ج- اقدام جمعی کشورها^[۱۲۰]

اصول قطع روابط دیپلماتیک یک اقدام فردی کشورهاست اما ممکن است به صورت یک اقدام جمعی نیز از سوی تعدادی از کشورها اعمال گردد. این گونه اقدامات معمولا یک اقدام تنبیه است.

د- اقدام سازمان ملل متحد^[۱۲۱]

شورای امنیت می‌تواند از اعضای سازمان ملل متحد بخواهد که برای اجرای تصمیمات خود اقدامات مختلفی علیه کشور متخلف انجام دهند از جمله بخواهد تا روابط دیپلماتیک خود را با کشورهای مختلف قطع نماید.

فصل سوم:

مصونیت

گفتار اول: مصونیت

بند اول: تعریف لغوی مصونیت

مصونیت مصدر جعلی به معنای مصون ماندن و محفوظ بودن است^[۱۲۲]. از نظر انشقاق، کلمه «صمون» اسم مفعول به معنای حفاظت شده است^[۱۲۳]. و در لغت عرب ریشه «مصون» هرجا به کار رود درآن معنای محافظت نهفته است^[۱۲۴].

با اینکه مصونیت واژه ی تازه ای است ولی حقوق ‌دانان عرب، واژه هایی چون حرمت، امتیاز، استثنا معافیت و حصانت را به عنوان ترجمه و معادل آن به کار می‌برند، هرچند در معنای اخیر بیشتر شایع است^[۱۲۵]. Immunity را از ریشه لاتینی Menus دانسته اند که مقصود از آن، معافیت از مسئولیت خاص است.

در لغت نامه ای دیگر مصونیت چنین تعریف شده است. «مصونیت عبارت است از معافیت یا برائت از بارمسئولیت، تکلیف، (قبول) منصب یا مقام، مالیات وعوارض، محکومیت، خدمت، بخصوص وقتی قانون به شخصی یا دسته یا گروهی از اشخاص اعطا کند^[۱۲۶].»

فرهنگ اصطلاحات حقوق بین الملل هم مصونیت را چنین تعریف ‌کرده‌است: «مصونیت، امتیاز، حق یا قدرتی بیش از آن میزانی است که حقوق مشترک به نفع دیگران فراهم می آورد و یا بیش از آنچه به رسمیت شناخته است. در معنایی وسیع، این کلمه در غالب اوقات بر مجموع امتیازاتی اطلاق شده که دولت محل مأموریت‌ و میزبان بایددرحق مأموران دیپلماتیک و کنسولها برقرار کند و به تناسب آن امتیازات، مصونیت هایی برای آن ها به وجود آورد^[۱۲۷].

بنددوم: فلسفه مصونیت

فلسفه مصونیت این است که مقامات دولت پذیرنده نتوانند به علل یا بهانه ای مامور دیپلماتیک را از انجام وظایف خود بازدارند،اما وقتی قوانین کشور پذیرنده به نفع یک مامور دیپلماتیک وبطور غیر مستقیم دولت اوست، منطقی نیست که آن مامور ازمراجعه به مقامات قضایی و دستگاه عدالت که برای هرکس میسر است محروم باشد. البته از نظر انضباط اداری مامور باید موضوع را به دولت خود اطلاع بدهد ‌و موافقت آن را جلب کند ولی آیا دادگاه باید قبل از قبول دادخواست موافقت دولت فرستنده مامور را بخواهد؟ در عین حال باید در نظر داشت که مراجعه به دادگاه برای احقاق حق اگرچه منطقی است، اما ممکن است به محکومیت مامور منتهی شود وناچار حکم صادر گردد و در اینصورت مصونیت باتمام شرایط خود مصداق ‌پیداکند. مشکل وپیچیده بودن این موضوع احتمالا سبب شد که عهدنامه وین ۱۹۶۱وارد این بحث نشود، ولی کمیسیون حقوقی درگزارش خود نوشت که حق مصونیت قضایی حق مستثنی بودن از تعقیب قضایی است نه حق اقامه دعوی به عنوان مدعی. در سکوت عهدنامه، به عقیده عده ای از علما، چون مامور دیپلماتیک می‌تواند همیشه به دادگاه های کشورخود مراجعه و اجرای عدالت را بخواهد بهتر است اصل مصونیت چنان که است حفظ شود و از استثنا خودداری گردد. اما این عقیده عمومیت ندارد.هنوز کاملا رویه واحدی نیست که مامور دیپلماتیک را در مقابل تجاوز اشخاص درصورت عدم موافقت دولت رفع مصونیت به نحو قاطع و متحدالشکل حفظ نماید. ^[۱۲۸]

بند سوم: مفهوم مصونیت درحقوق بین الملل

مقام عالی رتبه حکومتی هرکشور در کشور دیگر، از یک سلسله امتیازاتی طبق حقوق بین الملل برخوردارند که به آن امتیازات «مصونیت» می‌گویند دارندگان چنین امتیازاتی به دلیل کشور بودن و یا دارا بودن یک مقام عالی رتبه حکومتی، مصون از تعرض، مصون از تعقیب و محاکمه و مصون از هر گونه اقدام اداری و اجرایی و به طور کلی مصون از صلاحیت سرزمینی کشور دیگرند. پس مصونیت در واقع مصونیت از صلاحیت است که نتیجه آن معافیت از مسئولیت می‌باشد. ^[۱۲۹]

با عنایت به تساوی همه افراد جامعه در برابر قانون، تعاریف فوق منجر ‌به این نتیجه می شود که چون ‌مصونیت‌ها استثنا به اصل هستند باید اعطای آن ها به موجب ضابطه و قانون خاصی باشد اما این نتیجه در همه موارد مصداق ندارد. زیرا همه مصونیت ها به موجب قانون خاصی برقرار نشده اند. علت این امر آن است که مصونیت در معنای کلی شامل مصونیت روسای کشورها، نمایندگان پارلمان، قضات نیز می شود که میزان و حدود آن را قانون اساسی و عادی هر کشور تعیین می‌کند. در حالی که مصونیت نمایندگان دولت‌ها ‌بر اساس قوانین داخلی نیست بلکه مصونیت این افراد به موجب رسوم و عرف بین الملل است که امروزه در کنوانسیون های وین تجلی پیدا ‌کرده‌است. مصونیت وضع مخصوصی است که دارنده آن از تعرض مخصوص معاف و محفوظ است^[۱۳۰].

هدف از این مصونیت احترام به اصل حاکمیت کشورهاست. از آنجایی که میان اصل تساوی حلاکمیت و مصونیت پیوندی مستقیم وجود دارد. لذا نماینده دولت خارجی باید بتواند بدون دخالت دولت پذیرنده وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد.

بند چهارم: اشخاص برخوردار از مصونیت دیپلماتیک