۳-۵- ابزار اندازه ­گیری

برای جمع ­آوری داده ­ها از پرسشنامه­ شیوه ­های فرزندپروری دیاناباوم­ریند استفاده شد. دیاناباوم­ریند این پرسشنامه را در سال ١٩٧٢ طراحی کرد. پرسشنامه شامل سی جمله است که ده جمله آن به شیوه قاطعانه، ده جمله به شیوه مستبدانه و ده جمله دیگر نیز به شیوه سهل­گیرانه مربوط می­ شود. الگوی پاسخگوی به سؤالها از مقیاس ۵ درجه­ای‌لیکرت (‌کاملا موافقم، موافقم، مطمئن نیستم، تقریبأ مخالفم و مخالفم) تبعیت می‌کند. علاوه بر الگوی پاسخ‌دهی، نمره گذاری سؤالات پرسشنامه دیاناباوم نیز بر مبنای مقیاس لیکرت صورت می‌گیرد و با جمع نمرات سؤالات مربوط به هرشیوه، سه نمره مجزا به دست می‌آید.

این پرسشنامه دارای سی گویه می‌باشد که ده گویه آن بیانگر سبک سهل‌گیرانه، ده گویه آن بیانگر سبک مقتدرانه و ده گویه آن بیانگر سبک مستبدانه است. والدین دانش‌آموزان میزان موافقت خود را با هر یک از جملات علامت‌گذاری می‌کنند، سپس نمره‌های هر یک از ده سؤال جمع و یک نمره بین پنج تا ده برای هر سطح از شیوه های فرزندپروری به دست می‌آید. به عبارت دیگر هر کدام از والدین در هر پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری دارای سه نمره مجزا می‌باشد که مربوط به سطح نگرش‌های شیوه های فرزندپروری (مقتدر، مستبد و سهل‌گیر) است.

در پرسشنامه مذکور، نگرش شیوه مقتدرانه از طریق جمع نمره‌های ۴، ۵، ۸، ۱۱، ۱۵، ۲۰، ۲۲، ۲۳، ۲۷ و ۳۰ سنجیده می‌شود و نگرش شیوه های سهل‌گیرانه از طریق جمع نمره‌های سؤال‌های ۱، ۶، ۱۰، ۱۳، ۱۴، ۱۹، ۲۱، ۲۴، ۲۸ و ۱۷ و نگرش شیوه مستبدانه از طریق جمع نمره‌ها و سؤال‌های ۲، ۳، ۷، ۹، ۱۲، ۱۶، ۱۸، ۲۵، ۲۶ و ۲۹ سنجیده می‌شود. با جمع کردن نمونه ها، سه نمره مجزا به دست می‌آید، یعنی یک نمره برای سهل‌گیرانه، یک نمره برای مستبدانه و یک نمره برای مقتدرانه.

برای سنجش عملکرد تحصیلی دانش ­آموزان مهم­ترین ملاک، معدل سالانه دانش ­آموزان ‌می‌باشد. ‌بنابرین‏ با توجه ‌به این­که پژوهش حاضر در نیمه­ی اول سال تحصیلی ۹۴-۹۳ انجام گرفت، محقق برای سنجش عملکرد تحصیلی، مجبور گردید که به نمره­ی معدل دانش ­آموز در خردادماه مراجعه نماید. لذا معدل سالانه دانش ­آموز به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی مورد استفاده قرار گرفت. برای این کار پس از مشخص کردن پرسش­نامه­ سبک­های فرزندپروری برای هر دانش ­آموز و گذاشتن شماره­ای مخصوص در گوشه ­ای از آن، پس از بازگشت پرسش­نامه­ های، شماره را با شماره دانش ­آموز مقایسه و معدل هر دانش ­آموز بر روی پرسش­نامه­ های برگشتی قید می­شد.

۳-۶- شیوه تجزیه و تحلیل داده ­ها

روش­های آماری مورد استفاده در این پژوهش مشتمل بر “آمار توصیفی” و” آمار تحلیلی” است که از طریق نرم افزار _۱۶spss مورد ارزیابی قرار ‌گرفته‌اند. در بخش آمار توصیفی از جداول توصیفی، درصد، فراوانی، درصد فراوانی تجمعی، میانگین، انحراف معیار و … استفاده شده است. در بخش تحلیل استنباطی پژوهش نیز از آزمون های همبستگی، T و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.

۳-۷- پایایی پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری

بورای پایایی این مقیاس را بین ۷۷/۰ تا ۹۲/۰ گزارش ‌کرده‌است.(بورای،۱۹۹۷، به نقل از مهرورز، ۱۳۷۸). اسفندیاری (۱۳۷۴) برای تعیین پایایی از روش بازاریابی استفاده کرده و نتایج زیر را به دست آورده: میزان پایایی برای شیوه سهل‌گیر ۶۹/۰، برای شیوه استبدادی ۷۷/۰ و برای شیوه مقتدر ۷۳/۰ بود. مهرافروز (۱۳۷۸) نیز ضریب پایایی را به شیوه آلفای کرونباخ برای سبک مقتدرانه مادر ۵۵/۰ شیوه استبدادی مادر۷۴/۰ و شیوه سهل‌گیرانه مادر ۶۱/۰ به دست آورد. همچنین، ضریب پایایی را با بهره گرفتن از روش «دو نیم کردن» برای شیوه مقتدر مادر ۵۲/۰، شیوه استبدادی مادر ۷۳/۰ و شیوه های سهل‌گیر مادر ۵۵/۰ به دست آورد. رابینسون و همکاران (۲۰۰۱) برای تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده کرده‌اند و نتایج زیر را به دست آورده‌اند: میزان پایایی برای شیوه های اقتدارمنش ۸۶/۰، برای شیوه استبدادی ۸۲/۰ و برای شیوه آزادگذاری ۶۴/۰ بود. جرج (۲۰۰۴) ضریب پایایی را با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ برآورده ‌کرده‌است که به ترتیب برابر با سبک مقتدر ۹۰/۰، سبک مستبد ۸۳/۰ و سبک سهل‌گیرانه ۶۱/۰٫ در این پژوهش ضریب پایایی از روش آلفای کرونباخ و تنصیف برای شیوه مقتدرانه مادر ۵۹/۰ و ۱۷/۰ شیوه استبدادی مادر ۶۳/۰ و ۶۶/۰، شیوه استبدادی مادر ۶۳/۰ و ۶۶/۰ و شیوه سهل‌گیرانه مادر ۴۸/۰ و ۶۰/۰ به دست آمد.

جدول ۳-۱: پایایی پرسشنامه‌ی سبک‌های فرزندپروری

متغیر
خرده مقیاس
آلفای کرونباخ
آلفای تنصیف
معناداری

سبک‌های فرزندپروری

مقتدرانه

۵۹/۰

۱۷/۰

۰۵/۰

مستبدانه

۶۳/۰

۶۶/۰

۰۵/۰

سهل‌گیرانه

۴۸/۰

۶۰/۰

۰۵/۰

فصل چهارم

توصیف و تحلیل اطلاعات

(یافته ­های پژوهش)

۴-۱ – مقدمه :

یافته ها و دستاوردهای پژوهش عبارت است از نتایج محاسبه و تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده. به بیانی دیگر، تعبیر و تفسیر داده ها را یافته های پژوهش گویند.یافته ها و دستاوردهای پژوهش اطلاعات واقعی است که از فرایند پژوهش علمی به دست آمده است.

از اینرو داده های تحقیق که اطلاعات خام و غیر تجربی و تنها آماره های کمی هستند، باید با توجه به اهداف و فرضیه‌های تحقیق، تفسیر و تعبیر شوند تا به یافته ها و دستاوردهای پژوهش تبدیل گردند. در این مرحله اطلاعات و داده های کد گذاری شده پس از تجزیه و تحلیل و پردازش به وسیله رایانه توسط محقق مورد تفسیر و تعبیر قرار می­ گیرند.

۴ -۲- آمار توصیفی :

در این نوع تجزیه و تحلیل، پژوهشگر داده های جمع‌ آوری شده را با بهره گرفتن از شاخص‌های آمار توصیفی، خلاصه و طبقه بندی می­ کند.

در این قسمت جداول آماری، آماره های توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و نمودار مربوط به انواع سبک‌های فرزندپروری مورد بررسی قرار ‌گرفته‌اند.

۴-۳- توصیف داده ­ها

جدول ۴-۱- انواع سبک­های فرزندپروری در بین نمونه آماری

سبک فرزندپروری

فراوانی مطلق

درصد فراوانی

درصد فراوانی معتبر

درصد فراوانی تجمعی

قاطعانه

۲۲۲

۶۵٫۲

۶۴٫۳

۵۸٫۰

سهل­گیرانه

۴۲

۱۲٫۴

۱۲٫۴

۷۷٫۶

استبدادی

۷۶

۲۲٫۴

۲۲٫۴

۱۰۰

جمع

۳۴۰

۱۰۰

۱۰۰

——

داده ­های جدول فوق بیانگر آن است که سبک فرزندپروری ۵۸درصد والدین در ایلام قاطعانه، ۲۲درصد استبدادی و ۱۲ درصد نیز سهل­گیرانه بوده است.