‌بنابرین‏ با توجه به ویژگی های مثبت این درمان (از جمله نتایج مربوط به اثربخشی آن) در پژوهش حاضراثربخشی زوج درمانی رفتاری یکپارچه نگر در بهبود مشکلات روانشناختی زوجین افسرده با توجه به رابطه دو سویه ی مشکلات زناشویی و افسردگی مورد بررسی قرار گرفت.

جمع بندی:

به طور خلاصه در این فصل بعد از آشنایی مختصر با اختلال افسردگی اساسی به ویژگی های زوج و خانواده درمانی پرداخته شد. همان‌ طور که ذکر شد خانواده به گروهی متشکل از دو یا چند نفر گفته می شود که از طریق تولد، ازدواج یا فرزند خواندگی با یکدیگر مرتبط شده اند و در یک منزل با همدیگر زندگی می‌کنند. ویژگی های متمایز کننده خانواده درمانی از سایر رویکردهای روان درمانی ذکر شد. برخی از خصوصیات خانواده سالم از جمله تعهد، قدردانی، تمایل به صرف وقت با یکدیگر، الگوهای مؤثر ارتباطی و … مطرح شدند. ویژگی های خانواده سالم مطرح شدند به عنوان مثال مطرح شد خانواده سالم در مقابله با بحران ها همدیگر را از نظر عاطفی حمایت می‌کنند و به مذاکره، مشاوره، شوخی کردن و ابراز احساسات میپردازند. سپس حمایت های تجربی از زوج درمانی ذکر شد و رویکردهای مؤثر در زوج درمانی شامل، زوح درمانی رفتاری، زوج درمانی هیجان مدار و برنامه های پیشگیری زوج توضیح داده شدند.

زوج درمانی رفتاری سنتی در بین سایر درمان ها توانسته بود بالاترین ملاک های درمان های دارای حمایت تجربی را کسب کند، این درمان نه تنها اثربخش بلکه اختصاصی هم هست یعنی اثرات آن فراتر از عوامل غیر اختصاصی و مشترک همه درمان ها مثل رابطه درمانی و … می‌باشد و تکنیک های این درمان اختصاصا اثرگذار هستند. این رویکرد مبتنی بر نظریه یادگیری اجتماعی و تبادل رفتاری ‌در مورد اختلالات زناشویی است اما به رغم حمایت های قابل توجه از زوج درمانی رفتاری سنتی پدیدآورندگان این درمان دیدند که اگرچه بیش از پنجاه درصد زوج ها در پایان درمان بهتر شدند ولی فقط اندکی بیش از یک سوم آن ها وارد دامنه بدون ناراحتی شده بودند. به طور خلاصه دیده شد تأکید رویکرد سنتی برای تغییر برخی از مشکلات و زوج ها مناسب نیست و حتی می‌تواند وضع را بدتر کند، پس به جای تغییر باید بر ایجاد پذیرش تأکید کرد، این ایده مبنای ایجاد زوج درمانی رفتاری یکپارچه نگر است. فنون مورد استفاده در زوج درمانی رفتاری یکپارچه نگر در سه طبقه بندی اصلی قرار می‌گیرد. فنون پذیرش، فنون تحمل و فنون تغییر. شواهد زیادی نشان دهنده ی مؤثر بودن پذیرش به عنوان یک مکانیزم تغییر است( برای مثال هیز، ۲۰۰۴، پترسون، ایفریت و دیویدسون ۲۰۰۹).

فصل سوم

فرایند روش شناختی

۳-۱-مقدمه

در این فصل سعی می شود تا طرح کلی پژوهش در ارتباط با فرضیه های مطرح شده بیان گردد، مواردی که در این فصل بیان می شود شامل: نمونه گیری، ویژگی های جمعیت شناختی زوجین، اطلاعات پرسشنامه‌ها، ملاک های ورود و خروج و توضیحی ‌در مورد جلسات درمان می‌باشد.

۳-۲- طرح پژوهش

پژوهش حاضر یک طرح آزمایشی تک موردی از نوع طرح خط پایه چندگانه^[۷۸] با آزمودنی های متفاوت و سنجش پیوسته می‌باشد و آزمودنی ها به ترتیب در مراحل خط پایه^[۷۹]، درمان و پس از درمان و پیگیری^[۸۰] شرکت می‌کنند.

۳-۳- جامعه و نمونه

زوجینی که حداقل یکی از آن ها مبتلا به MDD در شهر تبریز هستند، جامعه کلی را تشکیل می ‏دهند. جمعیت مورد نظر را زوجینی تشکیل می ‏دهند که به مرکز مشاوره مراجعه می‏ کنند. گروه نمونه، تعداد افرادی هستند که پس از احراز شرایط پژوهش، روند درمان را طی می‏ کنند.

روش نمونه‏گیری در این پژوهش، «نمونه گیری هدفمند^[۸۱]» است.

۳-۴- محل انجام پژوهش و مشکلات احتمالی اجرای پژوهش و روش حل مشکلات

محل اجرای پژوهش، واحد روان شناسی هلال احمر تبریز است. مشکلات احتمالی در اجرای پژوهش ریزش آزمودنی­ها ‌می‌باشد. این مشکل را ‌می‌توان با افزایش تعداد افرادی که وارد طرح می­شوند، برطرف کرد.

گروه نمونه بر اساس ملاک های زیر و احراز شرایط پژوهش وارد طرح درمان می‌شوند :

الف ) ملاک های ورود بیماران به پژوهش عبارتند از :

دارا بودن ملاک های تشخیص DSM – IV – TR برای افسردگی و ناسازگاری زناشویی به تشخیص روانشناسی بالینی یا روان پزشک

• • عدم دریافت درمان های روان شناختی قبل از ورود به پژوهش

• • در صورت مصرف دارو ، امکان ثابت نگه داشتن نوع و میزان دارو مصرفی طی مدت پژوهش

• • داشتن حداقل ۱۸ سال و حداکثر ۵۰ سال

• موافقت بیمار برای شرکت در پژوهش و امضای رضایت نامه کتبی

ب ) ملاک های خروج نمونه از پژوهش عبارتند از :

* داشتن اختلال سایکوتیک و سوء مصرف مواد

* دارا بودن ملاک های کامل اختلال شخصیت در محور II

* وجود مخاطراتی برای بیمار مثل داشتن افکار جدی ‌در مورد خودکشی که امکان عدم دریافت دارو و ثابت نگه داشتن آن را نا ممکن می‌سازد .

-روش اجرایی پژوهش با ذکر کامل نحوه گردآوری داده ­ها

پس از ارجاع بیماران از طرف روانشناس به درمانگر و احراز شرایط پژوهش نمونه مورد نظر (۸ نفر) انتخاب شدند آزمودنی­هایی پرسشنامه های MCQ, DAS, CQ, BDI, CSI, FAPB BAI, WQ و MSI را تکمیل کردند. در گروه درمان زوج اول، در جلسه اول وارد طرح درمان می­ شود. در جلسه دوم درمان زوج اول، زوج دوم وارد طرح درمان شدند. در جلسه سومِ زوج اول و جلسه دوم زوج دوم، زوج سوم وارد طرح درمان شدند. در جلسه چهارمٍ زوج اول و جلسه سومٍ زوج دوم، جلسه دوم زوج سوم، زوج چهارمِ وارد طرح درمان شدند. درمان در ۱۶ جلسه، بر روی آزمودنی­ها اجرا شد. آزمودنی­ها در پایان درمان نیز آزمون­های مرحله خط پایه را تکمیل ‌می‌کنند.

جدول ۱-۳ : ویژگی های جمعیت شناختی بیماران

ویژگی

بیمار

سن

جنسیت

تحصیلات

مدت ابتلا

شغل

تشخیص همراه

اول

۲۵

مونث

کارشناسی

۲ سال

خانه دار

هراس اجتماعی

دوم

۳۵

مذکر

کارشناسی

—–

آزاد

هراس خاص

سوم

۲۴

مونث

کارشناسی

—–

خانه دار

——-

چهارم

۳۵

مذکر

کارشناسی

۵ ماه

‌کار کند

وسواس نظم و ترتیب

پنجم

۲۵

مونث

کارشناسی

—-

کارمند

بی‏خوابی و هراس اختصاصی

ششم

۳۶

مذکر

کارشناسی

۱و۵ سال

آزاد

—-

۳-۵- روش اجرائ پژوهش

۳-۵-۱- پژوهش اصلی