۲-۱۲-۵- افزایش کارکنان متخصص

کاربرد سیستم اطلاعاتی پیچیده بدان معنی است که کارکنان باید بسیار آموزش دیده و حرفه ای باشند تا بتوانند با این سیستم کار کنند و آن را حفظ نمایند . در بیشتر مورد سازمان ها باید ، پس از به کار گیری این تکنولوژی ، کارگران بدون مهارت خود را با افراد ماهر و متخصص جایگزین نمایند . برای مثال گروه بانکداری امریکای شمالی پس از به کار گیری « سیستم خدماتی مشتریان » مجبور شد نسبت کارکنان ماهر و حرفه ی خود را از ۳۰ به ۶۰ در صد برساند . این سیستم جایگزین تعداد زیادی از نیرو‌های دفتری شد . برای کار هایی مثل نامه نویسی، بایگانی و پر کردن فرم تعداد اندکی کارمند لازم بود و بقیه منتظر خدمت شدند . مدیران رده بالا و میانی سازمان می‌توانند با بهره گرفتن از این تکنولوژی آن را ارسال کنند ( دفت،۱۳۷۷: ۲۵۲ – ۲۵۰).

۲-۱۳- سیستم‌های اطلاعاتی و رایانه ها

توسعه رایانه ها چه بعد از سخت افزاری و چه از بعد نرم افزاری نقش بسزایی در توسعه سیستم‌های اطلاعاتی برای پردازش اطلاعات فراهم ساخت . برای بررسی چگونگی گسترش سیستم‌های اطلاعاتی باید نسل‌های و دوره های پیشرفت رایانه را بشناسیم:

به طور کلی عموماً رایانه ها را به ۵ نسل تقسیم بندی کرده‌اند :

سه نسل اول رایانه از طریق شناخت بخش‌های الکترونیکی آن که درای قدرت محاسبه و منطق هستند بررسی می‌گردد . این تقسیم بندی به شرح زیر است .

1. 1. رایانه های نسل اول : دریچه‌های الکترونیکی ( که بیشتر مکانیکی بوده اند )

1. 1. ریانه‌های نسل دوم : تزانزیستور

1. راینه‌های نسل سوم : مدار‌های مجتمع ( یا همان IC ها )

به نظر بعضی متخصصان رایانه های نسل چهارم و پنجم آنهایی هستند که بر اساس مجتمع سازی با تراکنش بسیار بالا (VLSI ) شکل گرفته اند . رایانه های نسل پنجم احتمالاً به آن دسته رایانه های اطلاق می‌شود که از رابطه های توسعه یافته از هوش مصنوعی بهره گرفته اند ( رولی ، ۹۲-۹۱).

تحول رایانه از یک نسل به نسل بعدی از نظر‌های زیر سود مند :

۱-کوچک شدن اندازه رایانه ۲- بالا رفتن ضریب اطمینان ۳- کاهش مصرف برق ۴- بالا رفتن سرعت کار ۵- بالا بردن قدرت خرید وکاهش هزینه های کار کردن آن .

رایانه های امروزه پیشرفت کنونی خود را مدیون تراشه ها هستند که قابلیت ذخیره و پردازش زیاد تری نسبت به نسل‌های قبلی دارند .

امروزه ابر رایانه هایی اختراع شده اند که توانایی انجام چندین میلیون عمل را در یک میلیون ثانیه دارا می‌باشند که از این ها در مسائلی چون پیش‌بینی زلزله و پیش‌بینی سکته تمامی‌مغزی و قلبی و ژنیتیک انسانی استفاده می‌شود .

مدارالکتریکی اصلی اکثر میکرو رایانه ها به شکل ذره ریز سیلیسیوم است که از ناخن انگشت هم کوچک تر است . رایانه شخصی یک میکرو رایانه است که فقط توسط یک نفر ، یا شاید چند نفری که در همان محل کار می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرد . رایانه های شخصی را در هر مکان مانند سازمان‌های بزرگ ، سازمان‌های کوچک و حتی منازل می‌توان یافت . دستگاه های منگنه کارت که با اولین رایانه به صورت انبوه تولید شده بنام رمینگون رندیونیک I در سال ۱۹۵۱ کار گذاشته شد و استقرار یونیوک I ، توسط جنرال الکتریک در سال ۱۹۵۴ شروع استفاده رایانه برای پردازش اطلاعات بازرگانی بود که قابل ذکر است . که استفاده از رایانه در این دوره تنها به سازمان‌های بزرگتر دولتی و مؤسسات تجاری محدود می‌شد . سیستم ها با معیار‌های امروزی بسیار گران بودند . مینی رایانه ها و سپس میکرو رایانه ها تاثیرات عمیقی را بر هزینه محاسبات بر جای نهاند . امروزه یک سازمان در هر اندازه ی می‌توان از عهده تامین یک رایانه بر آید ( مک لوید ، ۱۳۸۷: ۲۴۱).

اولین کاربرد اصلی رایانه ، پردازش داده های حسابداری بود آن کاربرد با چهار عمل دیگر همراه بود : سیستم‌های اطلاعات مدیریت ، سیستم‌های پشتیبانی تصمیم ، اداره مجازی ، و سیستم‌های دانش محور ، همه این ۵ کاربرد ، سیستم اطلاعاتی رایانه محور را تشکیل می‌دهند .

روشی که همه سیستم ها در طول ده ۱۹۵۰ ، ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰ توسعه دادند روش سنتی بود . در اواخر دهه ۱۹۷۰ یک گرایش جدیدی که بیشترین تاثیر را روی استفاده از رایانه گذاشت دیده نشد . این گرایش افزایش علاقه بعضی از ‌کاربران در توسعه کاربرد‌های رایانه ایشان بود . نامی‌که ‌به این گرایش اطلاق شد کار با رایانه استفاده گر نهایی است کاربر نهایی مترادف با کاربرد می‌باشد باید در نظر داشته باشیم که کار با رایانه استفاده گر نهایی به خاطر چهار عامل متحول شد :

۱- افزایش سواد رایانه ی ۲- عقب افتادن خدمات اطلاعاتی ۳- قیمت کم سخت افزار ۴- نرم افزار‌های از پیش نوشته شده .

رایانه تاثیر مثبتی بر روی ملتهای بزرگ و کوچک گذاشته است . در کشور‌های کوچکتر ، محدودیتهای دولتی کاربرد فن آوری را کند می‌کند . وقتی که دولت حامی‌باشد مانند مصر و تونس استفاده از رایانه می‌تواند شکوفا می‌شود . ملل کوچک تر علاوه بر استفاده از رایانه برای رفع نیاز‌های خود صنایع نرم افزار را برای صادرات محصولات خود به کاربران بازار جهانی ، توسعه داده‌اند . در اکثر موارد ، ایالات متحده رهبر جهانی در استفاده از رایانه می‌باشد ( مک لوید ، ۲۸ ، ۲۳، ۲۲، ۴ ).

متخصص اطلاعات می‌توانند مساعدت هایی را در هر مرحله از فرایند حل مسئله انجام دهند . وقتی مسائل شناسائی شدند متخصصین اطلاعات می‌توانند برای درک آن ها به استفاده گران کمک نمایند . در طی بیست و پنج سال اول پیدایش رایانه تنها مسئولیت متخصصین اطلاعات ، پیاده سازی سیستم ها برای استفاده گران بود . متخصصین ، دانش فنی را ارائه می‌کردند که استفاده کنندگان یافاقد آن و یا به دلایل گوناگون قادر به تامین آن نبودند . این نوع فعالیت هنوز به عنوان وقت گیر ترین بخش کار متخصصین اطلاعات به شمار می‌رود . متخصصین ، تمام سیستم‌های اتوماسیون اداری مبتنی بر رایانه و کلیه سیستم‌های خبره را اجرا می‌نمایند .

متخصصان اطلاعاتی که کار آن ها ارائه خدمات اطلاعاتی است شامل واحد هایی چون تحلیل گر سیستم ها ، مدیران پایگاه ، داده متخصصان شبکه ، برنامه نویس ها و اپراتور ها می‌باشند :

۲-۱۳-۱- تحلیل گر سیستم ها

شخصی که با استفاده گر ، کار می‌کند تحلیل گر سیستم ها است . تحلیل گر سیستم ها به استفاده گر در شناسائی و درک مسئله کمک نموده و سپس راه های مختلف حل مسائل را مورد توجه قرار می‌دهد . هر روش مقدمتاً با بهره گرفتن از نمودار‌های ترسیمی‌مستند و روشی که بهترین حالت به نظر می‌رسد . پیشنهاد می‌گردد استفاده گر ‌در مورد اجرای نظریه تحلیل گر سیستم ها تصمیم گیری می‌کند تحلیل گران سیستم ها در تعریف مسائل و آماده کردن اسناد نوشته شده ‌در مورد چگونگی کمک رایانه در حل مسائل مهارت دارند ( مک لوید ، ۲۱-۱۹ و ۱۸۶-۱۸۵ ).

البته باید در نظر داشت که کار تحلیل گر سیستم تحلیل سیستم نیست . تحلیل سیستم بررسی سیستم موجود برای طراحی یک سیستم جدید یا کمبود یافته می‌باشد ( همان منبع ، ۱۹۴ ).

۲-۱۳-۲- مدیران پایگاه داده ( DBAS )

یهودا ( ۱۹۵۹، به نقل از منشی طوسی،۱۳۷۴ ) مواردی را برای تعریف سلامت روانی ارائه کرد:

الف) نگرش مثبت به خود ب) میزان رشد، تحول و خودشکوفایی

ج) عملکرد روانی یکپارچه د) خود مختاری یا استقلال شخصی

ه) درک صحیح از واقعیت و) تسلط بر محیط

دیگران نیز موارد دیگری را ارائه دادند ولی از نظر اسمیت^[۲۱] ( ۱۹۶۱، به نقل از منشی طوسی، ۱۳۷۴ ) همه این موارد، مفاهیم اصلی یکسان را در برداشتند. ‌بنابرین‏ وی پیشنهاد کرد به جای شمردن اینگونه موارد بهتر است ابعاد بهداشت روانی بر اساس اصول زیر انتخاب شود:

الف) نشان دادن ارزش های مثبت بشری ب) داشتن قابلیت اندازه گیری و تشخیص

ج) داشتن ارتباط با نظریه های شخصیت د) مرتبط بودن با بافت های اجتماعی که برای آن تعریف و مشخص شده اند.

‌به این ترتیب، متخصصان بعدی کارشان را روی مفاهیمی کلی از قبیل بهنجار بودن یا بهزیستی متمرکز کردند. امروزه مفهوم مقابله^[۲۲] به منزله ملاک سلامت روانی به نوشته های رشته‌های تخصصی گوناگون بهداشت روانی راه یافته است(هرشن سن و پاور،۱۹۸۸، ترجمه منشی طوسی، ۱۳۷۴). بعضی از محققان معتقدند سلامت روانی حالتی از بهزیستی و وجود این احساس در فرد است که می‌تواند با جامعه کنار بیاید. سلامت روانی به معنای احساس رضایت، روان سالمتر و تطابق اجتماعی با موازین مورد قبول هر جامعه است(کاپلان و سادوک، ۱۹۹۹، ترجمه پور افکاری ،۱۳۷۶).

سازمان بهداشت جهانی، سلامت روانی را قابلیت ایجاد ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، توانایی در تغییر و اصلاح محیط اجتماعی، و حل مناسب و منطقی تضادهای غریزی و تمایلات شخصی، به طوری که فرد بتواند از مجموعه تضادها ترکیبی متعادل به وجود آورد، می‌داند. طبق تعریفی که این سازمان ارائه می‌دهد، وظیفه اصلی بهداشت روانی، تامین سلامت روان است تا به مدد آن بتواند قوا و استعدادهای روانی را پرورش دهد. در واقع، بهداشت روانی مبتنی بر سه پایه است:

الف)حفظ و تامین سلامت روان

ب)ریشه کن ساختن عوامل بیماری زا و پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های روانی ج)ایجاد زمینه­ مساعد برای رشد و شکوفایی شخصیت واستعدادها تا حداکثر ظرفیت نهفته درآنها(سامی کرمانی،۱۳۵۴ ).

به طور کلی شخص دارای سلامت روان می‌تواند با مشکلات دوران رشد روبرو شود و قادر است در عین کسب فردیت با محیط نیز انطباق یابد. به نظر می‌رسد تعریف رضایت بخش از سلامت روانی برای فرد مستلزم داشتن احساس مثبت و سازگاری موفقیت آمیز و رفتار شایسته مطلوب است. ‌بنابرین‏ هر گونه ملاکی که به عنوان اساس سلامتی در نظر گرفته می شود باید شامل رفتار بیرونی و احساسات درونی باشد(بنی جمال واحدی،۱۳۷۰).

۲-۳- تعریف بهداشت روان در فرهنگ‌های مختلف:

بهداشت روان سازش با فشارهای مکرر زندگی می‌باشد و سازگاری عبارت است از ایجاد تعادل و هماهنگی رفتار فرد با محیط به گونه ­ای که ضمن حفظ تعادل روانی یا در ارتباط با تغییرات و دگرگونی های محیط خودش نیز به تطابقی مؤثر و سازنده دست یابد لذا هر فرد به طور موفقیت آمیز باید خود را با محیط سازگار نماید و عموماً ناگزیر است که با زندگی نسبتاً سازش مؤثر داشته باشد ولی باید توجه داشت که هرکس دارای ظرفیت مشخص جهت تحمل فشارهای زندگی روزانه است. وجود فشارهای عاطفی گوناگون خطر از هم پاشیدگی روان را افزایش خواهد داد و به سلامت روان لطمه وارد خواهد نمود و فرد قادر نیست رفتار موزون و هماهنگی با جامعه داشته باشد و سلامت روان خود را حفظ نماید.

سلامت روان عبارت است از رفتار موزون و هماهنگ با جامعه، شناخت و پذیرش ‌واقعیت‌های اجتماعی و قدرت سازگاری با آن ها، ارضا کننده نیازهای خویشتن به طور متعادل و شکوفایی استعداد فطری خویش می‌باشد.

فردی از سلامت روان برخودار است که قادر باشد تا عقده های درونی خود را حل و فصل کند و با تغییرات و مقتضیات محیط طبیعی و اجتماعی خویش سازگار باشد و تلاش کند تا تندرستی و نشاط برای خود و دیگران فراهم سازد زیرا سلامت روان حالتی مساعد برای رشد و نمو از جهت بدنی، عاطفی و شعوری، بدون ایجاد مزاحمت برای دیگران است(آقاجانی وهمکاران۱۳۸۱).

سازمان بهداشت جهانی ^[۲۳]۱سلامتی را اینگونه تعریف ‌کرده‌است که آن را حالت رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری می‌داند و همچنین این سازمان، ضمن توجه دادن مسئولین کشورها در راستا تامین سلامت جسمی، روانی و اجتماعی افراد جامعه همواره بر این نکته تأکید دارد که هیچ یک ازاین سه بعد بر دیگری برتری ندارد(سازمان بهداشت جهانی، ۱۹۹۰).

مفهوم بهداشت روانی در فرانسه شعبه ای از بهداشت عمومی تلقی شده وهدف آن حفظ سلامت روح و پیشگیری از ایجاد عوامل ناراحت کننده نظیر خستگی روانی و هیجانات شدید، اعتیاد و بالاخره از ابتلا به حالات ساده روانی( نوروزها)^[۲۴] و یا حالات عمیق روانی( سایکوزها)^[۲۵] می دانند.

مفهوم بهداشت روانی بر اساس تعریف انجمن روانپزشکی آمریکا^[۲۶] کاربرد و معیار و ضوابطی است که از شیوع بیماری‌های روانی کاسته وسلامت روان افراد اجتماع را تامین نماید. این ضوابط شامل اقدامات و تدابیری در طب پیشگیری، تشخیص، درمان بیماری های روانی و تسریع در برگشت آن ها به اجتماع است.

سازمان بهداشت جهانی، سلامت روان را چنین تعریف ‌کرده‌است بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت جای می‌گیرد وبهداشت یعنی، توانایی کامل برای ایفای نقشهای اجتماعی، روانی، جسمی و بهداشتی ،سلامتی تنها در نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست تعریف گینز برگ ‌در مورد بهداشت روانی عبارت است از تسلط و مهارت در ارتباط با محیط ، بخصوص در سه فضای زندگی، عشق ،کار ‌و تفریح. استعداد یافتن و ادامه کار، داشتن خانواده، ایجاد محیط خانوادگی خرسند، فرار از مسائلی که با قانون درگیری دارد، لذت برد ن از زندگی و استفاده صحیح از فرصت‌ها ،ملاک تعادل و سلامت روان است (میلانی فر ۱۳۷۴). تعریف سلامت روان را ‌بر اساس ادبیات موضوع وابسته به هفت ملاک می‌داند که عبارتند از :

۱- فقدان بیماری ۲- رفتاراجتماعی مناسب ۳- رهایی از نگرانی وگناه ۴- کفایت فردی وخود مهارگری ۵- خویشتن پذیری و خود شکوفایی ۶- تفرد و سازماندهی شخصیت و ۷- گشاده­نگری و انعطاف پذیری. به نظر تودور ، با توجه به ادبیات موجود نمی توان با قاطعیت از ملاک­های پذیرفته شده جهانی برای سلامت روان سخن گفت: ‌بنابرین‏، سلامت روان از دیدگاه های گوناگونی تعریف می شود و هر تعریفی از سلامت روان، فرضیه های فرهنگی ذاتی خود را دارا است (لطافتی بریس،۱۳۸۸).

۱٫Vleiovas

۲٫Bosma

۳Identification

۲-۶-۲٫ لوینگر:

لوینگر هویت را در یک جهت کل گرایانه به عنوان صفت سر آمد شخصیت می بیند، از دید او من یک وسیله گزینش است که به فرد اجازه می‌دهد واقعیت خارجی را به طریقی درک کند که اضطراب را کاهش دهد. او رشد منش اخلاقی، کنترل تکانشی و درونی ساختن قواعد رفتار را جزء کنش های من می‌داند که «من» این قابلیت ها را به مرور کسب می‌کند. در روان تحلیل گری نسبتی این کنش ها شبیه کنش های فرامن است و نشان می‌دهد که لوینگر منزلت من را بالا برده و آن را مهم در نظر گرفته است(کروگر۱ ، ۱۹۹۶)

۲-۶-۳٫ گلاسر۲:

گلاسر معتقد است که هر فردی یک هویت متصور دارد، که بدان وسیله احساس موفقیت یا عدم موفقیت نسبی می‌کند. او هویت را تصوری می‌داند که فرد از خودش دارد و این تصور ممکن است با تصوراتی که دیگران از او دارند. هماهنگ و یکسان و یا اینکه با آن ها کاملاً متفاوت باشد.

در آغاز، هویت تمام کودکان هویت توفیق به حساب می‌آید. ولی بعداً، مقارن با سنین چهار سالگی، هویت شکست هم ظاهر می شود. به عبارت دیگر، تشکیل هویت شکست همزمان با سنی است که کودک مدرسه را آغاز می‌کند. در این سن و سال کودک به ایجاد توسعه مهارت‌های اجتماعی، گویایی، عقلانی و تفکری می پردازد، که همین پدیده ها به او امکان می‌دهند که هویت خود را از دو بعد توفیق یا شکست مورد ارزیابی قرار دهد(شفیع آبادی، ۱۳۷۱).اساس تشکیل هویت، تلاش ها و فعالیت هایی است که ما علاقمندیم تعقیب کنیم و در مقابل آن در می یابیم که هستیم. برداشت ها و نظرات دیگران نیز در روشن کردن هویت، نقش عمده ای دارند. ارزش یابی های ما از خودمان در ارتباط با شرایط زندگی، اوضاع اجتماعی و اقتصادی نیز تعیین کننده هویت ما می‌باشد(امام جمعه، ۱۳۸۲).

۱٫ Kroger

۲٫ Glasser

۲-۶-۴٫برزونسکی^۱

الگوی برزونسکی درباب هویت بر آن دسته از فرآیندهای اجتماعی – شناختی مبتنی است که در طی آن افراد بر اساس شیوه ترجیهی پردازش اطلاعات مربوط به خود، گفتگو درباره موضوعات مربوط به هویت و تصمیمات فردی، در وضعیت های متفاوت قرار می گیرند. سه جهت گیری یا سبک پردازش هویت شامل اجتنابی/ سردرگم، اطلاعاتی و هنجاری است. افراد دارای وضعیت هویت سردرگم از سبک پردازش هویت سردگم/ اجتناب استفاده می‌کنند. آن ها همواره تلاش می‌کنند که از مواجه با مسائل فردی، تعارضات و تصمیمات اجتناب کنند(شکری وشهرآرای، ۱۳۸۵)

در موقعیت های تصمیم گیری آن ها ضمن اطمینان کمی که به توانایی شناختی خود دارند، معمولاً پیش از تصمیم گیری احساس اضطراب و ترس نیز دارند و در تصمیم گیری معمولاً از راهبردهای تصمیم گیری نا مناسب مانند اجتناب کردن، بهانه آوردن و دلیل تراشی استفاده می‌کنند(برزونسکی و فراری^۲، ۱۹۹۶) افراد با سبک هویت اطلاعاتی، به صورت فعال و آگاهانه به جستجوی اطلاعات و ارزیابی آن ها می پردازند و سپس اطلاعات مناسب را مورد استفاده قرار می‌دهند(حجازی و فرتاش، ۱۳۸۵). این افراد نیاز بالایی به شناخت و پیچیدگی شناختی احساس می‌کنند، کمتر در جستجوی تأیید و تصدیق دیگران هستند و به قضاوت‌های خود اطمینان دارند (برزونسکی، ۲۰۰۲).

نوجوانان با سبک هویتی هنجاری نسبت به موضوعات هویتی و تصمیم گیری ها به همنوایی با انتظارات و دستورات افراد مهم زندگی شان (مانند والدین) می پردازند. آن ها به طور خودکار ارزش ها و عقاید را بدون ارزیابی آگاهانه می‌پذیرند و درونی می‌کنند به تحمل کمی برای مواجه شدن با موقعیت های جدید و مبهم دارند و نیاز بالایی برای بسته نگه داشتن خود شان می‌دهند (برزونسکی، ۲۰۰۰، نقل از عبدی زرین و همکاران، ۱۳۸۹).

۱٫Berzonsky

۲٫Ferrar

۲-۶-۵٫ کگان^۱

کگان شکل گیری هویت را بر اساس فرایندهای تحولی که شامل شناخت و عاطفه است تبیین کرد. وی در رویکرد ساختاری – تحولی خویش، هویت (معناسازی) را فرایند مستمری تعریف می‌کند که طی آن ، مرزهایی که بین خود و دیگری(شخص – موضوع) شکل می‌گیرد، از بین می رود و دوباره بازسازی می شود. فعالیت معنا سازی (سازمان دهی و درک محیط اطراف) و سپس از بین رفتن این انسجام و درک خود در یک قالب جدید و نوظهور، از بنیانهای این رویکرد هستند. از نظر کگان هویت یا معناسازی یعنی شیوه ای که در آن، چیزی (موضوعی) را که قبلا جزئی از «خود» بود به بیرون پرتاب کرده و از آن یک موضوع برای خود جدیدمان بسازیم، به طوری که تعادل بین خود و دیگری اساس فرآیندی است که منجر به شکل گیری هویت می شود. (کروگر، ۱۹۹۶).

۲-۶-۶٫مارسیا

به اعتقاد جیمز مارسیا هویت عبارت است از یک سازمان پویا، خود ساخته و درونی از توانایی ها، باورها و تاریخچه فردی، تحول این ساختار زمانی است که افراد نسبت به یگانگی شان و شباهت هایشان با دیگران و نقاط ضعف و قوت خود در روش هایی که در جهان اتخاذ می‌کنند، آگاه تر باشند و تکیه بیشتری بر منابع بیرونی برای ارزشیابی خودشان نمایند(موجمباری، ۱۳۸۲). مارسیا بر اساس آثار اریکسون الگوی وضعیت هویت را برای توضیح فرایند تحول و ساختار هویت ارائه داده است.

در این الگو بر اساس سطح جستجوی شخصی که به طور اولیه بحران هویت نامیده می شود- موضوعات مرتبط با فرد و موقعیت(مانند جستجوی عقاید مذهبی) و سطح تعهد (مانند تعهد به یک مذهب مشخص) چهار وضعیت هویت را ارائه داده است. مارسیا برای رسیدن ‌به این چهار وضعیت هویت مصاحبه های نیمه ساختاری را با دانشجویان دانشگاهی ترتیب داد و طی آن متوجه شد که چقدر فرد با موضوعات عقیدتی، حرفه ای درگیر است و ‌بر اساس آن وضعیت هویت هر فرد را مشخص می کرد. در ادامه بحث، به معرفی هر یک از این چهار وضعیت هویتی خواهیم پرداخت(آقاجانی،فرزاد و شهرآرا، ۱۳۸۷).

۱٫Kegan

۲-۶-۷٫فروید^۱
از نظر فروید، پایه و اساس هویت«خود» است به طوری که به فرد امکان می‌دهد که خود و دنیای خود را بشناسد و به طور ارادی بین فشارهای فرامن و فشارهای سرشتی«غرایز» تعادل منطقی برقرار کند و هر یک را به جای خود بنشاند و بدون وجود «خود» آگاه انسان همانند ماشین عمل می‌کند. نحوه ترکیب ابعاد سه گانه «غریزه، خود و فراخود» شخصیت فرد را می‌سازد که در صورت تسلط یکی بر دیگری یا تعارض بین آن ها انسان ناسازگار و خود محور خواهد شد ( حاجی خیاط، ۱۳۸۲).

۲-۷٫فرایند شکل گیری هویت

تشکیل دادن هویت و پذیرفتن آن کاری دشوار و اغلب مملو از اضطراب است. نوجوانان نقش‌ها و ایدئولوژیهای مختلف را امتحان می‌کنند و می کوشند مناسب ترین آن را تعیین کنند. اریکسون معتقد بود که نوجوانی فاصله بین کودکی و بزرگسالی و وقفه روان شناختی ضروری است که فرصت و انرژی لازم را به فرد می‌دهد تا نقشهای مختلفی را ایفا کند و خود انگاره های متفاوتی را بپذیرد. (شولتز^۲ و شولتز، ۲۰۰۵ ترجمه سیف،پاشاشریفی و علی آبادی،۱۳۸۷)

به نظر می‌رسد که هدف سران سه کشور آمریکا، شوروی و انگلستان در این اعلامیه کمک به صلح بین‌المللی است و از متن سند چنین بر می‌آید، ولی در آن زمان اهداف تئوریک سند فوق تا چه اندازه در عمل به اجرا در آمد؟! از آنچه که در تاریخ به ثبت رسیده، تلاش کشورها برای دستیابی به منافع سودجویانه خود بسیار بیشتر از تلاش آن ها جهت صلح پایدار و واقعی بوده و به همین علت می‌باشد که با توجه به سند جهانی منشور ملل با همه تدابیر محکم و صلح جویانه و بشر دوستانه ای که در آن وجود دارد اما سودجویی ها و منفعت طلبی های خودخواهانه ی بسیاری از کشورها باعث ایجاد جنگ‌های مختلف، پایمال کردن حقوق ملتها و حقوق بشر، نقض معاهدات و… شده است.

بند هفتم: عملکرد سازمان ملل متحد

طرح قانونی سازمان ملل مبتنی بر سه فرضیه سیاسی بود: اول، اگر قدرت های بزرگ به نحو هماهنگ عمل کنند، جلوی هر تهدیدی علیه صلح و امنیت را بدون توجه به منبع آن بگیرند. دوم، قدرت و دور اندیشی قدرت های بزرگ بدون اینکه متوسل به جنگ شوند کافی برای مقابله با چنین تهدیداتی می‌باشد. سوم، چنین تهدیداتی هیچگاه از جانب قدرت های بزرگ سر نمی زند.این فرضیات در مقابل تجربه زمان قادر به ایستادگی نبوده اند و دولت های بزرگ نتوانسته اند به هنگامی که منافع متباین آن ها در معرض خطر قرار گیرد به نحو هماهنگ عمل کنند. به عبارت دیگر فقط آن ها توانسته اند در دوران بسیار محدود و اوضاع و احوال استثنایی، هماهنگی خود را حفظ نمایند و تهدید اصلی نسبت به صلح و امنیت بین‌المللی از جانب همین قدرت‌های بزرگ است. ‌بنابرین‏ طرح قانونی منشور در تضاد با واقعیات سیاسی جهان بعد از جنگ بوده است.(بهزادی،۱۳۵۵،۸۶)

سازمان ملل تا کنون نتوانسته نقشی را که منشور در زمینه منع توسل به زور و حفظ صلح به عهده اش گذارده ایفا کند. در نتیجه سازمان قادر به جلوگیری از وقوع اشکال مختلف مخاصمات نبوده است: «مداخله ی مسلحانه ی اتحاد شوروی (سابق) در چکسلواکی در ۱۹۶۸ یا در افغانستان ۱۹۷۹، مخاصمات مسلحانه ای که دارای خصیصه ی کم و بیش بین‌المللی بوده اند (جنگ هند و چین ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۴، جنگ الجزایر از ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۲، جنگ ویتنام ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۳، جنگ اعراب و اسرائیل ۱۹۴۸، ۱۹۵۶، ۱۹۶۷و ۱۹۷۳، جنگ ایران و اعراب از۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸، جنگ ۱۹۸۲ میان انگلستان و آرژانتین بر سر جزایر فالکلند».

«طبق تحقیق مؤسسه ی بروکینگ که در اول مارس ۱۹۸۱ منتشر شده است، از اول ژوئن ۱۹۴۵ تا ۳۱اوت ۱۹۸۰، تنها ابر قدرت ها متوسل به زور شده اند: اتحاد شوروی (سابق) ۱۹۰ بار و ایالت متحده آمریکا بیش از ۲۰۰ بار».(پاول روبرت،۱۹۹۹،۴۰)

به نظر می‌رسد که با همه ی تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته جهت برقراری صلح جهانی، دستیابی ‌به این خواسته ی بر گرفته از فطرت صلح جوی بشریت تا به حال ممکن نشده و درآینده نیز با این روند قدرت طلبی و سود جویی غیر ممکن می کند، اما نکته ی بسیار مهم که تا به حال بدان پرداخته نشده و توجه به آن به نظر کار ساز می‌آید؛ این است که: تا آن زمان که زور وجود دارد (هرچند تدابیر و ترفندهای تعدیل و کنترل آن وجود داشته باشد) یا مورد استفاده قرار خواهد گرفت یا ترس استفاده از آن باعث تلاش کشورها برای تجهیز کردن خود و مسابقات تسلیحاتی و در پی آن اغتشاش بین‌المللی، اگر چه به صورت سرد و خاموش، خواهد شد.

بند هشتم: نظام معاهدات بین‌المللی و اقدام برای صلح

برخی از معاهدات بین‌المللی و تصمیمات و توافق های میان کشورها نیز به مسئله عدم توسل به زور و تحریم جنگ پرداخته‌اند، از جمله پیمان تأسیس اتحادیه عرب، پیمان آتلانتیک شمالی، پیمان ورشو، عهدنامه وین ‌در مورد حقوق معاهدات، قراردادهای حسن همجواری و عدم توسل به زور میان آلمان فدرال با شوروی (سابق) و با لهستان و بالاخره تصمیمات کشورهای آمریکایی. (ضیائی بیگدلی،۱۳۸۰،۱۸)

به نظر می‌رسد که عوامل تصویب کننده ی معاهدات ذکر شده که در توافقات خود مسئله ی عدم توسل به زور و تحریم جنگ را عنوان نموده و در مفاد عهد نامه های خود گنجانده اند، دارای وجدان بیدار و فطرتی صلح طلب بوده اند و در غیر این صورت از تحریم جنگ و صلح طلبی هیچ حرفی به میان نمی آمد و اثری نبود. اما جای این سؤال باقیست که چرا با وجود این صلح جویی های برگرفته از فطرت پاک بشریت باز بسیاری مواقع حقوق بشر پایمال شده و قواعد اصولی حقوق بین الملل زیر پای زور و قدرتها له می شود؟!

گفتار چهارم: انواع صلح

صلح از قدیمی‌ترین آرمان‌های بشری است و به دلیل اینکه از هر ارزش دیگری در معرض تهدید و مخاطره بوده است همواره تلاش انسان ها چه به لحاظ تئوریکی و چه به لحاظ عملی و راه حل های مقطعی نمایانگر گوشه هایی از فعالیت های انسان‌ها برای رسیدن به صلح بوده است. اولین و مهمترین هدف در حال حاضر علی‌رغم اینکه جنگی بین کشورها وجود ندارد ولی ممکن است روابط صلح آمیزی بین کشوها وجود نداشته باشد و این ‌به این معنا است که معنای صلح در روابط بین الملل دچار تغییر و تحول شده است. در این بخش انواع صلح به طور مختصر جهت آشنایی با انواع واژگان همراه صلح، در ادبیات حقوقی و سیاسی جهان، توضیح داده می شود.

بند اول: صلح سرد

افکار و ذهن هر انسانی پس از کشف آتش به عنوان پدیده سوزان در واکنش به کلمه سرد، از تقابل دو حرکت سرد و گرم حاصل می شود. ریشه صلح سرد در زیبایی تکامل صلح به روابط دو یا چند کشور منتهی می شود که پس از یک دوره جنگ و کشمکش با یکدیگر صلح کرده باشند، ولی بین آن ها تفاهیم و دوستی برقرار نباشد. شایان ذکر است که اولین بار این اصطلاح سیاسی در خاورمیانه در سال ۱۹۸۵ میلادی برای بیان عدم وجود زندگی و دوستی در روابط دو کشور مصر و اسرائیل (غاصب) در ادبیات سیاسی به کار برده شده است. در مقابل صلح سرد می توان مترادف آن را با عنوان جنگ سرد به کار برد که این واژه را برنارد باروخ، که دارای تخصص مالی بوده و نیز از سیاستمداران آمریکایی به شمار می‌رفت در سال ۱۹۴۷ میلادی، پس از حدود دو سال از پایان جنگ جهانی دوم به کار برد و سپس این کلمه به صورت تکرار توسط والتر لیپمن روزنامه نگار آن کشور در وضعیت تشدید وخامت و قدرت جهانی (غرب و شرق) آن را رسانه ای کرد و حدود چهار دهه این عنوان (جنگ سرد) بر فضای جهان حکم فرما بود تا این که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، چهره آن کمرنگ و سرانجام بی رنگ شد.(رفیعی،۱۳۸۸،۱۵)

بند دوم: صلح از طریق وحشت

اگر بازار کاملاً کارا باشد و شرکت‌ها بتوانند در این بازار به تأمین مالی اقدام کنند، اقدامات سطحی با هدف اصلاح حاکمیت شرکتی، اقدامات زائدی است. لیکن شواهد موجود نشان می‌دهد که بازارهای سرمایه کاملاً کارا نیستند. ‌بنابرین‏، به منظور ارتقا حاکمیت شرکتی و افزایش ‌پاسخ‌گویی‌ مدیران نسبت به سهام‌داران و سایر ذینفعان دخالت لازم است. مشکلات نمایندگی بین مدیران و سهام‌داران در سراسر جهان وجود دارد و دولت‌ها با تصویب قوانین عملکرد با سرعت شگفت آوری در این کار دخالت می‌کنند. اگرچه رعایت قوانین رفتاری و توصیه­ های موجود در اسناد مربوطه، عمدتاًً اختیاری هستند، لیکن شرکت­هایی که سهام آن ها در بازار بورس اوراق بهادار معامله می­ شود، باید طبق قوانین، وضعیت حاکمیت شرکتی را افشا کنند.

۴-۱-۲- تئوری هزینه معاملات

تئوری هزینه معاملات که ترکیبی میان رشته­ای بین اقتصاد، حقوق و سازمان ‌می‌باشد (ویلیامسون^[۳۷]، ۱۹۷۱: ۱۱۲-۱۲۳) برای اولین بار توسط سیرت و مارچ (۱۹۶۳) به نام تئوری رفتاری شرکت مطرح شد. در این تئوری شرکت نه تنها به عنوان یک واحد اقتصادی عمومی (سهام عام) بلکه به عنوان یک سازمان متشکل از افراد با دیدگاه ­ها و اهداف مختلف است. تئوری هزینه معاملات بر اساس این واقعیت است که شرکت­ها آنقدر بزرگ و پیچیده­اند که با توجه به نوسانات قیمت بازار، تولید را هدایت کرده و بازار معاملات را متعادل می‌کنند.

تئوری های سنتی اقتصادی، تمام کارگزاران اقتصادی را منطقی و افزایش سود را هدف اولیه تجارت می­دانند. برعکس، تئوری اقتصادی هزینه معاملات، رفتار انسان را به نحوی واقع بینانه تری در نظر می‌گیرد. در این الگو، مدیران و دیگر کارگزاران اقتصادی منطق محدود را به کار می­برند. سیمون^[۳۸] (۱۹۸۵: ۲۹۳-۳۰۴) منطق محدود را به صورت رفتاری تعریف می‌کند که منطقی است، اما مدیران به طور محدود این رفتار را انجام می‌دهند. اقتصاد هزینه معاملات، همچنین منجر به فرض اساسی فرصت­طلبی می شود. این تئوری فرض می­ کند که مدیران همچون افراد دیگر در برخی از مواقع فرصت طلب هستند. فرصت طلبی، به صورت تمایل کارگزاران در به کارگیری تمام روش های موجود برای افزایش منفعت شخصی، تعریف شده است. با فرض مشکلات منطق محدود و فرصت­طلبی، مدیران معاملات را برای حداکثر کردن منفعت شخصی خود ساماندهی ‌می‌کنند. چنین رفتار فرصت طلبانه­ای می ­تواند نتایج نامطلوبی برای شرکت و سهام‌داران به­بارآورد، در نتیجه این عملکرد نیاز به کنترل دارد. (ویلیامسون^[۳۹]، ۱۹۷۱: ۱۱۲-۱۲۳) با مقایسه دو تئوری نمایندگی و هزینه معاملات ‌به این نتیجه می_­رسد که یکی از تفاوت­های اصلی بین آن ها استفاده از یک آرایه­بندی متفاوت برای یک موضوع است (یعنی استفاده از واژگانمتفاوت برای توصیف مسایل و مشکلات یکسان). برای مثال:

• تئوری هزینه معاملات فرض می‌کند که افراد اغلب فرصت طلب هستند در صورتی که تئوری نمایندگی خطر اخلاقی و هزینه های نمایندگی را مورد بحث قرار می­دهد.

• تئوری نمایندگی فرض می­ کند مدیران به دنبال عایدی­های متفرقه هستند، در صورتی­که بر طبق تئوری هزینه معاملات، مدیران معاملات خود را به صورت فرصت طلبانه­ای ترتیب می­ دهند.

• تفاوت دیگر این است که واحد بررسی و تحلیل در تئوری نمایندگی، کارگزار فردی و در تئوری هزینه معاملات معامله ‌می‌باشد. با این همه، هر دو تئوری به یک مشکل می پردازند: چگونه مدیر را متقاعد کنیم تا منافع سهام‌داران و افزایش سود شرکت/سهامدار را به­جای منافع شخصی خود دنبال کند؟

۵-۱-۲- تئوری ذینفعان

تئوری ذینفعان به تدریج از دهه۱۹۷۰ توسعه یافت. یکی از اولین توضیحات ‌در مورد این تئوری در رشته مدیریت توسط فری من^[۴۰] (۱۹۸۴) ارائه گردید. وی تئوری عمومی شرکت را مطرح و ‌پاسخ‌گویی‌ شرکتی را به گروه گسترده ­ای از ذینفعان پیشنهاد کرد.

تئوری ذینفعان ترکیبی از تئور ی­های سازمانی و اجتماعی است. در واقع تئوری مذکور بیشتر یک سنت پژوهشی گسترده است که فلسفه، اخلاق، تئوری­های سیاسی، اقتصاد، حقوق، علوم سازمانی و اجتماعی را در هم می­آمیزد. اساس تئوری ذینفعان این است که شرکت­ها بسیار بزرگ ‌شده‌اند و تأثیر آن ها بر جامعه آن چنان عمیق است که باید به جز سهام‌داران به بخش­های بسیار بیشتری از جامعه توجه کرده و پاسخگو باشند. چند تعریف بر اساس رشته­ های مختلف برای تئوری ذینفعان وجود دارد. وجه تشابه تمام آن ها، تأیید دخالت آن ها در یک رابطه مبادله­ای (تعامل) است. نه­تنها ذینفعان تحت تأثیر شرکت­ها هستند بلکه آن ها نیز بر شرکت­ها تأثیرمی­گذارند. آن ها در شرکت­ها به جای سهام، دارای منافع هستند .ذینفعان شامل سهام‌داران، کارکنان، فروشندگان، مشتریان، بستانکاران، سایر شرکت­ها و عموم مردم می‌باشند.

گروه ذینفعان به پیشبرد اهداف وجودی شرکت‌ها کمک کرده‌اند و پیش‌بینی می شود منافع آنان از طریق تشویق و ایجاد انگیزه، فراهم شود (مارچ و سیمون^[۴۱]، ۱۹۵۸). در بریتانیا گزارش شرکت (۱۹۷۵) یک طرح حسابداری مطرح کرد که نشان می­داد شرکت­ها باید مسئول تأثیری باشند که بر گروه زیادی از ذینفعان می­گذارند. نحوه دستیابی ‌به این امر از طریق تشویق شرکت­ها به افشای اختیاری تعدادی از گزارش­های مورد نظر برای استفاده ذینفعان افزون بر صورت سود و زیان سنتی و ترازنامه بود. گزارش­های اضافی شامل صورت ارزش افزوده، گزارش استخدام و اشتغال، صورت مبادلات پولی با دولت، صورت معاملات ارزی، صورت مشتریان احتمالی آینده و صورت اهداف آتی بود.

یک انگیزه برای تشویق به ایفای مسئولیت اجتماعی شرکت­ها ناشی از این باور است که شرکت­ها مسئولیت دارند تا به صورت اخلاقی عمل کنند. کویم و جونز (۱۹۹۵) می‌گویند، مدیران شرکت قوانین خاصی ندارند که به آن ها اجازه دهد تا تعهدات اخلاقی خود را به عنوان انسان نادیده بگیرند و این رفتار اخلاقی چه سودمند باشد یا خیر باید از آن پیروی کرد. آن ها بحث­هایی تحلیلی مستدلی ارائه دادند که تئوری نمایندگی در صورتی مؤثر و قابل استفاده می­ شود که از چهار اصل اخلاقی: ۱)اجتناب از لطمه زدن به دیگران ۲) احترام به آرای دیگران ۳) اجتناب از دروغگویی ۴)پذیرش توافق ها پیروی گردد. در واقع آن ها مدعی شدند که مدل کارگمار و کارگزار در صورتی صدق می‌کند که در ساختار این چهار اصل اخلاقی گنجانده شود. اما قانون شرکت­ها در اکثر کشورها، اعمال روش اخلاقی را معمولاً غیرعملی می‌سازد، چون ‌بر اساس قوانین مذکور مدیران یک تعهد قانونی و مباشرتی نسبت به افزایش ثروت سهام‌داران دارند. همچنین، سرمایه گذاران نهادی نیز یک تعهد قانونی و مباشرتی نسبت به افزایش سود موکلان خود دارند. این تعهدات قانونی بدان معنا است که مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است. حال سؤالی که مطرح است این است که آیا ممکن است شرکت‌ها بتوانند ثروت سهامدار را در چارچوب تئوری نمایندگی افزایش دهند و در همان زمان منافع تعداد کثیری از ذینفعان را برآورده سازند؟ به عبارت دیگر آیا بین تئوری ذینفعان و تئوری نمایندگی توافقی وجود دارد؟