مرحله چهارم : تراکنش ( تبادل) : طی این مرحله ، کاربران می‌توانند از خدمات به صورت آنلاین استفاده کنند، جهت دریافت خدمات، اطلاعات و محصولات آنلاین مبلغ مورد نظر خود را پرداخت کنند و معاملات مالی یا امنیتی را به صورت آنلاین انجام دهند. ارتباطات در این مرحله به شکل زنجیره ای است که بین خدمات و محصولات برقرار می شود تا بالاترین میزان رضایت کاربران تامین شود. به علاوه بر روی حریم افراد ، تأیید صحت ارتباطات ، اعتبار تبادلات ، یکپارچگی و عدم تکرار تمرکز می شود.

مرحله پنجم : یکپارچگی ( ادغام ) : در این مرحله ، همه خدمات و اطلاعات سازمانی ، به سادگی در اینترنت قابل دسترسی هستند. کلیه وظایف الکترونیکی یکپارچه شده اند و در فضای الکترونیک خطوط متمایز کننده ادارات برداشته شده اند ( کلی ، ۲۰۰۳، به نقل از مقدسی ۱۳۸۴ ) .

مرحله اول مرحله دوم مرحله سوم مرحله چهارم مرحله پنجم

پیدایش(ظهور)

ارتقا( توسعه )

تعامل

یکپارچگی(ادغام)

تراکنش(تبادل)

شکل ۵-۲: مراحل پنج گانه توسعه مدیریت دانش در بستر فناوری. منبع (کلی ،۲۰۰۳).

سیستم مدیریت دانش : مکانیزم ها و فناوری ها ی مختلف مدیریت دانش برای حمایت از فرآیندها ی مدیریت دانش استفاده می‌کند: سیستم های کشف دانش ، سیستم های کسب دانش، سیستم های تسهیم دانش ، سیستم های به کارگیری دانش ( بسرانماندز ، گانزالز و سابهروال ، ۲۰۰۴).

قابلیت های فناوری اطلاعات در مدیریت دانش

مانسل ( ۱۹۹۹) Mansell ، پتانسیل ها و قابلیت هایی را برای فناوری اطلاعات در نظر می‌گیرد که عبارتند از:

تولید اطلاعات: نوآوری‌های جدید در تولید اطلاعات با در دسترس قرار دادن شبکه هایی با سرعت بالا، امکان تولید و مدیریت مقادیر زیادی از اطلاعات را متناسب با نیاز کاربران و در راستای اهداف توسعه فراهم می آورند.

فراهم ساختن فرصت های تولید: فناوری اطلاعات ، فرصت­های تولید را برای تولیدکنندگان افزایش می­دهد.

پشتیبانی از اشتراک دانش فنی و عملی : به کارگیری فناوری اطلاعات ، نقش مهمی در انجام تحقیقات علمی و فنی ایفا می‌کند . امروزه به کارگیری قابلیت های فناوری اطلاعات جزء فعالیت های اصلی مراکز تحقیق و توسعه است.

تغییر هنجارهای اقتصادی و اجتماعی : به تدریج که افراد فناوری اطلاعات و ارتباطات را به کار می گیرند ، هنجارها و ارزش‌های تجاری، اجتماعی ، فرهنگی آن ها تغییر می‌کند. برای نمونه سرعت ارتباطات و انجام تحلیل های الکترونیک ، منجر به افزایش سرعت تصمیم گیری ها می شود ( ص ۳۵-۳۷)

همچنین از نظر بلودیو و سلیسبری^[۴۴]، ۲۰۰۱ ( به نقل از عسگری، ۱۳۸۴) فناوری اطلاعات قابلیت های زیر را برای مدیریت دانش فراهم می‌سازد:

1. 1. به وسیله آشکار کردن دانش می‌توانند یک سیستم خبره و یا پشتیبانی تصمیم گیری ایجاد کنند.

1. فناوری اطلاعات کمک می‌کند افراد با تخصص های خاص در جریان فعالیت یکدیگر قرار بگیرند و امکان ارتباط سریع آن ها فراهم شود ( ص۵۳) . قابلیت ها ی فناوری اطلاعات برای جستجو، نمایه سازی ، آرشیو و انتقال اطلاعات می‌تواند تا حد زیادی جمع‌ آوری ، سازماندهی ، رده بندی و اشاعه اطلاعات را تسهیل کند. ( مالهوترا، ۲۰۰۰، به نقل از یانگ ۲۰۰۶، ص ۵۷).

به طور کلی فناوری اطلاعات دو قابلیت عمده برای مدیریت دانش دارد:

الف. توانمند ساز : فناوری اطلاعات به عنوان یک توانمند ساز قوی عمل کرده و ابزارهای اثر بخشی و کافی را برای همه جنبه‌های مدیریت دانش شامل کسب، ذخیره ، اشتراک و کاربرد دانش فراهم می‌کند. ( همان منبع)

مواردی که نقش فناوری اطلاعات را به عنوان یک توانمند ساز بیان می‌کند عبارتند از:

• • فناوری اطلاعات ، جمع‌ آوری ، ذخیره سازی و تبدیل دانش را با یکدیگر ادغام نموده و درهم می آمیزد این اقدام می‌تواند سبب رفع موانع و برقراری ارتباط میان بخش های مختلف سازمان شود.

• فناوری اطلاعات همه حالات خلق دانش ( اجتماعی کردن، برون سازی ، ترکیب و درونی سازی) را بهبود و توسعه می‌دهد و محدود به انتقال دانش صریح نیست (لی و چوی، ۲۰۰۳، ص ۱۹۳).

ب. زیر ساختار : شارپ^[۴۵] ( ۲۰۰۳) این جنبه را مربوط به ظرفیت هایی می‌داند که فناوری اطلاعات برای مدیریت دانش ایجاد می‌کند. فناوری امکان تبادل حجم وسیعی از اطلاعات را میان افراد ، بدون محدودیت زمانی و مکانی به وجود می آورد به نقل از کوچک زاده ، ۱۳۸۶) .

کاربرد تجاری فناوری ، شامل ارتباطات بهتر و توانایی برای به اشتراک گذاشتن دانش ارزشمند یا اطلاعات برای رسیدن به موفقیت بیشتر است. استفاده از فناوری برای ذخیره دانش و تسهیل مدیریت دانش سازمان است. پیشرفت های اخیر در حوزه تکنولوژی ، افزایش کاربرد ارتباطات الکترونیک ؛ در رشد داده ها و جمع‌ آوری داده ها مشارکت داشته است، تکنولوژی از ابزارهای ارتباطی ساده به سوی یک ابزار جمع‌ آوری داده ها حرکت ‌کرده‌است که در عملکردهای تجاری موفقیت آمیز مشارکت داشته است.

علاوه بر مزایای استفاده از تکنولوژی که شامل ارتباط بهتر و توانایی به اشتراک گذاشتن اطلاعات یا دانش ارزشمند برای رسیدن به موفقیت سطح بالاتر می‌باشد مزایای دیگر تکنولوژی شامل امکان تفکیک سریع مسائل ، شناسایی و به اشتراک گذاری عملکردهای بهتر افزایش مهارت ها ی حرفه ای و ابقای کارکنان می‌باشد. یک سازمان می‌تواند فرایند یادگیری را افزایش دهد و کارکنان را با هدف ایجاد یک سازمان موفق آن در فرایند آموزش و باز آموزی دهد . ( رینگاند^[۴۶] ، ۲۰۰۹ ، ص ۳۱) .

تا بحال هیچ فناوری اطلاعاتی نتوانسته است ‌هر چهار مرحله فرایند دانش ( ایجاد ، توسعه ، انتقال و به کارگیری ) را تحت پوشش خود قرار دهد. معمولا فناوری‌های مختلفی هر کدام از فرایند های مدیریت دانش را پشتیبانی می‌کند . برای مثال سیستم های خبره و سیستم ها ی پشتیبانی تصمیم گیری می‌توانند برای ایجاد دانش به کار روند.

مخازن داده ها ؛ برای ذخیره سازی دانش مورد استفاده قرار می گیرند و اینترنت ؛ برای انتشار دانش به کار می رود. ( لی و هانگ^[۴۷] ، ۲۰۰۲؛ ص۱۹ ). فرایندهای مدیریت دانش را با توجه به پشتیبانی فناوری اطلاعات و ارتباطات می توان به صورت زیر بیان نمود:

کاربرد Ict در ایجاد دانش

ایجاد دانش فرایند ی است، که دانش از طریق آن کسب و ذخیره می شود . منابع ایجاد دانش بسیار متنوع اند و دانش می‌تواند از منابع داخلی یا خارجی کسب شود. در این مرحله دانش ضمنی تولید شده از منابع داخلی یا خارجی باید به دانش صریح پایگاه داده ، انبار داده و سیستم مدیریت اسناد از جمله فناوری ها ی اطلاعات و ارتباطات مناسب در مرحله ایجاد دانش هستند . پایگاه داده برای ذخیره سازی و بازیابی داده ها با فرمت های مختلفی که شامل تصاویر ، شکل ها ، فیلم ها و صداست، به کار می رود. مخازن داده نیز دستیابی به اطلاعات را پشتیبانی می‌کند . سیستم مدیریت اسناد و کتابخانه دیجیتال نیز جستجو و توزیع داده را تسهیل می‌کند.

کاربرد Ict در توسعه دانش