بازی، شیوه مؤثری در کاهش نشانه های برون سازی کودکان پیش دبستانی است. در جریان بازی، مهارت های ارتباطی و اجتماعی کودکان رشد پیدا می کندو در چنین چهارچوبی می‌توانند با باز پدید آوری مکرر موضوع ها و رویداد های مهم، احساسات و هیجان های خود را برون ریزی کنند، به بینش جدیدی دست یابند و شیوه های سازش یافته تر بیان حل مسئله را برگزینند. در راستای استفاده بهینه از نتایج پژوهش حاضر، خانواده ها و کارشناسان آموزشی می‌توانند در جریان این نتایج قرار بگیرند و به ابزاری قوی در امر کاهش مشکلات رفتاری و افزایش سازگاری کودکان مجهز شوند. با توجه به ارزش جسمانی، درمانی، اجتماعی و آموزشی بازی و تاثیر آن بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان، والدین و مربیان کودک می‌توانند با کاربرد بازی در کاهش پرخاشگری و نادیده گرفتن قواعد در کودکان آشنا شوند ‌و پیامد مثبت آن را در بهبود ارتباط کودکان با همسالان مشاهده نمایند. از سوی دیگر زمینه را برای کاهش مشکلات در عملکرد تحصیلی آتی کودک فراهم نمایدو از این طریق بسیاری از مشکلاتی را که ممکن است در زمینه عملکرد تحصیلی و تبعیت از قواعد اجتماعی برای فرد ایجاد شود پیشگیری نمایندو همچنین از نتایج این پژوهش می‌توانند در مهد کودک ها و در دبستان ها که با کودکان سروکار دارندو در مشاوره با کودکانی که به خاطر این مشکلات به مراکز مشاوره ارجاع داده می‌شوند بهره ببرند.

در همین راستا پژوهش حاضر درصدد ‌پاسخ‌گویی‌ به اثر بخشی بازی درمانی گروهی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و افزایش مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی دختر و پسر است.

۱-۴- اهداف پژوهش

۱-تعیین اثر بخشی بازی درمانی گروهی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه ومولفه های آن در کودکان پیش دبستانی

۲-تعیین اثر بخشی بازی درمانی گروهی برافزایش مهارت های اجتماعی و مؤلفه‌ های آن در کودکان پیش دبستانی

۱-۵- فرضیه های پژوهش

۱-بازی درمانی گروهی ‌بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و مؤلفه‌ های آن در کودکان پیش دبستانی موثراست.

۲-بازی درمانی گروهی برافزایش مهارت های اجتماعی و مؤلفه‌ های آن در کودکان پیش دبستانی مؤثر است.

۱-۶- متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل: بازی درمانی گروهی.

متغیرهای وابسته: پرخاشگری، مهارت های اجتماعی.

متغیرهای کنترل: سن و پایه تحصیلی.

۱-۷- تعاریف مفهومی وعملیاتی متغیرها

تعریف مفهومی بازی درمانی گروهی

بازی، وسیله طبیعی کودک برای بیان و اظهار خود است. آلفرد آدلر، روان‌شناس معروف می‌گوید: هرگز نباید به بازی‌ها به عنوان روشی برای وقت‌کشی نگاه کرد. و یا گاری لندرث، اظهار می‌دارد که بازی کردن برای کودک، مساوی است با صحبت کردن برای یک بزرگسال. بازی و اسباب‌بازی، کلمات کودکان هستند. متاسفانه هیچ تعریف واحد و جامعی ‌در مورد بازی وجود ندارد. تنها تعریفی که اغلب بدان استناد می‌شود از اریکسون است که می‌گوید: بازی عملکرد خود است، کوششی جهت هماهنگ کردن فرایندهای جسمی و اجتماعی خویشتن (لندرث، ۲۰۰۰؛ ترجمه آرین، ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی بازی درمانی گروهی

منظور آموزش های بازی درمانی گروهی (گلدارد، ۱۹۹۹؛ نقل از ارجمندی، ۱۳۹۳) با پیروی از اصول بازی درمانی(اکسلاین، ۲۰۰۲؛ نقل از مزینی، ۱۳۸۱) است که به مدت ۸ جلسه ۴۵ دقیقه ای هفته ای دو بار برای گروه آزمایش اجرا شد. خلاصه جلسات بازی درمانی گروهی ازاین قراراست.

جلسه اول: آشنایی درمانگرباکودکان، ارائه قوانین ووظایف هرعضو. جلسه دوم: پذیرش کودک و شناسایی احساسات کودکان. جلسه سوم: کمک به کودکان در جهت شناخت احساسات مثبت و منفی. جلسه چهارم: آموزش شناسایی افکار منفی از جمله پرخاشگری. جلسه پنجم: آموزش مهارت کنترل خشم از طریق رعایت اصل احترام به کودک. جلسه ششم: آشنایی کودک با رفتارهای پسندیده (باید کردها)و رفتارهای ناپسند(نباید کردها). جلسه هفتم: آموزش همکاری و ایجاد ارتباطات اجتماعی در کودکان. جلسه هشتم: نتیجه گیری و مرور و تمرین آموخته های قبل.

تعریف مفهومی پرخاشگری:

پرخاشگری به رفتاری اطلاق می شود که هدفش اعمال صدمه و رنج باشد. به بیان دیگر رفتاری که قصد آن صدمه رساندن (جسمانی یا زبانی) به فرد دیگر یا نابود کردن دارایی افراد می‌باشد واژۀ اصلی در این تعریف قصد است به بیان دیگر پرخاشگری عبارت است از حالت منفی ذهنی همراه با نقص ها و انحرافات شناختی و رفتار های ناسازگارانه و همچنین به رفتارآشکار اعم از فیزیکی و کلامی اطلاق می شود که منجر به آسیب به شخص، شی و یا سیستم دیگری می شود (ری، ۲۰۰۸).

تعریف عملیاتی پرخاشگری:

در این پژوهش نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه پرخاشگری کودکان پیش دبستانی که برای اولین بار ‌در سال‌(۱۳۸۷)توسط واحدی، فتحی آذر، حسینی نسب و مقدم طراحی گردیدکسب می‌کند یک نمره

کلی و چهار خرده مقیاس پرخاشگری کلامی-تهاجمی، پرخاشگری فیزیکی-تهاجمی، پرخاشگری رابطه ای و خشم تکانشی را می سنجد. همچنین نقطه برش درانتخاب افراد پرخاشگربراساس این پرسشنامه، دوانحراف معیاربالاتراز میانگین است.

تعریف مفهومی مهارت های اجتماعی:

مهارت اجتماعی مجموعه رفتارهای آموخته شده ای است که فرد را قادر می‌سازد با دیگران رابطه اثر بخش داشته و از واکنش های نامعقول اجتماعی خودداری کند. همکاری، مشارکت با دیگران، کمک کردن، آغازگر رابطه بودن، تقاضای کمک کردن، تعریف و تمجید از دیگران و قدردانی کردن، مثال هایی از این نوع رفتار است. همچنین مهارت های اجتماعی عبارت است از فرایند های مرکبی که فرد را توانمند می‌سازد به گونه ای رفتار کند که دیگران اورا با کفایت تلقی کنند(لیوارجانی و غفاری، ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی مهارت های اجتماعی:

در این پژوهش نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه ۵۶ گویه ای مهارت های اجتماعی (ماتسون^[۲]، روتاتوری^[۳] و هلسل^[۴]، ۱۹۸۳)کسب می‌کند پنج خرده مقیاس مهارت های اجتماعی مناسب^[۵]، جسارت نامناسب^[۶]، تکانشی عمل کردن^[۷] / سرکش بود ناطمینان زیاد به خود داشتن^[۸]، حسادت/گوشه گیری را می سنجد.

فصل دوم

پیشینه پژوهش

پیش­درآمد

در این فصل به بررسی موضوع­های بازی درمانی و پرخاشگری و مهارت اجتماعی پرداخته شده است. که مطالب آن به صورت مبانی نظری و بخش پیشینه پژوهش در داخل و خارج از ایران ارائه شده است، و در پایان جمع ­بندی لازم صورت ‌می‌گیرد.

۲-۱- تعریف بازی

هر گونه فعالیت جسمی و ذهنی که به صورت اختیاری و خودخواسته توسط کودکان انجام می‌گیرد بازی نامیده می شود(لندرث، ۲۰۰۰؛ نقل ازآرین، ۱۳۸۹ )

به هنگام بازی کودکان نیروی فکری و بدنی خودرا به کار می گیرند و بازی را بخشی از زندگی عادی خویش به حساب می آورندوازآن لذت می‌برند. بازی کودکان فقط تفریح نیست بلکه باید آن را جدی ترین کار کودکان قلمداد کرد زیرا فعالیتی قابل ارزشیابی است. بازی تلاش و فعالیت لذت بخش و خوشایند و مفرحی استکه برای رشد همه جانبه کودک ضروری است. کودکان خردسال نمی توانند افکار و عقاید خود را به راحتی باکلام بیان کنند ‌بنابرین‏ معمولا ازطریق بازی خود را ابراز می‌کنند (پارسا، ۱۳۷۹).