اطلاعاتی که توسط مدل دو بعدی ABC ارائه می‌گردد، تفاوت زیادی با دیدگاه مقدماتی این سیستم دارد. با به کارگیری این سیستم علاوه بر اینکه اطلاعات مفیدی ‌در مورد هزینه ها و بهای تمام شده حاصل می شود، اطلاعات دیگری نیز ‌در مورد فعالیت‌ها و هدف هزینه می توان کسب نمود. این اطلاعات در تصمیم گیری ها می‌تواند به مدیران کمک زیادی کند. جهت درک بیشتر این موضوع به تشریح اطلاعات حاصل از این سیستم می پردازیم.

۱- اطلاعات درباره فعالیت‌ها

سیستم ABC اطلاعات مفیدی درباره فعالیت‌های مهم و هزینه های انجام آن ها در اختیار تصمیم گیرندگان قرار می‌دهد. از جمله اینکه چگونه می توان فعالیت‌ها را بهتر انجام داد؟ هدف از مصرف منابع چیست؟ برای انجام هدف هزینه چه فعالیت‌هایی از سایر فعالیت‌ها بیشتر مورد نیاز است؟ برای انجام فعالیت‌ها کدام نوع از منابع بیشتر مورد نیاز است؟ و چه راه ها و فرصتهایی برای کاهش هزینه ها وجود دارد؟ بدیهی است جواب به سوالات فوق با اتکا به مدل مقدماتی سیستم ABC امکان پذیر نیست، چون مدل مقدماتی بیشتر روی صحت هزینه ها تأکید دارد و اطلاعات لازم را ‌در مورد بهبود فعالیت‌ها را فراهم نمی کند.

۲- اطلاعات درباره استفاده کنندگان از خدمات

دیدگاه دو بعدی ABC، اطلاعات مهمی درباره استفاده کنندگان از خدمات فراهم می‌کند. از آنجا که ABC علاوه بر هزینه های داخل سازمان، هزینه های جانبی ارائه خدمات را در محاسبه بهای تمام شده در نظر می‌گیرد، ‌بنابرین‏ قادر به تعیین دقیق بهای تمام شده خدمات می‌باشد. در حالی که سیستم‌های سنتی به دلیل عدم توجه ‌به این هزینه ها در محاسبه بهای تمام شده به طور دقیق عمل نمی کنند.

۳- اطلاعات ‌در مورد فعالیت‌های غیر عملیاتی

سیستم های هزینه یابی سنتی، فقط به هزینه های ایجاد شده در چارچوب فیزیکی سازمان و یا هزینه های عملیاتی توجه می‌کند و صرفاً این هزینه ها را در محاسبه بهای تمام شده منظور می‌کنند. اما در سیستم ABC، استفاده کنندگان از خدمات و تامین کنندگان منابع، اگرچه به طور فیزیکی خارج سازمان واقع شده اند، اما جزئی از سازمان محسوب شده و بخشی از فعالیت‌ها در راستای حمایت از آن ها انجام می شود. ‌بنابرین‏، این هزینه ها را در محاسبه هزینه های تمام شده خدمات در نظر می گیرند. در حالی که در سیستم های سنتی، این هزینه ها یا اصلا شناسایی نمی شوند و یا در صورت شناسایی در محاسبه بهای تمام شده منظور نمی شوند. مدل مقدماتی ABC نیز هیچ گونه اطلاعاتی را ‌در مورد این هزینه ها در اختیار تصمیم گیرندگان قرار نمی دهد.

دیدگاه فرآیندی مدل ABC

در قسمت افقی شکل(۳-۱) دیدگاه فرآیندی مدل ABC نشان داده شده است. این دیدگاه فراهم کننده اطلاعات درباره کارهای انجام شده در یک فعالیت و روابط آن با دیگر فعالیت‌ها است. به طوری که، فعالیت‌های لازم جهت رسیدن به هدف هزینه(ارائه خدمات) به صورت زنجیره ای از فعالیت‌ها^[۲۰] برای رسیدن به هدف هزینه دارای ارتباط هستند. در این دیدگاه ارتباط فعالیت‌ها در جهت ارائه خدمات فرودگاهی نشان داده شده است.

هدف هزینه

(پشتیبانی عملیات فرودگاه های کشور)

شکل شماره (۲-۳) زنجیره فعالیت‌ها در دیدگاه فرآیندی مدل ABC

منبع: (Turney, P ”Activity Based Costing” Kogan Page,1997)

شکل (۲-۴) مجموعه ای از فعالیت‌ها که با هم برای انجام یک هدف در ارتباط هستند را نشان می‌دهد. در این شکل ‌هر فعالیت دارای محرک هزینه و معیار اندازه گیری عملکرد مربوط به خود است. فعالیت‌ها با هم دارای ارتباط هستند، به طوری که هر فعالیت روی عملکرد فعالیت بعدی تاثیر می‌گذارد. این تاثیر به وسیله معیار سنجش عملکرد محاسبه می شود. معیارهای سنجش عملکرد، موجب ایجاد محرک هزینه برای فعالیت بعدی خواهد بود.

(شکل شماره۲-۴) ارتباط درونی فعالیت‌ها در سیستم ABC و چگونگی تاثیر معیارهای عملکرد بر محرک هزینه

منبع: (Hilton, Maher & Selt ”Cost Management” Mc Grawhill,2000)

۱- محرک هزینه

مبنای هزینه، عوامل علّی تعیین کننده هزینه منابع مورد نیاز برای انجام فعالیت‌ها می‌باشد. شناخت محرک‌های هزینه به دلیل اینکه باعث شناسایی فرصت‌های بهبود در فعالیت‌ها می شود، بسیار مفید است.

۲- سنجش عملکرد

سنجش عملکرد، بیان کننده کارهای انجام شده و نتایج دست یافته در یک فعالیت است. این معیار نشان می‌دهد که چگونه یک فعالیت انجام شده است و تا چه اندازه در برآوردن نیازهای استفاده کنندگان داخل وخارج از سازمان مؤثر بوده است. معیارهای سنجش عملکرد شامل نتایج دست یافته، کارایی فعالیت، زمان و کیفیت انجام فعالیت‌ها می‌باشد. در اندازه گیری نتایج ‌و کارایی فعالیت از معیار تعیین حجم خروجی ها(ستانده) به ورودی(داده) استفاده می‌گردد. در اندازه گیری زمان انجام فعالیت، از معیار مقایسه زمان واقعی با زمان تعیین شده، و در اندازه گیری کیفیت، از مؤثر بودن نتایج دست یافته و میزان رضایت دریافت کنندگان خدمت، استفاده می‌گردد.

اجزاء تشکل دهنده مدل ABC

به دلیل اهمیت دیدگاه های طرح شده ‌در مورد سیستم ABC، در این قسمت اجزاء تشکیل دهنده این سیستم و چگونگی ارتباط آن ها بر حسب دیدگاه تخصیص هزینه و دیدگاه فرآیندی مطرح می شود.

اجزا دیدگاه تخصیص هزینه

رو ش تخصیص هزینه بیان کننده جنبه اقتصادی از فعالیت‌های سازمانی است. استفاده از این روش منجر به ایجاد اطلاعات مفیدی برای تصمیمات کلیدی در سازمان می شود. به کارگیری این دیدگاه از سیستم ABC مستلزم معرفی و شناسایی عناصر تشکیل دهنده آن می‌باشد. شکل شماره(۳-۴)، عناصر تشکیل دهنده دید گاه تخصیص هزینه را نشان می‌دهد.

فعالیت‌ها

مبنای هزینه

سنجش عملکرد

دیدگاه تخصیص هزینه

منابع سازمانی

دیدگاه فرآیندی

محرک منابع

هدف هزینه

محرک فعالیت

شکل شماره(۲-۵) اجزاء تشکیل دهنده دیدگاه دوبعدی سیستم ABC

منبع:(Turney,P”Activity Based Costing”Kogan Page,1997)

برای درک بهتر عناصر تشکیل دهنده این دیدگاه و مکانیزم عملکرد آن، به تشریح این عناصر می پردازیم.

۱- منابع

منابع عناصر اقتصادی است که جهت انجام فعالیت‌ها مصرف می‌گردد. آن ها در واقع منشاء ایجاد هزینه هستند. (Turny, 1997) منابع ستاد شرکت فرودگاه های کشور شامل کارکنان، ساختمان ها، تأسیسات و تجهزات ناوبری، دستور العمل های عملیاتی و … غیره است.

۲- محرک منابع

محرک منابع ایجاد کننده ارتباط بین منابع و فعالیت‌ها است و با استفاده ازآن، منابع موجود در هر قسمت به فعالیت‌ها تسهیم می شود. در سیستم ABC تعیین محرک منابع برای تسهیم هزینه ها، یک امر مهم و اساسی است. (Turny, 1997)

۳- عنصر هزینه

عنصر هزینه کوچک‌ترین جزء تشکیل دهنده یک فعالیت است و تعیین کننده منابعی است که توسط هر فعالیت مصرف می شود. یک فعالیت ممکن است از عناصر هزینه متفاوتی تشکیل شده باشد. شناخت عناصر تشکیل دهنده یک فعالیت می‌تواند کمک زیادی به بهبود و کارایی فعالیت‌ها از طریق حذف فعالیت‌ها و عناصر هزینه اضافی فراهم کند. (Turny, 1997)

۴- فعالیت‌ها

استفاده واقعی از سیستم

این مدل با توجه به نظریه آیزن و فیشبین(Fishbein,M., Ajzen,I, 1975) بر مبنای تئوری رفتار منطقی در قالب شکل ذیل مطرح گردیده است:

شکل ۵ مدل پذیرش فناوری (Davis ,F.D.,Bagozzi,R.P.,&Warshaw,P.R., 1989)

متغییرهای بیرونی

برداشت ذهنی از مفید بودن

برداشت ذهنی از آسانی استفاده

نگرش به استفاده

تمایل به استفاده

استفاده از فناوری

اساس این مدل بر این عقیده استوار است که برداشت ذهنی افراد از فناوری، بر نگرش آن ها به فناوری تاثیر می­ گذارد. این مدل بیانگر آن است که استفاده از فناوری اطلاعات با میل به رفتار (میل به استفاده )تعیین می­ شود که این تمایل رفتاری خود ‌بر اساس دو برداشت ذهنی سودمندی و سهولت درک شده تعیین می­ شود. (رضایی, ۱۳۸۸)

مدل پذیرش فناوری، بسیاری ‌از معیارهای نگرشی تئوریِ عمل منطقی را بامعیارهای ادراک ازسهولت استفاده ‌و ادراک ازسودمندی جایگزین می‌کند. در این مدل دیویس انگیزه­ های استفاده­کننده را در قالب سه عامل بیان می­دارد: سهولت به­ کارگیری درک­شده ، سودمندی درک شده و علاقه به بهره­ گیری از این سیستم. علاقه عامل مهمی در به­ کارگیری این سیستم است و سهولت درک شده نیز به طور مستقیم بر سودمندی درک شده تاثیر می­ گذارد. مدل پذیرش فناوری رابطه­ بین کاربر و عقاید درونی (سودمندی و سهولت )نگرش و نیات و رفتار بهره­ گیری از کامپیوتر را بیان می­ کند. (Davis , F.D;,Bagozzi,R.P.,Warshaw,P.R, 1989) از سال ۱۹۸۵ این مدل به عنوان توجیه­کننده­ مناسب در بحث استفاده از فناوری اطلاعات به کارگرفته شده و تاکنون در مقالات متعدد مورد استفاده قرار گرفته­است.

شکل ۵ فرایند پذیرش و استفاده از فناوری اطلاعات بر مبنای مدل پذیرش فناوری

ویژگی­های کلی مدل پذیرش فناوری که بر­مبنای نگرش توسعه یافته است، در جدول ۲-۶ ارائه گردیده است :(Winarto, 2011, ص. ۱۲)

جدول ۶ویژگی های کلی مدل پذیرش فناوری

ویژگی های کلی مدل پذیرش فناوری

این مدل برای ارزیابی رفتار کاربران در حوزه ی فناوری اطلاعات طراحی شده تا پذیرش یا عدم پذیرش سیستم ها را در سازمان‌ها و فرهنگ های مختلف ارزیابی و پیش‌بینی نماید.

این مدل اساس تئوریک قوی داشته و تحقیقات زیادی بر روی آن انجام شده شاخص های گوناگونی برای تبیین ارائه گردیده و در سطوح مختلف کاربردی به کارگرفته شده است.

در فناوری های اطلاعاتی متنوع به کار گرفته شده و نتایج قابل قبولی ارائه داده است.

یکی از مهمترین نقاط ضعف مدل پذیرش فناوری آن است که در این مدل، عوامل اجتماعی که نقش مهمی در شکل­ گیری نگرش افراد نسبت به پذیرش فناوری دارند، مورد ملاحظه قرار نگرفته است. به منظور حل این مسئله، در مدل­های تکمیلی سازه‌های نظری نظیر تاثیرات اجتماعی از قبیل هنجارهای ذهنی، داوطلبانه بودن و …به مدل اضافه شده است.

تکمیل مدل پذیرش فناوری

طی دهه­های سال گذشته مدل پذیرش فناوری به طور مداوم در حال تکمیل بوده است.(Wixom, B., and Todd, P, 2005)محققین فرایند گسترش آن را سه دوره تقسیم نموده ­اند. مرحله­ نخست تکمیل آن با بهره­ گیری از مدل­های مرتبط است. (مدل رفتار برنامه­ ریزی شده هنجارهای اجتماعی و …) رویکرد دوم متغییر­های جایگزین و اضافی به مدل ارائه نموده است. این متغییر ها بیشتر از تئوری انتشار نوآوری به مدل اضافه شده است. که شامل قابلیت آزمایش – سازگاری – محسوس بودن و نتایج جمعیت شناختی است. رویکرد سوم تکمیل متغیرهای خارجی که بر سهولت و سودمندی درک شده، تاثیر می­ گذارد برخی از این متغییر­ها شامل : ویژگی­های شخصیتی – خصوصیات جمعیت­شناختی است.

یکی از محققین سه فاز توسعه را برای معرفی مدل پذیرش­فناوری مطرح نموده است. این مراحل انطباق، اعتبار و توسعه ‌می‌باشد.

جدول ۷روند توسعه مدل پذیرش فناوری

روند توسعه مدل پذیرش فناوری

در فاز انطباق: این مدل در زمینه­ وسیع سیستم­های اطلاعاتی به کار گرفته شده است ( برخی از این سیستم­های صفحه گسترده –لوتوس ۱،۲ و ۳ و نرم افزارهای واژه پرداز و عمدتاًً از مجموعه نرم­افزارهای آفیـس بوده ­اند) فناوری ­های ارتباطی (ایمیل ، ایمیل صوتی، سیستم ارتباط با مشتری، و فاکس) سیستم­های مرکز داده کامپیوترهای کوچک و فناوری­هایی در ارتباط با اینترنت بوده ­اند. (سیستم­های خدمات اطلاعات – خدمات آن­لاین – سیستم­های مجازی و … کتابخانه­ های دیجیتال و …)است. این مدل در سازمان­ های متعدد با فرهنگ­های مختلف به کار گرفته شده است. ( سازمان­ های مالی آمریکایی- کمپانی فولاد کانادایی – شرکت­های حسابداری بیمارستان­های عمومی هنگ کنگ، مؤسسات مالی و بانک­ها)

در فاز اعتبار مدل پذیرش فناوری دو روند رخ می­دهد. روند نخست: اعتبار سنجی ابزارهای سهولت و سودمندی درک شده می ­پردازد و سایرین به ارتباط بین سایر متغییر­های مدل پذیرش فناوری می ­پردازد.

فاز گسترش نیز به دو بخش تقسیم می­ شود. بخشی به توسعه دو سازه­ی اصلی سودمندی و سهولت درک شده پرداخته و بخشی دیگر به سایر متغیّر­ها می پردازد (Han, 2003)

از نظر یک محقق(Adam, Nelson, & Todd, 1992) دوره ­های تکامل مدل پذیرش فناوری به ۴ بخش تقسیم شده است. که این دوره­ ها شامل معرفی – اعتبار – گسترش و تکمیل استادانه است. از زمان معرفی مدل در سال ۱۹۸۹ تحقیقات در این حوزه به دو بخش اصلی تقسیم شده است یک بخش می­کوشید تا برای اثبات صحت مدل آن را نمونه ­ای از سایر مدل­ها بداند. آدامز مدل را در پنج حوزه­ مختلف به کار گرفته و اعتبار آن را در پیش ­بینی رفتار مصرف ­کننده اثبات نمود.

بخش یک به مقایسه­ مدل پذیرش فناوری با تئوری TRA پرداخته و به بیان تفاوت­های آن می ­پردازد و از نظر قدرت پیش ­بینی و دشواری مقایسه می­ نماید.

دیویس مدل TAM را با TRA بین دانشجویان MBA مقایسه نموده و دریافت که TAM تبیین بهتری برای قصد استفاده از سیستم پردازش­گر نسبت به TRA داشته است. (Davis , F.D;,Bagozzi,R.P.,Warshaw,P.R, 1989)

در دوره­ اعتبار محققین برای تأیید مدل شاخص­ های مناسب مرتبط با فناوری ­های مختلف و جایگاه و وظایف تعیین نموده ­اند.آدام در سال ۱۹۹۲ با بهره­ گیری و توسعه مدل دیویس و به­ کارگیری دو سازه­ی اساسی مدل (سهولت و سودمندی درک شده) در دو نوع فناوری (پست صوتی و الکترونیک) در ۱۰ سازمان با ۱۱۸ کاربر انجام شده است اعتبار و روایی مقیاس­های ارزیابی سازه­ ها را تأیید نموده است.

در دوره گسترش: محققین به نوعی متغیرهای مرتبط با سازه­ های اصلی مدل پرداخته­اند. برخی از محققین (Sun & Zhang, 2006) برخی از محدودیت­های مدل را توان ناکافی پیش ­بینی و عدم وجود رابطه بین سازه­ های آن دانسته اند و نقش و متغییر­های میانجی را در ایجاد این محدودیت­ها مؤثر می­دانند. (Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B., & Davis, F. D., 2003)

یکی دیگر از محدودیت­ها شاخص­ های مرتبط با متغییر­های شخصی است که شامل سطح تحصیلات تجربیات پیشین و آموزش است. سه متغییر بر سودمندی تاثیر مشخص گذارده است. در مرحله ی پایانی نیز مدل همچنان به تکامل خود ادامه می­دهد. در این مرحله با تمر کز به مدل جدیدتر که متغییر های خارجی که بر سودمندی و سهولت مؤثر است ادامه می‌یابد.

مدل پذیرش فناوری ۲

هر جرم علی الاصول تا اراده نباشد واقع نمی‌شود لذا اراده در تمام جرائم اعم از عمدی و غیر عمدی حتی در جرائم اخلاقی نیز وجود دارد. اما آن چه مهم است این می‌باشد که میزان و سیطره مجرم بر عنصر مادی در عنصر روانی چقدر بوده است اگر اراده و قصد مرتکب به فعل و نتیجه تعلق بگیرد قصد مجرمانه و سوء‌نیت خواهد شد و اما اگر اراده مرتکب تنها به فعل تعلق بگیرد و نتیجه مقصوداش نباشد: خطای کیفری خواهد شد (زراعت،۱۳۸۷: ۱۸۴)

در بخش عنصر معنوی جرائم و سوء‌نیت و قصد مجرمانه، هدف از ارتکاب جرم و غایت و اراده و انگیزه و… مباحثی هستند که مطرح می‌شوند. اما آیا اراده همان سوء‌نیت است و آیا تفاوتی بین اراده و سوء‌نیت و انگیزه وجود دارد یا نه؟ و اینکه آیا رابطه بین سوء‌نیت و عمد تساوی است یا تفاوت‌هایی است که باید روشن شود.سوء‌نیت و سوء‌قصد و عمد و اراده و در مواد مختلف قانون جزا به یک معنی که شامل قصد مجرمانه بوده به کار رفته است.قانون‌گذار در مواد قانونی تعریفی از سوء‌نیت بیان نکرده است هر چند در مواد متعددی با تعابیری گوناگونی همچون عمد، قصد، سوء‌نیت عام، خاص و اراده و خواستن، از آن یاد ‌کرده‌است. اما می‌توان اراده و عمد و سوء‌نیت را اینگونه تعریف نمود: خواستن فعل یا ترک فعل است که مخالف اوامر و نواهی قانون‌گذار باشد. لذا اگر فاعل بداند مثلا مالی را که تحصیل کرده یا به او داده شده از راه سرقت تحصیل شده و با وجود علم قبول کند، یعنی میل و خواست او دقیقا بر فعل قرار گرفته که قانونا جایز نیست ؛ عامد محسوب می‌شود.« ماده ۶۶۲ قانون مجازات» پس اراده و سوء‌نیت غیر از علم و آگاهی در عنصر روانی جرم است (اردبیلی،۱۳۸۴: ۲۲۳)

۲-۸-درجات قصد مجرمانه

سوء نیت یا قصد مجرمانه که در معنی عام آن عمد در ارتکاب جرم می‌باشد دارای درجاتی است:

۲-۸-۱-قصد یا سوء نیت عام و قصد یا سوء نیت خاص

سوء نیت عام عبارت از اراده آگاه عامل در ارتکاب جرم است، قصد یا سوء نیت خاص اراده آگاه نسبت به مال موضوع جرم یا شخص متضرر از جرم است در ایراد ضرب عمد در زدن، سوء نیت عام است ولی در قتل علاوه بر عمد عام در فعل یا ترک فعل باید قاتل قصد کشتن مجنی علیه را نیز داشته باشد ربودن(متقلبانه) مال غیر به قصد تصاحب سرقت است. متقلبانه بودن در سرقت در پنهانی بودن عمل ارتکابی حاکی از سوء نیت خاص است (اردبیلی،۱۳۸۴: ۲۴۲)

۲-۸-۲-سوء نیت ساده و سوء نیت مشدد( با سبق تصمیم)

سوءنیت ساده در مواردی است که ارتکاب جرم مسبوق به تفکر و طرح نقشه قبلی نباشد. چنین سوءنیتی موجب مجازات معمولی است در مقابل ممکن است ارتکاب جرم مسبوق به تفکر و طرح نقشه قبلی باشد (گلدوزیان، ۱۳۸۶: ۱۸۲)

۲-۸-۳-سوء نیت جازم(مستقیم) و سوء نیت اتفاقی( احتمالی یا غیرمستقیم)

سوءنیت جازم مرتکب عمل مجرمانه به طور قطع خواستار نتیجه عمل مجرمانه است مانند کسی که به قصد قتل به دیگری تیراندازی کرده و او را می‌کشد. در صورتی که مجرم قصد ارتکاب عمل را داشته باشد، نتیجه عمل خویش را نیز پیش‌بینی کند ولی خواستار حصول نتیجه نباشد، می‌گوییم سوءنیت او احتمالی است مانند مالک قایق موتوری که با اطلاع از عیب قایق خود و احتمال اینکه ممکن است در آب از کار بیافتد اقدام به سوار کردن مسافر کرده و منجر به غرق شدن ایشان می‌گردد (صانعی،۱۳۷۲: ۳۲۰)

۲-۸-۴-سوء نیت معین و سوء نیت غیرمعین

چنانچه مرتکب جرم عمدی قبلا عواقب و نتیجه خاص و معین حاصل از عمل خود را پیش‌بینی و مورد توجه قرار داده باشد و با اراده و اختیار و در نظر گرفتن آن نتیجه خاص، عملیات اجرایی جرم را به انجام برساند، قصد مجرمانه او را سوءنیت معین می‌نامند. مثل هدف قراردادن شخص الف و کشتن او توسط تفنگ. اما گاهی با اینکه مرتکب جرم عمدی قصد ارتکاب جرم را دارد ولی نتیجه خاص و معین حاصل از جرم، برای او قابل پیش‌بینی نیست و از نظر او مجهول است مثل سارقین مسلحی که برای فرار از دست پلیس به طرف هرکسی تیراندازی می‌کنند، قصد مجرمانه او را سوء نیت غیر معین می‌نامند. (ولیدی،۱۳۸۸: ۲۵۶)

۲-۸-۵- تقصیر جزائی یا خطای جزائی

هرگاه عامل فقط ارتکاب فعل را اراده کرده و نتایج حاصل از آن مورد نظر وی نباشد، خطای جزایی مطرح است. در این گونه جرایم چون مرتکب نتیجه را پیش‌بینی نکرده است از این جهت خطاکار محسوب و مستوجب کیفر است (گلدوزیان،۱: ۱۸۰)

۲-۸-۶-بی احتیاطی

بی احتیاطی خطائی است که یک شخص محتاط مرتکب آن نمیشود مانند ورود موتور سوار از جاده فرعی به جاده اصلی، بدون کم کردن سرعت و تصادف با دیگری (همان،۱۸۴)

۳-۸-۷- بی مبالاتی

بی مبالاتی و غفلت نوعی بی احتیاطی به صورت ترک فعل و خودداری از انجام عملی است که انجام آن شرط احتیاط است مثلاً مامورین شهرداری چاهی در خیابان حفر می‌کنند و در کنار آن علامت خطر قرار نمی‌دهند و موتورسواری در هنگام عبور به داخل چاه می افتد.

۲-۸-۸-عدم مهارت

یکی از مصادیق خطای جزائی، عدم مهارت است که گاهی با بی احتیاطی قابل انطباق است نداشتن مهارت به دو صورت مادی یا معنوی مطرح است.عدم مهارت مادی یا بدنی، نداشتن ورزیدگی و تمرین کافی در اموری است مثل رانندگی که انجام آن مستلزم یادگیری و تمرین است. عدم مهارت معنوی شامل عدم آگاهی مطلق یا نسبی در شغل و حرفه مربوطه است مثل پزشک عمومی که به جای هدایت بیمار به نزد جراح، خود مبادرت به جراحی نماید (اردبیلی،۱۳۸۴: ۲۹۴)

۲-۸-۹-عدم رعایت نظامات دولتی

مقصود از نظامات دولتی انواع قوانین، تصویب نامه­ ها،آیین نامه ها و بخشنامه های دولتی است صرف این خطا موجب مسئولیت صدمات بدنی وارده نیست و باید میان عدم رعایت نظامات دولتی و تصادفات و صدمات وارده رابطه علیت وجود داشته باشد.در عین حال، عدم رعایت نظامات دولتی نیز به تنهایی خود ممکن است جرم تعزیری باشد که به تنهایی کافی از برای تحقق مسئولیت است و نیازی به اثبات بی احتیاطی و بی مبالاتی نیست.از مصادیق عدم رعایت نظامات دولتی، مفاد قانون تعزیرات حکومتی است که رسیدگی به موارد تخلف الزاماًً در صلاحیت دادگاه های عمومی نیست (گلدوزیان،۱۳۸۶: ۱۸۵)

۲-۹-تحلیلی از عوامل عدم موفقیت در مبارزه با سوء مصرف موادمخدر در ایران

مهمترین عوامل عدم موفقیت در مبارزه با سوء مصرف عبارتند از:

۱٫فقدان آمار قابل استناد از سوء مصرف کنندگان موادمخدر

واضح است برنامه ریزی برای مقابله با هر مشکلی، داشتن اطلاعات کافی دربارۀ کم و کیف آن مشکل را می طلبد، در حالی که آمار قابل استناد مبتنی بر تحقیقات می‌دانی ‌در مورد شمار متقاضیان سوء مصرف موادمخدر در ایران-و حتی در جهان- وجود ندارد (علی آبادی،۱۳۵۳: ۶۰).

۲٫تک بعدی نگریستن به معضل چندوجهی عرضه و مصرف موادمخدر در مقررات و برنامه ریزی کاربردی

اگرتمام تحقیقاتی که تاکنون عوامل روی آوری به مصرف موادمخدر را احصاء کرده‌اند مطالعه کنیم به یک گروه بندی ‌به این شرح می‌رسیم:

الف-عوامل مخاطره آمیز فردی(انگیزه های ویژۀ افرادی که آن ها را به مصرف موادمخدر سوق می‌دهند)

ب-عوامل مخاطره آمیز بین فردی و محیطی

ج-عوامل مخاطره آمیز اجتماعی

بازی، شیوه مؤثری در کاهش نشانه های برون سازی کودکان پیش دبستانی است. در جریان بازی، مهارت های ارتباطی و اجتماعی کودکان رشد پیدا می کندو در چنین چهارچوبی می‌توانند با باز پدید آوری مکرر موضوع ها و رویداد های مهم، احساسات و هیجان های خود را برون ریزی کنند، به بینش جدیدی دست یابند و شیوه های سازش یافته تر بیان حل مسئله را برگزینند. در راستای استفاده بهینه از نتایج پژوهش حاضر، خانواده ها و کارشناسان آموزشی می‌توانند در جریان این نتایج قرار بگیرند و به ابزاری قوی در امر کاهش مشکلات رفتاری و افزایش سازگاری کودکان مجهز شوند. با توجه به ارزش جسمانی، درمانی، اجتماعی و آموزشی بازی و تاثیر آن بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان، والدین و مربیان کودک می‌توانند با کاربرد بازی در کاهش پرخاشگری و نادیده گرفتن قواعد در کودکان آشنا شوند ‌و پیامد مثبت آن را در بهبود ارتباط کودکان با همسالان مشاهده نمایند. از سوی دیگر زمینه را برای کاهش مشکلات در عملکرد تحصیلی آتی کودک فراهم نمایدو از این طریق بسیاری از مشکلاتی را که ممکن است در زمینه عملکرد تحصیلی و تبعیت از قواعد اجتماعی برای فرد ایجاد شود پیشگیری نمایندو همچنین از نتایج این پژوهش می‌توانند در مهد کودک ها و در دبستان ها که با کودکان سروکار دارندو در مشاوره با کودکانی که به خاطر این مشکلات به مراکز مشاوره ارجاع داده می‌شوند بهره ببرند.

در همین راستا پژوهش حاضر درصدد ‌پاسخ‌گویی‌ به اثر بخشی بازی درمانی گروهی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و افزایش مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی دختر و پسر است.

۱-۴- اهداف پژوهش

۱-تعیین اثر بخشی بازی درمانی گروهی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه ومولفه های آن در کودکان پیش دبستانی

۲-تعیین اثر بخشی بازی درمانی گروهی برافزایش مهارت های اجتماعی و مؤلفه‌ های آن در کودکان پیش دبستانی

۱-۵- فرضیه های پژوهش

۱-بازی درمانی گروهی ‌بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و مؤلفه‌ های آن در کودکان پیش دبستانی موثراست.

۲-بازی درمانی گروهی برافزایش مهارت های اجتماعی و مؤلفه‌ های آن در کودکان پیش دبستانی مؤثر است.

۱-۶- متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل: بازی درمانی گروهی.

متغیرهای وابسته: پرخاشگری، مهارت های اجتماعی.

متغیرهای کنترل: سن و پایه تحصیلی.

۱-۷- تعاریف مفهومی وعملیاتی متغیرها

تعریف مفهومی بازی درمانی گروهی

بازی، وسیله طبیعی کودک برای بیان و اظهار خود است. آلفرد آدلر، روان‌شناس معروف می‌گوید: هرگز نباید به بازی‌ها به عنوان روشی برای وقت‌کشی نگاه کرد. و یا گاری لندرث، اظهار می‌دارد که بازی کردن برای کودک، مساوی است با صحبت کردن برای یک بزرگسال. بازی و اسباب‌بازی، کلمات کودکان هستند. متاسفانه هیچ تعریف واحد و جامعی ‌در مورد بازی وجود ندارد. تنها تعریفی که اغلب بدان استناد می‌شود از اریکسون است که می‌گوید: بازی عملکرد خود است، کوششی جهت هماهنگ کردن فرایندهای جسمی و اجتماعی خویشتن (لندرث، ۲۰۰۰؛ ترجمه آرین، ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی بازی درمانی گروهی

منظور آموزش های بازی درمانی گروهی (گلدارد، ۱۹۹۹؛ نقل از ارجمندی، ۱۳۹۳) با پیروی از اصول بازی درمانی(اکسلاین، ۲۰۰۲؛ نقل از مزینی، ۱۳۸۱) است که به مدت ۸ جلسه ۴۵ دقیقه ای هفته ای دو بار برای گروه آزمایش اجرا شد. خلاصه جلسات بازی درمانی گروهی ازاین قراراست.

جلسه اول: آشنایی درمانگرباکودکان، ارائه قوانین ووظایف هرعضو. جلسه دوم: پذیرش کودک و شناسایی احساسات کودکان. جلسه سوم: کمک به کودکان در جهت شناخت احساسات مثبت و منفی. جلسه چهارم: آموزش شناسایی افکار منفی از جمله پرخاشگری. جلسه پنجم: آموزش مهارت کنترل خشم از طریق رعایت اصل احترام به کودک. جلسه ششم: آشنایی کودک با رفتارهای پسندیده (باید کردها)و رفتارهای ناپسند(نباید کردها). جلسه هفتم: آموزش همکاری و ایجاد ارتباطات اجتماعی در کودکان. جلسه هشتم: نتیجه گیری و مرور و تمرین آموخته های قبل.

تعریف مفهومی پرخاشگری:

پرخاشگری به رفتاری اطلاق می شود که هدفش اعمال صدمه و رنج باشد. به بیان دیگر رفتاری که قصد آن صدمه رساندن (جسمانی یا زبانی) به فرد دیگر یا نابود کردن دارایی افراد می‌باشد واژۀ اصلی در این تعریف قصد است به بیان دیگر پرخاشگری عبارت است از حالت منفی ذهنی همراه با نقص ها و انحرافات شناختی و رفتار های ناسازگارانه و همچنین به رفتارآشکار اعم از فیزیکی و کلامی اطلاق می شود که منجر به آسیب به شخص، شی و یا سیستم دیگری می شود (ری، ۲۰۰۸).

تعریف عملیاتی پرخاشگری:

در این پژوهش نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه پرخاشگری کودکان پیش دبستانی که برای اولین بار ‌در سال‌(۱۳۸۷)توسط واحدی، فتحی آذر، حسینی نسب و مقدم طراحی گردیدکسب می‌کند یک نمره

کلی و چهار خرده مقیاس پرخاشگری کلامی-تهاجمی، پرخاشگری فیزیکی-تهاجمی، پرخاشگری رابطه ای و خشم تکانشی را می سنجد. همچنین نقطه برش درانتخاب افراد پرخاشگربراساس این پرسشنامه، دوانحراف معیاربالاتراز میانگین است.

تعریف مفهومی مهارت های اجتماعی:

مهارت اجتماعی مجموعه رفتارهای آموخته شده ای است که فرد را قادر می‌سازد با دیگران رابطه اثر بخش داشته و از واکنش های نامعقول اجتماعی خودداری کند. همکاری، مشارکت با دیگران، کمک کردن، آغازگر رابطه بودن، تقاضای کمک کردن، تعریف و تمجید از دیگران و قدردانی کردن، مثال هایی از این نوع رفتار است. همچنین مهارت های اجتماعی عبارت است از فرایند های مرکبی که فرد را توانمند می‌سازد به گونه ای رفتار کند که دیگران اورا با کفایت تلقی کنند(لیوارجانی و غفاری، ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی مهارت های اجتماعی:

در این پژوهش نمره ای که آزمودنی از پرسشنامه ۵۶ گویه ای مهارت های اجتماعی (ماتسون^[۲]، روتاتوری^[۳] و هلسل^[۴]، ۱۹۸۳)کسب می‌کند پنج خرده مقیاس مهارت های اجتماعی مناسب^[۵]، جسارت نامناسب^[۶]، تکانشی عمل کردن^[۷] / سرکش بود ناطمینان زیاد به خود داشتن^[۸]، حسادت/گوشه گیری را می سنجد.

فصل دوم

پیشینه پژوهش

پیش­درآمد

در این فصل به بررسی موضوع­های بازی درمانی و پرخاشگری و مهارت اجتماعی پرداخته شده است. که مطالب آن به صورت مبانی نظری و بخش پیشینه پژوهش در داخل و خارج از ایران ارائه شده است، و در پایان جمع ­بندی لازم صورت ‌می‌گیرد.

۲-۱- تعریف بازی

هر گونه فعالیت جسمی و ذهنی که به صورت اختیاری و خودخواسته توسط کودکان انجام می‌گیرد بازی نامیده می شود(لندرث، ۲۰۰۰؛ نقل ازآرین، ۱۳۸۹ )

به هنگام بازی کودکان نیروی فکری و بدنی خودرا به کار می گیرند و بازی را بخشی از زندگی عادی خویش به حساب می آورندوازآن لذت می‌برند. بازی کودکان فقط تفریح نیست بلکه باید آن را جدی ترین کار کودکان قلمداد کرد زیرا فعالیتی قابل ارزشیابی است. بازی تلاش و فعالیت لذت بخش و خوشایند و مفرحی استکه برای رشد همه جانبه کودک ضروری است. کودکان خردسال نمی توانند افکار و عقاید خود را به راحتی باکلام بیان کنند ‌بنابرین‏ معمولا ازطریق بازی خود را ابراز می‌کنند (پارسا، ۱۳۷۹).

جدول شماره ۲-۳: مضامین نوظهور در بازاریابی محصولات با تکنولوژی سطح بالا

مسائل داخلی

مسائل خارجی

فریبندگی تکنولوژی

چرخه عمر تکنولوژی

اعتبار

• • تکنولوژی

• تأمین کننده

استانداردها

• • محصول

• سازمان

جایگاه سازی تکنولوژی

زیرساخت ها

• • تکنولوژی

• بازار

۲-۶-۴-۱-مسائل داخلی

1. فریبندگی تکنولوژیکی^[۲۰]

یکی از اولین مسائل و مشکلاتی که یک مدیر بازاریابی در یک محیط با تکنولوژی سطح بالا با آن مواجه می‏ شود این است که تکنولوژی سازمان بتواند محصولی تولید کند که برای بازار هدف مناسب باشد. نکته حیاتی در این میان، مدیریت مناسب واسط بازاریابی و تکنولوژی^[۲۱] است. متأسفانه به طور کلی برقراری این رابطه، بسیار دشوار است.

تمایل به تکنولوژیست ها در سازمان های با تکنولوژی سطح بالا به همراه گرایش طبیعی به بهبود مستمر در عملکرد تکنولوژی، این مسأله را تقویت می‌کنند. به طور مشابه، بودجه ریزان تحقیق و توسعه، غالباً با درخواست وجه بر مبنای بهبود عملکرد به جای آزمودن پتانسیل بازار مواجه اند.

همان گونه که قابل انتظار است، یک محیط کاری مملو از متخصصان فنی و تکنسین ها، پتانسیل بالایی برای فریبندگی تکنولوژی ایجاد می‌کند. فریبندگی در این شکل شامل ارتقای تکنولوژی در درون سازمان بدون توجه به واقعیت­های بازار هدف و مخاطبان می شود. پیشرفت­های موفقیت آمیز زمانی به دست می‌آید که مدیران بازاریابی، فریبندگی تکنولوژی را تشخیص داده و بتوانند دغدغه های بازاریابی را به گونه ­ای برجسته نمایند که تصمیم گیری‏ها ضمن توجه به قابلیت های تکنولوژیکی، با فرصت های واقعی بازار منطبق باشند.

1. چرخه عمر تکنولوژی

مدیران بازاریابی، علاوه بر توسعه محصولاتی که پتانسیل فروش فوری دارند، لازم است برنامه­ای برای محصولات آتی نیز داشته باشند. علاوه بر رویکردها و مفاهیم معمول از قبیل تقسیم بازار، تحلیل نقاط قوت، ضعف/ فرصت، تهدید و مدلسازی پورتفولیو، ایده­ چرخه­ی عمر تکنولوژی هم کمک مفیدی به فرایند تصمیم گیری می‌کند. با وجود اینکه این مبحث به عنوان یک مفهوم کلی مدت هاست که مطرح شده است، باز هم اغلب با چرخه عمر محصول اشتباه گرفته می شود. با این حال مفهوم “منحنی S تکنولوژی^[۲۲]” که توسط فوستر مطرح شده (Foster, 1991)، می‏تواند برای بازاریابی محصولات با تکنولوژی سطح بالا نکات مهمی را به همراه داشته باشد و موجب بهبود واسط‏های بازاریابی داخلی شود.

همان گونه که در شکل شماره ۲-۱ نمایش داده شده، منحنی S تکنولوژی نشان دهنده ارتباط بین عملکرد یک تکنولوژی و میزان تلاش مورد نیاز برای ایجاد بهبود در آن است. فوستر(Foster, 1991) ادعا می ‏کند که این ارتباط برای تمام تکنولوژی­ها مصداق دارد و برای نشان دادن قوت ادعایش به مثال­های بسیاری ارجاع می‏ دهد. کاربردی بودن این ایده به عنوان یک ابزار پیش‌بینی مورد سؤال است(Lee and Nakicenovic, 1988). با این حال، سایرین نشان داده‌اند که این ایده با دید گذشته نگر ارتباط قوی دارد(Becker and Speltz, 1983).

تلاش تجمعی برای توسعه تکنولوژی

عملکرد تکنولوژی

شکل شماره ۲-۱: منحنی S تکنولوژی

این ارتباط نشان می‌دهد که در مراحل ابتدایی توسعه ی تکنولوژی، برای کسب پیشرفت های اندک در عملکرد، به تلاش نسبتاً زیادی نیاز است. با درک بهتر از تکنولوژی و به کارگیری گسترده ­تر آن در محصولات، بهبود در عملکرد با تلاش­ های کمتری به دست می‌آید. در این نقطه، عکس این قضیه اتفاق می افتد؛ تلاش و سرمایه‏گذاری اندک، پیشرفت­های قابل توجهی در عملکرد به بار می آورد. با وجود این، هر تکنولوژی محدودیت‏هایی دارد. به محض مواجهه یک تکنولوژی با محدودیت، دستیابی به ارتقای عملکرد به طور رو به رشدی دشوار می شود. در اینجا گفته می شود که تکنولوژی به مرحله­ بلوغ از چرخه­ی عمر تکنولوژیکی رسیده است، گرچه این امر لزوماًً ‌در مورد چرخه عمر بازار صحت ندارد.

با اتخاذ چنین رویکردی به مسیر توسعه تکنولوژی­ها، تفسیر اینکه بازارهای تکنولوژی سطح بالا، چرخه‏ی عمر محصول کوتاه را تجربه می‌کنند، امکان پذیر می شود. موارد دیگری که از مفهوم منحنی S تکنولوژی برداشت می شود مربوط است به موقعیت های توسعه ی محصول که سازمان در نقاط مختلف این منحنی با آن ها مواجه می شود. محصولات با تکنولوژی سطح بالا مبتنی بر تکنولوژی­های در حال ظهور، به احتمال قوی فرصت‏های بازاریابی محدودی را تجربه خواهند کرد، چرا که سرمایه گذاری وسیع برای توسعه منجر به ارتقای عملکردی قابل توجهی نخواهد شد. ‌بنابرین‏، مدیران ‌بازاریابی باید از برنامه ریزی برای پیشرفت های عمده به عنوان یک منبع مزیت رقابتی اجتناب کنند، مگر اینکه منابع سرمایه گذاری قابل توجهی برای کمک به سرعت بخشی فرایند توسعه در اختیار داشته باشند. گرچه حتی با داشتن چنین منابعی ممکن است با محدودیت منابع انسانی یا امکانات مورد نیاز برای این منظور مواجه باشند. به علاوه، از آنجا که ایجاد هر فرصت نیازمند سرمایه گذاری قابل توجهی در توسعه محصول است، ممکن است طیف کاربردهای ممکن محدود شود. همین طور که تکنولوژی نقاط مختلف منحنی را طی می‌کند، لازم است مدیران بازاریابی برای حفظ جایگاه تکنولوژی سطح بالای سازمان، هر گونه مسائل جدید و مختلف تکنولوژیکی را که بر پیگیری اهداف بازاریابی تأثیر می‌گذارد، به طور مجزا بررسی کنند. یکی ازآنها، اطمینان یافتن از پذیرش سناریوهای مختلف توسعه توسط تکنولوژیست هاست. مسائل دیگر عبارتند از:

• • قضاوت ‌در مورد جذابیت تکنولوژی برای رقبا هنگامی که کسب پیشرفت های عملکردی نسبتاً آسان می شود.

• • حفظ انعطاف پذیری کافی در تکنولوژی برای توسعه ی آتی محصول

• شناسایی متغیرهای عملکردی جهت اولویت بندی برای توسعه

با توجه به اینکه توان کاری، جلسات و سیستم های مدیریتی غالباً معطوف به ارتقای اثربخشی واسط فنی/بازاریابی هستند، تجربه و مشاهدات نشان می‌دهد توانایی معنی کردن توسعه تکنولوژی در زمینه‏ نیازمندی‏های بازاریابی، می‌تواند به طور قابل توجهی این تعاملات را، بویژه در یک محیط به شدت فنی، ارتقا دهد.

۲-۶-۴-۲- مسائل خارجی

اطمینان از اینکه شیوه ای که محصول به بازار عرضه می شود، سایر ویژگی های مخصوص تکنولوژی سطح بالا را پشتیبانی می‌کند، نکته‏ بسیار مهمی است. نکاتی که در این زمینه قابل بررسی هستند عبارتند از:

• • ایجاد اعتبار؛

• • استانداردها، که نقش حمایتی مهمی در ایجاد اعتبار ایفا می‌کنند؛

• • ایجاد جایگاه مناسب در بازار

• دست و پنجه نرم کردن با کمبود زیرساخت ها.