در انگلستان هم به طور مدون و قانونی چیزی ‌در مورد تنظیم وقت سخنرانی ها دیده نشده است. اما به طور سنتی و عرفی ابتکار عمل و میدان داری در این مورد هم در اختیار احزاب سیاسی است و زمان و وقت سخنرانی ها را تقسیم کرده و اعضای خود را در این زمینه برای اظهارنظر در پارلمان سازماندهی می‌کنند. منتها در انگلستان سخنگوی مجلس عوام که ریاست و هدایت این مجلس را بر عهده دارد، در این زمینه از اختیارات چندی برخوردار است. به طور نمونه، سخنگو از نمایندگان پارلمان برای سخن گفتن یا طرح سؤال دعوت به عمل می آورد ولی به دلیل ضیق وقت به ناچار عده ای فرصت سخنرانی در مباحثات و سخنرانی را از دست داده و از این بابت همواره ناخشنودند. همچنین سخنگو در صورت ضرورت، می‌تواند به تشخیص خود مدت مباحثات را کوتاه و یا آن را تا ده دقیقه کاهش دهد. به علاوه می‌تواند از اتلاف وقت عمدی نمایندگان پارلمان در جریان برگزاری مباحثات، جلوگیری کند.

به نظر می‌رسد اکثریت پارلمانی در انگلستان که معمولاً متعلق به یکی از دو حزب عمده کارگر یا محافظه کار است، در خصوص تقسیم وقت سخنرانی ها دارای اختیارات زیادی باشد ولی این اختیارات مطلق نیست؛ چرا که برقراری توازن و تعادل بین حقوق اقلیت و اکثریت در پارلمان از وظایف سخنگوی مجلس عوام می‌باشد و ایجاد توازن بین نمایندگان طیف اقلیت که جزو دولت نیستند و طیف اکثریت که جزو دولت هستند به راستی کار دشواری است و همان طور که قبلاً هم گفتیم در موارد زیادی سخنگو به خاطر این وظیفه از طرف هر دو گروه اقلیت و اکثریت مورد انتقاد قرار می‌گیرد. بنظر می‌رسد مشکلاتی که در مسأله تقسیم وقت سخنرانی در برخی از کشورهای دارای نظام پارلمانی وجود دارد ناشی از عدم وجود قوانین در این زمینه و یا وجود برخی نقائص و کاستیها در امر قانونگذاری باشد. پس همان طور که قبلاً هم اشاره کردیم، مسئولیت تقسیم وقت سخنرانی به طور عرفی بر عهده سخنگوی مجلس عوام گذاشته شده است و تاکنون به مانند بسیاری از مسائل دیگر، در این باره قانونگذاری نشده است. در خصوص دادن وقت به اقلیت پارلمانی هم در کشورهای مختلف رویه های گوناگونی وجود دارد.

در ایتالیا مقررات بسیار دقیقی ‌در مورد اختصاص وقت در پارلمان وجود دارد. گروه ها و احزاب سیاسی مخالف دولت ‌در مورد موضوعات مختلف دارای سهمیه سخنرانی و اظهار نظر بوده و بخشی از زمان
سخنرانی های پارلمانی به نمایندگان احزاب اقلیت اختصاص داده شده است. ‌در مورد لوایح دولتی هم اختصاص وقت سخنرانی برای نمایندگان احزاب اقلیت بیشتر از زمانی است که به نمایندگان حزب اکثریت اختصاص داده شده است. در مجلس عوام انگلستان بیست روز کاری در هر اجلاس به اپوزیسیون اختصاص داده شده است که هفده روز از این زمان در اختیار رهبر عمده ترین حزب مخالف می‌باشد.

پس، اقلیت در تقسیم وقت سخنرانی ها در پارلمان در حاشیه نبوده و نقش فعالی دارد.

ه- نقش احزاب در کمیسیون های تقنینی

وظیفه اصلی و ذاتی کمیسیون های تقنینی، بررسی لوایح یا طرح هایی است که دولت یا نمایندگان تدوین و به پارلمان پیشنهاد می‌کنند. چنان که گفتیم، این قبیل کمیسیون ها غالباً دائمی و به صورت موضوعی تقسیم بندی می‌شوند و همواره سعی بر این است که متناظر با وزارتخانه های دولتی، تعداد این کمیسیون ها افزایش یابد.^[۸۸]

در نظام های پارلمانی، به ویژه در نظام پارلمانی انگلستان برای هر وزارتخانه، کمیسیونی در مجلس وجود دارد که روابط وزارتخانه با کمیسیون بیشتر به مواردی محدود می شود که قانونی مربوط به وزارتخانه در مجلس طرح و به کمیسیون ارجاع شده است. از آنجا که احزاب در نظام های پارلمانی در کمیسیون های تقنینی نقش گسترده ای دارند و در کمیسیون ها مباحثه بر روی لوایح پیشنهادی دولت قبل از شور اول در مجلس صورت می‌گیرد، این امر دولت را قادر می‌سازد تا موقعیت اپوزیسیون را در لوایح برآورد کرده و خود را برای پذیرش اصلاحاتی در لوایح پیشنهادی مهیا کند. بدیهی است اصلاحاتی که دولت در لوایح پیشنهادی انجام می‌دهد، نتیجه حضور فعالانه و اظهارات دقیق و موشکافانه و نیز انتقاد آمیز اقلیت در کمیسیون های تقنینی مجلس است.

اعضای اپوزیسیون از فرصتهایی که در امر قانونگذاری و ابتکار وضع قانون به دست می‌آید، استفاده
می‌کنند.

اقلیت، مسئولیت‌های بس سنگینی در کمیسیون های تقنینی مجلس بر عهده دارد. مهمترین تکلیف اقلیت این است که راه های مختلفی برای حل مشکلات اجتماعی بررسی و پیشنهاد کنند و در راه پذیرفته شدن آن ها بکوشند. به نظر می‌رسد کوشش اقلیت در جهت تبدیل پیشنهادات و راهکارهای مشکلات اجتماعی، از طریق مشارکت فعالانه در کمیسیون های تقنینی و تبدیل این پیشنهادات به قانون و نهایتاًً تأمین مصالح عمومی، می‌تواند نقش آن ها را حداقل در گنجاندن موادی و یا اضافه نمودن موضوعاتی به طرح ها و لوایحی که بیشتر از طرف اکثریت پارلمانی به مجلس پیشنهاد می شود، برجسته نماید.

از سوی دیگر، در کشوری مانند انگلستان، اجزاء مختلف سازمان های حزبی به ویژه کمیته های پارلمانی، مجاری مهمی برای انتقال خواسته ها به کابینه و حزب حاکم هستند.

مبحث سوم ـ کارکردهای نظارتی احزاب در مجلس

یکی از مهمترین کارکردهای حزبی در نظام های پارلمانی، نظارت احزاب سیاسی بر عملکرد مسئولان دولتی از طریق پارلمان است. احزاب در پارلمان از ابزارهای نظارتی مهمی برخوردارند و از این کانال، مسئولان دولتی همواره زیز ذره بین انتقادات و نظارت احزاب می‌باشند. لازم به ذکر است، از آنجایی که در نظام پارلمانی دولت از دل پارلمان بیرون می‌آید، ‌پاسخ‌گویی‌ دولتمردان به نمایندگان امری بدیهی به نظر
می‌رسد.

گفتار نخست – تذکر

اصولاً تذکر یکی از طرق نظارت خفیف بر عملکرد قوه مجریه است و بیشتر جنبه استطلاعی و آگاهی بخشی دارد. نمایندگان با ایراد سخنرانی و ابراز عقاید خود در خصوص مسائل و امور کشور و تذکر و هشدار ‌در مورد سیاست های دولت، سعی در انعکاس آن ها در افکار عمومی و اثر گذاری بر تصمیمات دولت دارند. در ضمن حق تذکر برای نماینده و پاسخ ارائه شده می‌تواند مقدمه ای برای نظارت بر سیاست های عمومی و برنامه دولت و ارزیابی عملکرد مسئولان به شمار آید.^[۸۹]

‌بنابرین‏، تذکر در مواردی به کار می رود که نمایندگان احزاب مختلف در پارلمان لازم بدانند در مواردی که متوجه نقائص و کمبودها و یا شیوه های نادرستی در مدیریت دولتمردان شدند، در فرصتهایی که پیش

می‌آید آن ها را به نخست وزیر و یا وزراء انعکاس دهند و در جلسات علنی مجلس تذکرات لازم و کافی را به آنان بدهند تا بعدها دچار ابزارهای شدید کنترل و نظارت نشوند.^[۹۰]