حضرت یحیی بر می‌گردد. چون او به مردم می گفت: « توبه کنید، زیرا ملکوت آسمان نزدیک است.» از دیدگاه بنی اسراییل، ملکوت آسمان گونه ای حکومت الهی بود که آرمان مقدس آنان به شمار می‌رفت. به همین دلیل ( به گفته اناجیل در موارد مختلف ) یحیای تعمید دهنده در دعوت خود موفقیت چشمگیری به دست آورد و تأثیر عمیقی بر مردم گذاشت، به طوری که همه طبقات اجتماعی گروه گروه، نزد او می آمدند و توبه می‌کردند و وی آنان را غسل تعمید می‌داد.[۳۸]

کتاب مقدس مسیحیان تأخیر در توبه را موجب نابودی می‌داند. « مطمئن باشید اگر توبه نکنید، همه شما مانند آنان نابود خواهید شد.»[۳۹]

در مسیحیت دستور توبه ازجانب پطرس صادر شده، پطرس به ایشان گفت: « توبه کنید و همه شما فردا برای آمرزش گناهانتان به نام عیسی مسیح غسل تعمید بگیرید که روح القدس یعنی عطیه خدا را خواهید یافت.»[۴۰]

پس توبه کنید و به سوی خدا بازگشت نمایید تا گناهان شما آمرزیده شود.[۴۱] در مسیحیت برای توبه کننده ارزش والایی قائل می‌شوند.«بدانید که به همان طریق برای یک گناهکار که توبه می‌کند، در آسمان بیشتر سرور و شادی خواهد بود تا برای نود و نه شخص پرهیزکاری که نیاز به توبه ندارند، و به همان[۴۲] طریق بدانید که برای یک گناهکار که توبه می‌کند، در میان فرشتگان خدا شادی و سرور خواهد بود.»[۴۳]

۱ـ۱ـ۳ـ حقیقت، اهمیت و اقسام توبه

در این مبحث مطالبی راجع به حقیقت توبه، توبه نصوح، اهمیت و فضیلت توبه، اقسام توبه و جایگاه توبه در قرآن بیان می شود.

۱ـ۱ـ۳ـ۱ـ حقیقت توبه

حقیقت توبه، بازگشت گناهکار به سوی خداوند کریم و غفور است که با ندامت از گناه و تصمیم بر عدم ارتکاب مجدد آن تحقق می‌یابد. برخی، عزم بر ترک را در تحقق توبه معتبر ندانسته اند.[۴۴]

توبه، امر قلبی و درونی است از این رو لازم نیست به زبان آورده شود.[۴۵]

انسان گناهکار وقتی از قبح گناه و معاصی آگاه می‌گردد و متوجه می شود که چه فاصله ای بین او محبوب و خالقش افتاده است، پشیمان و متألم می شود و این آتش پشیمانی و تألم سراسر وجود و روح و جانش را فرا می‌گیرد و یک انقلاب و دگرگونی درون او رخ می‌دهد و تمامی آثار شوم ریشه‌های گناه و سیئات توسط این آتش سوزانده شده وضمیری پاک و نهادی آرام و قلبی مملؤ از عشق مخلوق به محبوب باقی می ماند.در بسیاری از روایات ندامت و پشیمانی از ارتکاب گناه و جرم را توبه دانسته و آمده است که پشیمانی و ندامت واقعی مانع از بازگشت شخص تائب به سوی اعمال مجرمانه و گناه می شود. در حقیقت، توبه حقیقی ندامت و پشیمانی خاصی را در پی دارد که مانع از تکرار اعمال سابق می شود.

رسول خدا (صلی الله علیه) می فرماید: « الندم التوبه؛ یعنی پشیمانی و ندامت توبه است.»

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...