1. ارزشیابی اوراق قرضه

برای محاسبه و تفسیر ارزش ذاتی اوراق قرضه ، مستقیما از ریاضیات مالی و مفاهیم ارزش فعلی استفاده می‌گردد . از آن جا که نرخ بهره اوراق قرضه رقم مشخصی است که سالانه پرداخت می‌گردد و اوراق دارای تاریخ سررسید مشخصی هستند که ارزش اسمی اوراق در آن تاریخ بازپرداخت می‌گردد ، تعیین ارزش اوراق قرضه چندان مشکل نمی باشد ( Neveu,1986,p 278) . ارزش این اوراق به صورت زیر محاسبه می‌گردد (رهنمای رودپشتی ،۱۳۹۰، ص۱۲۷) :

الف- محاسبه ارزش فعلی بهره پرداختی(کل بهره های اوراق قرضه):

A= میزان بهره پرداختی

n= مدت(تعداد اقساط مساوی)

i= نرخ بهره

ب- محاسبه ارزش فعلی اصل اوراق قرضه(اصل پول) در تاریخ سررسید:

FV= ارزش آتی

ج- جمع مقادیر حاصل از محاسبات بالا نشان دهنده ارزش اوراق قرضه است

• • 1. ارزشیابی سهام ممتاز

از آن جا که این سهام فاقد سررسید است ، ارزش اسمی این سهام در محاسبه ارزش ذاتی منظور نمی گردد و ارزش ذاتی فقط بستگی به ارزش فعلی سودهای آتی دارد . سود سالانه سهام ممتاز مبلغ معینی است ؛ لذا می توان جریان سود هر سهم را اقساط مادام العمر تلقی نمود . در نتیجه ارزش این سهام برابر است با Neveu,1986,p 290)) :

D_p= سود تقسیمی سالانه سهام ممتاز

K_p= نرخ بازده مورد انتظار سهام ممتاز

V_p= ارزش سهام ممتاز

• • 1. ارزشیابی سهام عادی

برای محاسبه ارزش سهام عادی ، روش های مختلفی پیشنهاد شده است . در برخی از الگوها ، برای محاسبه فقط سود سهام را در نظر می گیرند و در برخی دیگر سود سهام و قیمت فروش سهام مدنظر قرار می‌گیرد اما بهترین الگو ، الگویی است که به بهترین نحو منعکس کننده ریسک و بازده مورد توقع سهام‌داران باشد . روش های ارزشیابی سهام عادی مبتنی بر دو رویکرد کلی است (رهنمای رودپشتی و دیگران،۱۳۹۰،ص ص۱۵۵-۱۳۹) :

• • • 1. ارزشیابی مبتنی بر رویکرد تنزیل جریان نقد(مدل های مطلق)

در این رویکرد ، جریان نقد مورد نیاز در تکنیک ارزشیابی بر اساس ارزش فعلی محاسبه می‌گردد و تمام روش های آن بر اساس مدل پایه ای زیر شکل می‌گیرد :

Vj= ارزش سهام j

n= عمر دارایی

CFj= جریان نقدی در دوره j

k= نرخ بازده مورد توقع به عنوان نرخ تنزیل

روش های رویکرد تنزیل جریان نقدعبارتند از:

الف) روش تنزیل سود سهام نقدی(DDM)^[26]– در این روش آسان ترین معیار جریان نقد ، سود نقدی است ؛ زیرا جریان نقدی مستقیما به سوی سرمایه گذاری می رود . این روش را در سه حالت می توان به کار گرفت :

الف-۱) مبلغ سود رشد نداشته باشد(سود ثابت باشد)- ساده ترین روش این است که فرض نماییم ، میزان سود تقسیمی در طول زمان ثابت می ماند و کسی که این سهام را خریداری می‌کند ، برای همیشه آن را نگهداری خواهد کرد . بر اساس این فرض ، سهام عادی شبیه سهام ممتاز می‌گردد و به صورت فوق است:

D₀= سود نقدی سالانه سهام عادی به مبلغ ثابت

K_e= نرخ بازده مورد انتظار سهام عادی

V₀= ارزش سهام عادی

الف-۲) نرخ رشد سود سالانه ثابت باشد- ارزش سهام عادی بر پایه فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

D₀(1+g)¹= سود نقدی سهام در سال اول

g= نرخ رشد ثابت در سود نقدی

K_e= نرخ بازده مورد انتظار سهام عادی (نرخ تنزیل)

در صورتی که نرخ سود نقدی ثابت باشد و به سمت بی نهایت میل کند ، می توان رابطه فوق را به شرح زیر تعدیل نمود:

الف-۳) نرخ رشد سود متغیر باشد- محاسبه ارزش سهام بر اساس معادله زیر صورت می‌گیرد:

1. روش جریان نقد عملیاتی(OCM)^[27]– در این روش،ارزش کل شرکت محاسبه می‌گردد ؛ زیرا کل جریان نقد عملیاتی پیش از پرداخت سود سهام‌داران را تنزیل می کند و نرخ تنزیل به عنوان میانگین موزون مخارج سرمایه ای(WACC) بنگاه اقتصادی است . این روش زمانی که شرکتی با ساختارهای متنوع مالی وجود دارد ، اهمیت می‌یابد . رابطه محاسباتی آن به صورت زیر است :

n= تعداد بازه های زمانی نامحدود

OCF_t= جریان نقد عملیاتی شرکت در دوره t

1. روش جریان نقد آزاد(FCM)^[28]– جریان نقد آزاد ، پس از کسر جریان نقد عملیاتی از هزینه بدهی ها ، مخارج و هزینه های سرمایه حاصل می‌گردد . این جریان وجوه نقد بر پرداخت سود نقدی به سهام‌داران عادی ، مقدم است ؛ زیرا وجوهی هستند که بعد از پرداخت به سایر تأمین کنندگان سرمایه وپس از فراهم نمودن وجوه مورد نیاز ، برای حفظ و پایداری شرکت باقی می مانند و نرخ تنزیل ، معادل هزینه حقوق صاحبان سهام(K) است . محاسبه ارزش سهام به صورت زیر است :

FCF_t= جریان نقد آزاد شرکت در دوره زمانی t

• • • 1. ارزشیابی مبتنی بر رویکرد ارزشیابی نسبی

در این رویکرد ، قیمت سهام بر اساس تغییراتی که در درآمدها ، جریان نقدی ، ارزش دفتری یا فروش برآوردی سهام ایجاد می شود ، محاسبه می‌گردد . این رویکرد در مقایسه با رویکرد اول ، اطلاعاتی درباره وضعیت جاری سهام را در سطوح مختلف اقتصاد کلان ، صنعت و شرکت ارائه می‌دهد . روش های مبتنی بر این رویکرد عبارتند از:

الف) نسبت قیمت بر درآمد(P/E)- بسیاری از سرمایه گذاران ترجیح می‌دهند که ارزش سهام عادی را بر اساس این روش برآورد نمایند . پایه و اساس این روش ، این مفهوم را بیان می‌کند که ارزش هر سرمایه گذاری معادل ارزش فعلی درآمدهای آتی است . این نسبت در سنجش سودآوری ، رشد فروش ، ریسک ، ارزیابی عملکرد ، سرمایه شرکت ، سیاست تقسیم سود ، کیفیت عملکرد مدیریت و ابعاد مهم مالی دیگر تأثیر دارد و در بورس اوراق بهادار تهران از نتایج این نسبت ، ارزش هر سهم آتی مورد انتظار برآورد می‌گردد . رابطه آن به صورت زیر است :

D₁/E₁= نسبت پرداخت سود نقدی

K= نرخ بازده مورد توقع سهام

g= نرخ رشد مورد انتظار سود نقدی

ب) نسبت قیمت به جریان نقد(P/CE)- جریان نقد در ارزشیابی هر سهم نقش مهمی در زمان محاسبه ارزش فعلی جریان نقد ایفا می‌کند . در تحلیل اعتبار شرکت این نسبت به صورت زیر محاسبه می‌گردد:

CF_t+1= جریان نقد مورد انتظار(سود قبل از کسر بهره و مالیات و استهلاک)

ج) نسبت قیمت به ارزش دفتری(P/BV)- این نسبت برای سنجش شایستگی شرکت در استفاده از اعتبارات به کار می رود.رابطه آن :

BV_t+1= ارزش دفتری در پایان سال که از تقسیم حقوق صاحبان سهام بر تعداد سهام به دست می‌آید .

د) نسبت قیمت به فروش(P/S)- برای محاسبه این نسبت رابطه زیر مدنظر قرار می‌گیرد :

S_t+1= فروش مورد انتظار هر سهم

• • 1. فرایند ارزشیابی شرکت

این فرایند دارای سه مرحله می‌باشد که عبارتند از :

شوآرز^[۱۱۵] (۱۹۷۹) . بیان می‌کند که تعادل ، تاثیر و تاثر زمینه‌های بیو لوژیکی و نفوذ اثرات خانوادگی در شناخت علت ناراحتیهای کودکان و نوجوانان ، از جمله ناسازگاری آنان نقش اساسی دارد . به بیان دیگر پاره ای از ویژگی‌های شخصیتی مانند خلق و خوی فرد متاثر از عوامل ژنتیکی است و شیوه های برخورد و الگوهای خانوادگی یا در جهت این گرایش‌های کودکان و یا در جهت مقابل آن یعنی عدم سازگاری با عوامل ارثی – ژنتیکی به تدریج شخصیت کودک یا نوجوان را شکل می‌دهد ، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

به نظر شوآرز زمانی که والدین منطبق با زمینه‌های ارثی ژنتیکی کودک عمل نکند ، کودک در معرض محیط‌های نامطلوب قرارمی گیرد ، که به سهولت می‌تواند به ناراحتی های روانی گوناگون در او منتهی شود . بدیهی است ویژگی‌های شخصیتی که منشاء ژنتیکی دارند بر اثر فشارهای محیطی همچون رفتارهای انضباطی شدید و حاکم بودن نظام استبدادی در خانواده ، تا بی نهایت می‌تواند تغییر کند . اما مطلوب ترین راه آن است که بین زمینه‌های بیولوژیکی کودک با شیوهای پرورشی و تربیتی والدین هماهنگی وجود داشته باشد ، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

مندیک^[۱۱۶] (۱۹۷۷) و همکارانش در پژوهش های نشان دادند که عملکرد سیستم عصبی تعداد قابل ملاحظه ای از مجرمان و ناسازگاران اجتماعی با عملکرد سیستم عصبی افراد غیر مجرم و سازگار تفاوت معنی داری دارد . این پژوهش نشان داد که عملکرد سیستم عصبی مجرمان به مراتب کندتر است.

به هر حال کارهای پژوهش های گسترده از جمله ‌پژوهش‌های شوآرز و مندیک ، احتمال رابطه بین فرایندهای فیزیولوژِکی – اجتماعی را با رفتارهای ضد اجتماعی و ناسازگارانه مطرح می‌کنند ، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

نظریه های روانی – اجتماعی سازگاری :

دیدگاه های روانی- اجتماعی ناسازگاری در رشد رفتار اجتماعی فرد ، معتقد به دو عامل اساسی بی کفایتی اجتماعی در خانواده و شرایط محیطی خارج از خانه که رفتار بزهکارانه را تقویت می‌کند ، هستند .

پیروان این نظریه در این زمینه توافق کلی دارند که جوانان بزهکار و نوجوانان ناسازگار در معرض آن گونه از روش های اجتماعی قراردارند که از ویژگی‌های آن نبودن رابطه و پیوند نزدیک و صمیمانه بین پدر و مادر و فرزند است ، که ‌به‌تدریج‌ کیفیت این رابطه در رفتار آنان نسبت به دیگران به ویژه بزرگسالان اثر می‌گذارد .

مک کیساک^[۱۱۷] ( ۱۹۷۵ ) ، پیشنهاد می‌کند که اینگونه کودکان احتمالاً والدین خود را به عنوان الگو برای همانندسازی قبول ندارند و آنان را طرد می‌کنند و احتمالاً به رفتارهای نمایشی بدون توجه وآگاهی به نتایج اعمالشان اقدام خواهند کرد.

طرفداران این نظریه معتقدند که بخشی از تجارب اولیه کودک در خانواده زمینه‌های آلودگی او را برای رفتار ناسازگاری در جامعه مثل اثرات ‌گروه‌های همسن و سال ضد اجتماعی قرار گیرد ، آمادگی بالقوه در او به فعل و عمل در می‌آید .

نکته مشترک در همه پژوهش ها نظریه های روانی – اجتماعی ، این فرضیه است که نوجوانان ناسازگار متعلق به خانواده هایی هستند که الگوی رفتاری غلط ، نظام ارزشی نادرست و ناهمگن و عملکردهای نامناسب از ویژگی‌های آن است . تنشها و فشارهای درونی این ‌خانواده‌ها ، خود محیط اجتماعی نامطلوبی را ایجاد می‌کند که ارضای نیازهای نوجوان را در جمع خانوادگی دشوار می‌سازد و آنان را بر می انگیزد تا برای ارضای نیازهای خود مکانه و موقعیتهای دیگر را جستجو کنند ، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

از سوی دیگر بر اساس نظریه ی مازلو (۱۹۷۰) . انگیزش در بررسی رفتار انسان‌ها از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است . ‌به این معنی که بی کفایتی روانی – اجتماعی و تظاهرات شخصیتی بیمارگونه بسیاری از نوجوانان یا ناشی از عدم تلاش خود آن ها در رفع و تسکین بسیاری از نیازهای عاطفی و زیستی شان است و یا معلول بی اعتمادی ها و تحقیرهای پی در پی جامعه ی بزرگسالان نسبت به آن ها و حقیر شمردن توانایی ها و قابلیت های آن ها در سپردن مسئولیت به آن ها‌ است ، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

نظریه های روان پویایی سازگاری :

پیروان این نظریه به تجربیات دوره ی کودکی اهمیت بسیاری می‌دهند و معتقدند که اختلالات رفتاری ، نشانه های برخی ‌آسیب‌های نهفته در این دوره می‌باشند که باید قبل از تغیر رفتار ، درمان شوند . یعنی به عبارت دیگر لازمه ی تغییر رفتار ، درمان و بهبود این آسیب های دوران کودکی است، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

نظریه یادگیری :

این نظریه به تاثیر حوادث و اتفاقات محیطی در بروز رفتار تأکید دارد . طرفداران این نظریه معتقدند که ناسازگاری ، یک پاسخ غلط آموخته شده بر اساس انواع روش های شرطی شدن است.

آن ها معتقدند که شخصیت ، یک تاریخچه از انواع شرطی شدن هاست . به نظر سالتر^[۱۱۸] (۱۹۶۱) . ناسازگاری یعنی شرطی شدن غلط و روان درمانی یعنی شرطی شدن ، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

نظریه یادگیری اجتماعی :

بندورا و والترز^[۱۱۹] ، طی یک سری آزمایش‌های تجربی شرایطی را نشان داده‌اند که تحت آن شرایط ، کودکان رفتار مدل‌های مختلف را تلقید می‌کنند . آنان با بررسی کودکان ناسازگار ، پی به وجود مدل‌های ناسازگار مورد تقلید این کودکان ، در خانه و محیط اطراف برده اند . به گفته این پژوهش گران ، کودکان رفتارهای تهاجمی و یا مطیعانه را از مدل‌های خود می آموزند .

این تئوری نشان می‌دهد که رفتارهای قابل قبول و یادگرفته شده ، چگونه از طریق تشویق تقویت می‌شوند . چنانچه رفتارهای ناپسندی به صورت ملایم وجود داشته باشند ، می توان از آن ها صرف نظر کرد ، اما اگر این رفتارها به صورت دائمی و شدید در آیند ، می توان از طریق تقویت منفی آن ها را تعدیل نمود و جای ناسازگاری را گرفت ، ( میلانی فر ، ۱۳۸۶ ) .

۴-ادبیات پژوهشی

۴-۱-یافته های پژوهشی داخلی

در زمینه باورهای فراشناختی پژوهش های زیادی انجام گرفته است اما پژوهش کمی به طور مستقیم به ارتباط باورهای فراشناختی با سازگاری فردی- اجتماعی و شادکامی پرداخته‌اند ، از این رو در اینجا به پژوهش های غیر مستقیم در این رابطه می پردازیم .

عمیدنیا ، نیسی و سودانی (۱۳۸۹) ، با پژوهش بر ۳۳۶ دانشجوی دختر نشان دادند که بین ابراز وجود و سازگاری فردی – اجتماعی دانشجویان دختر رابطه ای مثبت و معنادار وجود دارد .

عاشوری ، وکیلی ، بن سعید ، نوعی ( ۱۳۸۸ ) ، در پژوهشی بر ۱۰۰ دانشجوی دختر و پسر نشان دادند که بین نمرات افراد در مقیاس‌های باورهای فراشناختی و سلامت عمومی همبستگی مثبت معنی داری وجود داشت ‌به این صورت که با افزایش نمره ی فرد در مقیاس کلی باورهای فراشناختی ، نمره کلی وی در بیانگر GHQ نیز افزایش یافت که افزایش نمره GHQ وضعیت سلامت عمومی بدتر بود. هم چنین بین نمرات افراد در ابعاد کنترل ناپذیری و خطر ، باور مثبت درباره نگرانی ، اطمینان نیز رابطه ی GHQ شناختی ، نیاز به کنترل افکار و نمره ی کلی مثبت معنی داری وجود داشت .

از طرفی دو مجموعه مهم تر از شرایط موفقیت خصوصی سازی عبارتند از شرایط کشور و شرایط بازار کار . شرایطی که در کشور به خصوصی سازی موفق کمک می‌کند مشتمل است بر رژیم حاکم بر تجارت ، محیط پایدار و پیش‌بینی پذیر برای سرمایه گذاری و ظرفیت توسعه یافته نهادی و مقرراتی . شرایط بازار نیز نقش مهمی در خصوصی سازی موفق دارد و خصوصی سازی بنگاه هایی که محصولات قابل تجارت تولید می‌کنند یا در بازارهای رقابتی یا بالقوه رقابتی فعالیت می‌کنند به کارائی بهتر ختم می شود ، به شرط این که خصوصی سازی را بتوان به صورت شفاف پیش برد .

خصوصی سازی باید به میزان زیادی به هزینه ها و فایده های آن بستگی داشته باشد و این ها نیز خود بستگی دارند ‌به این که چگونه انواعی از اصلاحات در پی هم می‌آیند و اصلاحات با چه سرعتی اعمال می شود . بحران‌های اقتصادی ممکن است زمینه ای برای خصوصی سازی سریع به شمار آید ، که بسیاری از نویسندگان هم این را مطرح کرده‌اند ، اما خصوصی سازی در چنین شرایطی لزوماً به نتایج اقتصادی مطلوب نخواهد انجامید .

در واقع برای کشورهای کم درآمد یک پیش شرط خصوصی سازی موفق همانا ایجاد محیط تواناساز است که در آن بخش خصوصی بتواند به طرز اثربخشی عمل کند که شرایط رسیدن ‌به این محیط تواناساز می‌تواند وجود اصلاحات اقتصاد کلان ، بهبود چارچوب های تنظیم مقررات ، تقویت سیستم پولی ، کاهش موانع رقابت ، مقررات زدایی از بازارهای محصول و عامل و بهبود روش های کشورداری ، باشد . و اگر کشورها هنوز در مرحله ای نباشد که آغاز برنامه خصوصی سازی از لحاظ سیاسی یا اقتصادی امکان پذیر باشد ، در این صورت خصوصی سازی مدیریت ، اجاره دارایی ها، اعطای معافیت ها و قراردادهای مدیریتی می‌تواند به منافع اقتصادی مهمی بیانجامد بی آنکه اجباری به تغییر مالکیت باشد .

در کل خصوصی سازی در جهان را می توان به سه دسته تقسیم کرد :

• • خصوصی سازی در کشورهای پیشرفته

• • خصوصی سازی در کشورهایی با اقتصاد متمرکز

• خصوصی سازی در کشورهای جهان سوم

که در این بخش توضیحاتی مختصر درباره اجرای خصوصی سازی در این دسته کشورها داده می شود .

خصوصی سازی در کشورهای پیشرفته مانند بریتانیا در دهه ۱۹۸۰ موج جدیدی را آغاز کرد و بار مالی و اشتغال اداری مهمی را از دوش دولت برداشت و درآمد ها و منابع مالی زیادی نصیب حکومت تاچر شد ( ویلتشیر، ۱۹۹۸ ،ص۲۴)^[۱۱].

تجربه ای دیگر از خصوصی سازی در کشورهای پیشرفته ، کشور ژاپن می‌باشد که در آغاز انقلاب میجی ،۱۸۶۸ دولت اقدامات وسیعی را در تقویت ظرفیت‌های تولیدی جامعه صورت داد و منجر به موج عظیم سرمایه گذاری بخش خصوصی شد که دولت در بسیاری موارد نقش ارشاد و هدایت را بازی می کرد .

در اوخر دهه ۱۸۸۰ دولت شروع به واگذاری شرکت‌های دولتی کرد که با اعمال مدیریت سازمان یافته و قدرتمند خصوصی توانستند بیشترین سود را در تاریخ تجاری خود تحصیل نمایند .

خصوصی سازی در کشورهایی با اقتصاد متمرکز ، آغازی برای فعالیت بازار و حاکمیت مکانیزم قیمت‌ها است . ‌بنابرین‏ ، تغییر و دگرگونی ساختارها در تمامی بخش‌ها و ایجاد زمینه‌های ارزشی قانونی و نهادی برای به وجود آوردن فضایی مناسب برای توسعه و رشد بنگاه های خصوصی لازم است.

تمرکز فعالیت‌های اقتصادی در دست دولت مشکلات بزرگی را تا حد بحران و فروپاشی نظام سیاسی برای این کشورها به وجود آورده است . سهم دولت در محصول تولید شده در کشورهای چکسلواکی (۱۹۸۶ ) آلمان شرقی (۱۹۸۲) روسیه (۱۹۸۵ ) لهستان ( ۱۹۸۵ ) مجارستان (۱۹۸۴ ) به ترتیب ۹۷ ، ۵/۹۶ ، ۹۶ ، ۸۱ ، ۵/۶۲ درصد بوده است .

خصوصی سازی در کشورهای جهان سوم اغلب متاثر از فشارهای مستقیم و غیر مستقیم سازمان‌های بین‌المللی از جمله بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول می‌باشد . این نهادهای بین‌المللی اعطای اعتبارات و وامهای بین‌المللی را منوط به اصلاحات و تعدیل اقتصادی در چارچوب خصوصی سازی می نمایند .

البته تنها فشار سازمان‌های بین‌المللی علت این امر نیست بلکه انگیزه های دیگری مثل افزایش سرمایه گذاری های نهادهای خصوصی و شرکت‌های بزرگ فراملیتی در این کشورها و برنامه ریزی های متمرکز اقتصادی به وجود آمده پس از جنگ جهانی دوم ، موجب قبول شرایط تعدیل اقتصادی می‌باشد (ماندال ، ۱۹۴۴ )^[۱۲].

البته موفقیت خصوصی سازی در کشورهای جهان سوم در گرو مجموعه ای از اصلاحات قانونی و آماده سازی جو و فضای مناسب رشد سرمایه داری می‌باشد .

۶-۲خصوصی سازی در ایران

واگذاری سهام دولت به عموم مردم نخستین بار در سال ۱۳۵۳ مطرح شد . دولت وقت با وجودی که از مازاد درآمدهای نفتی بهترین بهره برداری را کرده بود ، با هدف واگذاری سهام به عموم مردم ، کارکنان و کشاورزان ، سازمانی را بنا نهاد که بعدها در برنامه سوم توسعه همان وظیفه را به نحو دیگری و نام دیگری بر عهده گرفت .

« سازمان مالی گسترش مالکیت واحدهای تولیدی » در سال ۱۳۵۴ و با هدف سهیم کردن کارگران و کشاورزان در مالکیت واحدهای تولیدی تشکیل شد . این سازمان در طول سال‌های بعد تا وقوع انقلاب حداقل نیمی از روستائیان و بخش عمده ای از کارگران کشور را سهام دار کرد . وقوع انقلاب و متعاقب آن جنگ ۸ ساله و البته اقدامات دولت در ملی کردن صنایع موجب شد اهداف خصوصی سازی وحتی واگذاری سهام به کارکنان خود دولت ، متوقف شد . در این مدت تعداد شرکت‌های دولتی هر روز رو به افزایش بود و کشور نیز مجبور یود برای نگهداری این شرکت‌ها هزینه های گزافی را متحمل شود .

در اوایل سال ۶۸ و درحالی که اقتصاد دوران بعد از جنگ را تحمل می کرد ، بحث خصوصی سازی مجددا مطرح شد و چند آیین نامه و طرح ‌و لایحه در دستور کار مجلس و دولت قرار گرفت و با تصویب هیات وزیران و اعلام فهرست ۴۰۰ شرکت قابل واگذاری از سال ۷۰ خصوصی سازی شکل قوی تری به خود گرفت .سازمان مدیریت وقت نیز با ارائه پیشنهادی که بعدها به تبصره ۳۲ قانون برنامه اول توسعه معروف شد ، همچنین دو مصوبه هیئت وزیران در سال‌های ۷۰ و ۷۱ روند خصوصی سازی را سرعت بیشتری بخشید .

نتیجه کار دولت در واگذاری شرکت‌های دولتی در سال های ۷۰ تا ۷۳ فروش ۵/۱۷۱۵ میلیارد ریال سهم بود که به سه روش بورس ، مزایده و مذاکره واگذار شد. در سال‌های ۷۴ تا ۷۶ دولت موفق شد ۷/۱۷۸۰ میلیارد ریال سهم به سه روش مذکور بفروشد و از سال ۷۷ تا ۷۹ نیز دولت حاضر شد به روش های بورس و مزایده از مالکیت خود در ۳/۴۸۳۲ میلیارد ریال سهم یگذرد .

بدین ترتیب جمع کل سهام واگذار شده در طول سال‌های ۷۰ تا ۷۹ ، ۷/۸۳۲۸ میلیارد ریال بود به طوری که میزان واگذاری ها از سال ۷۰ تا ۷۶ حدود ۴۲ درصد و از سال ۷۷ تا ۷۹ حدود ۵۸ درصد واگذاری ها را شامل شد .

تا قبل از قانون برنامه سوم توسعه ، واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به موجب قوانین و مقررات پراکنده ای صورت می گرفت که آخرین آن ها تبصره ۳۵ قوانین بودجه سنواتی کل کشور بود . در قانون برنامه سوم توسعه برنامه خصوصی سازی مشتمل بر ساماندهی شرکت‌های دولتی و واگذاری سهام آن ها در فصول دوم و سوم قانون یاد شده مورد تأیید قرار گرفت .

در این قانون ، هیئت وزیران و هیات عالی واگذاری به عنوان نهادهای سیاست گذار در برنامه خصوصی سازی و سازمان خصوصی سازی و شرکت مادر تخصصی به عنوان عوامل اجرایی آن تعریف شده اند .

همچنین به منظور سطح بندی متغیرهای مربوط به متغیرهای چارچوب پژوهش از فرمول فاصله انحراف میانگین(ISDM) استفاده شد. این تقسیم بندی در چهار سطح به صورت زیر انجام گردید.

A ≤ Mean – Sd پایینA =

Mean – Sd ≤ B ≤ Mean نسبتا پایین B =

Mean ≤ C ≤ Mean + Sd نسبتا بالاC =

Mean + Sd ≤ D بالاD =

فصل چهارم : نتایج و بحث

۱-۴ مقدمه

در این فصل به منظور تجزیه و تحلیل داده های جمع‌ آوری شده، آمار تحلیلی در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی ارائه گردیده شد. در ابتدا با بهره گرفتن از آمار توصیفی شناختی از ویژگی های فردی و حرفه ای پاسخ دهندگان(به صورت فراوانی، درصد فراوانی، درصد تجمعی، میانگین، بیشینه و کمینه با توجه به مقیاس متغیرهای مورد بررسی) حاصل آمده و سپس جهت توصیف پراکندگی تمام متغیرها در دو مدل، با توجه به اینکه پاسخ ها در دامنه بین یک (خیلی کم) و پنج(خیلی زیاد) قرار داشتند از فرمول ISDM استفاده شده است. در ادامه نیز در بخش آمار استنباطی با بهره گرفتن از روش های آماری تحلیل همبستگی، تحلیل آزمون های مقایسه ای و تحلیل رگرسیون، به بحث و بررسی متغیرهای موجود در این تحقیق پرداخته شده است.

لازم به ذکر است که تجزیه و تحلیل داده های آماری در این تحقیق به وسیله نرم افزار SPSS(V20) انجام گرفته شده است. همچنین در این بخش سعی شده است که تمام عملیات آماری انجام شده بر روی پرسشنامه در قالب دسته بندی معین ارائه گردد.

۲-۴ آمار توصیفی

۱-۲-۴ سن

با توجه به جدول ۱-۴، بیشترین پاسخگویان در رده ی سنی بین ۲۰ تا ۲۵ سال(۰/۳۷ درصد) قرار داشتند.

جدول ۱-۴٫ توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس سن

‌گروه‌های سن
فراوانی
درصد فراوانی
درصد تجمعی
۱۵ تا ۲۰ سال
۸۷
۲/۳۲
۲/۳۲
۲۰ تا ۲۵ سال
۱۰۰
۰/۳۷
۳/۶۹
۲۵ تا ۲۹ سال
۸۳
۷/۳۰
۱۰۰

۲-۲-۴ جنسیت

توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت نشان داد از۲۷۰ پاسخگو، ۱۴۶ نفر(۱/۵۴ درصد) را پسران و ۱۲۴ نفر(۹/۴۵ درصد) را دختران تشکیل داده‌اند.

۳-۲-۴ وضعیت تاهل

توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل نیز نشان داده از ۲۷۰ پاسخگو، ۷۳ نفر(۰/۲۷ درصد) متاهل و ۱۹۷ نفر(۰/۷۳ درصد) مجرد بودند.

۴-۲-۴ تحصیلات

آماره های استخراج شده در رابطه با وضعیت تحصیلات پاسخگویان در جدول ۲-۴، بیانگر این مطلب است که بیشتر افراد مورد مطالعه(۹/۶۸ درصد)، دیپلم و زیر دیپلم بوده اند.

1. 1. ۱-Okafor ↑

1. 1. ۱-Clare ↑

1. 1. ۲-GDP ↑

1. 1. ۳-Salami ↑

1. 1. ۴-Banouei ↑

1. 1. ۳-Cecchettini et al ↑

1. 1. ۱-Bajema et al ↑

1. 1. ۲-Sumberg et al ↑

1. 1. ۲-Mosaee & Ommani ↑

1. 1. ۱-Alia ↑

1. 1. ۲-Oviawe ↑

1. 1. ۳-Wayemi ↑

1. 1. ۱-Oladel et al ↑

1. 1. ۱-Khothari ↑

1. 1. ۲-Drinkwater ↑

1. 1. ۳-David & Herrera ↑

1. 1. ۱-Goldsmith et al ↑

1. 1. ۲-Ling ↑

1. 1. ۱-Toruy ↑

1. 1. ۲-Min-Harris ↑

1. 1. ۳-Thissen et al ↑

1. 1. ۴-Sumberg ↑

1. 1. ۵-Malatest ↑

1. 1. ۱-Abdullah et al ↑

1. 1. ۱-Putnam ↑

1. 1. ۱-Ring Peredo et al ↑

1. 1. ۲-Khanh ↑

1. 1. ۱-Ferry ↑

1. 1. ۱-Ommani & Chizari ↑

1. 1. ۱-Torjman ↑

1. 1. ۱-Odhimbo ↑

1. 1. ۲-Warner ↑

1. 1. ۳-Rye ↑

1. 1. ۱-Mousaei & Arayesh ↑

1. 1. ۱-Wanberg et al ↑

1. 1. ۲-Hooft et al ↑

1. 1. ۳-Ajzen & Fishbein ↑

1. 1. ۴- Bamberg & Moser ↑

1. 1. ۵-Bandura ↑

1. 1. ۶-Glanz & Viswanath ↑

1. 1. ۷-Rogers & Creed ↑

1. 1. ۱-Conklin et al ↑

1. 1. ۲-Tang & Russ ↑

1. 1. ۳-Theory of planned Behavior ↑

1. 1. ۴-Yazdanpanah et al ↑

1. 1. ۵-Yazdanpanah et al ↑

1. 1. ۶-Conner & Armitagr ↑

1. 1. ۱-Moriano et al ↑

1. 1. ۲-Intention ↑

1. 1. ۳-Cook & French ↑

1. 1. ۴-Attitde ↑

1. 1. ۵-Nchise ↑

1. 1. ۶-Ellison ↑

1. 1. ۷-Forward ↑

1. 1. ۱-Sutherland ↑

1. 1. ۲-Subjective Norms ↑

1. 1. ۳-Debar ↑

1. 1. ۴-Chatzisarantis ↑

1. 1. ۵-Perceived Behavioral Control ↑

1. 1. ۶-Hernandez & Mazzon ↑

1. 1. ۱-Cote et al ↑

1. 1. ۲-Holst & Iversen ↑

1. 1. ۳-Lazuras et al ↑

1. 1. ۴-Manstead ↑

1. 1. ۵-Moral Norms ↑

1. 1. ۶-Arvola et al ↑

1. 1. ۱-Self-Identity ↑

1. 1. ۲-Barton ↑

1. 1. ۳-Pelling & White ↑

1. 1. ۴-Nigbur et al ↑

1. 1. ۵-Cook et al ↑

1. 1. ۶-Descriptive Norms ↑

1. 1. ۱-Forward ↑

1. 1. ۲-Stoka et al ↑

1. 1. ۳-White et al ↑

1. 1. ۴-Canova et al ↑

1. 1. ۱-Social Cognitive Career Theory ↑

1. 1. ۲-Smith & Fouad ↑

1. 1. ۳-Swanson & Gore ↑

1. 1. ۴-Gore & Leuwerke ↑

1. 1. ۵-Zikic & Sakes ↑

1. 1. ۶-Lent et al ↑

1. 1. ۷-Yowell et al ↑

1. 1. ۸-Self-efficacy ↑

1. 1. ۱-Bandura ↑

1. 1. ۲-Efklide ↑

1. 1. ۳-Schwarzer & Luszczynska ↑

1. 1. ۴-Outcome expectations ↑

1. 1. ۵-Lent ↑

1. 1. ۶-Wojcicki et al ↑

1. 1. ۴-Mills ↑

1. 1. ۵-Brown & Lent ↑

1. 1. ۱-Goals ↑

1. 1. ۲-Lent & Brown ↑

1. 1. ۳-Alexander et al ↑

1. 1. ۴-Chang ↑

1. 1. ۱-Segal et al ↑

1. 1. ۲-Wang ↑

1. 1. ۳-Duffy et al ↑

1. 1. ۴-Lent & Brown ↑

1. 1. ۵-Zhang et al ↑

1. 1. ۶-Kim & Seo ↑

1. 1. ۷-Shue et al ↑

1. 1. ۸-Lent et al ↑

1. 1. ۹-Thogersen & Gronhoj ↑

1. 1. ۱۰-Interest ↑

1. 1. ۱-Support & Barriers ↑

ردیف

مؤلفه‌ ها

شماره سوالات

١

توان و آمادگی کاری

١-٢-٣

٢

وضوح یا ادراک نقش و شناخت شغل

۶-٧-٨

٣

حمایت سازمانی

٩-١٠-١١-١٢-١٣-٢٠-٢٣-٢۴

۴

تمایل یا انگیزش

١۴-١۵-١۶-١٧-١٨-١٩

۵

ارزیابی یا بازخورد

۴-۵-٢١-٢٢-٢۵

۶

اعتبار

٢۶-٢٧-٢٨-٢٩-٣٠

٧

محیط یا سازگاری محیطی

٣١-٣٢

الف) اگرامتیاز محاسبه شده بین ١٢٨ تا ١۶٠ باشد کارمند از بهره وری خیلی بالا برخوردار است.

ب) اگر امتیاز محاسبه شده بین ٩۶ تا ١٢٧باشد کارمند از بهره وری بالایی برخوردار است.

ج) اگر امتیاز محاسبه شده بین ۶۴ تا ٩۵باشد کارمند از بهره وری معمولی برخوردار است.

د) اگر امتیاز محاسبه شده بین٢ ٣ تا ۶٣باشد کارمند از بهره وری پایینی برخوردار است.

حداکثر امتیاز ممکن ١۶٠و حداقل آن ٣٢ خواهد بود

اعتبار و پایایی پرسشنامه بهره وری اچیو

پایایی این ابزار در سال١٣٨٠ توسط جواد مشبکی سنجیده گردید و آلفای کرونباخ این آزمون ٨٣٪ گزارش شده است و در سال ١٣٨۴ توسط زهرا حقیقت جو آلفای کرونباخ آن ٨٩٪ گزارش گردیده است. روایی ملاکی این پرسشنامه توسط گلابیان در سال ١٣٨٠سنجیده گردید و روایی آزمون با بهره گرفتن از مقیاس بهره وری رابینز ٧٨٪ به دست آمد.در سال ١٣٨۴ روایی آزمون توسط زهرا حقیقت جو با آزمون کای کارل پیرسون ۵/٢٨٣ گزارش شده است) حقیقت جو،١٣٨۴).

۵-٣- روش تجزیه و تحلیل داده ها

بر اساس فرضیه های تعیین شده برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو بخش آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و…) و آمار استنباطی ( ضریب همبستگی پیرسون،ضریب رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس یک عاملی)و همچنین رسم مدل تحلیل مسیر استفاده شده است.

۶-٣- روش جمع‌ آوری اطلاعات

اطلاعات به شیوه می‌دانی و با بهره گرفتن از پرسشنامه به دست آمده است که با حضور در پالایشگاه و ارائه مجوز در یک نوبت کاری پرسشنامه‌ها بین کارکنان(مدیر و سرپرست نبودند)به صورت تصادفی توزیع گردید و از آن ها درخواست شد به دقت و بدون ذکر نام ونام خانوادگی به سوالات پاسخ دهندو بدین ترتیب در پایان وقت اداری پرسشنامه‌ها جمع‌ آوری گردید.از ۲۲۰پرسشنامه ۲۰ پرسشنامه باطل بود و در پایان نمره گزاری و تجزیه و تحلیل روی ۲۰۰پرسشنامه صورت گرفت.

مقدمه :

در این فصل به منظور تحلیل داده ها ابتدا داده های اطلاعات توصیفی مربوط به نمونه ی آماری در قالب جداول آماری آورده شده است و در این راسنا ابتدا مشخصات فردی ازجمله :سن ،تحصیلات و سابقه خدمت بررسی گردید سپس از آماراستنباطی برای آزمون فرضیه‌ها استفاده گردید.اطلاعات مربوط به توصیف و تحلیل داده ها و فرضیات مطابق جداول و نمودارها ارائه گردیده است.

تجزیه و تحلیل اطلاعات

٢-۴: اطلاعات دموگرافیک پاسخگویان

داده های این پژوهش از ٢٠٠ نفر از کارکنان پالایشگاه شیرازجمع آوری گردید سن پاسخگویان مطابق جدول ١-۴ می‌باشد.

جدول١-۴:جدول توزیع پاسخ گویان بر حسب سن

در صد

فراوانی

سن

٢٠

۴٠

کمتر از ٣٠

٣٣

۶۶

۴٠-٣٠

۴٧

٩۴

بالاتر از ۴٠

١٠٠

٢٠٠

جمع

طبق داده های جدول ١ـ۴، ۴٠ نفر از پاسخگویان معادل ٢٠درصد در فاصله ی سنی کمتر از ٣٠ و ۶۶ نفر آن ها معادل ٣٣ در صد در فاصله ی سنی ۴٠-٣٠ سال و ٩۴نفر از آن ها معادل ۴٧ درصد، سنی بیشتر از ۴٠ سال دارند.

نمودار ١-۴: فراوانی بر حسب سن کارکنان

طبق داده های نمودار۱-۴، ۴٠ نفر از پاسخگویان معادل ٢٠درصد در فاصله ی سنی کمتر از ٣٠ و ۶۶ نفر آن ها معادل ٣٣ در صد در فاصله ی سنی ۴٠-٣٠ سال و ٩۴نفر از آن ها معادل ۴٧ درصد، سنی بیشتر از ۴٠ سال دارند.

مدرک تحصیلی پاسخگویان مطابق جدول ۲ـ۴ می‌باشد:

جدول ۲ـ۴ جدول توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات:

درصد تجمعی
درصد
فراوانی
میزان تحصیلات

۵

۵

١۰

سیکل (زیر دیپلم)

۴۳

۳۸

۷۶

دیپلم

۶۸

۲۵

۵۰

فوق دیپلم

۹۳

۲۵

۵۰

لیسانس

۱۰۰

۷

۱۴

فوق لیسانس

۰/١۰۰
۲۰۰
جمع

جدول شمارۀ ۲ـ۴ بررسی توزیع ‌فراوانی آزمودنی های مورد بررسی ،بر اساس تحصیلات آن ها پرداخته است،بر اساس نتایج مندرج در این جدول ؛از مجموع ٢۰۰ نفر از افراد نمونه مورد بززسی،۱۰ نفر معادل ۵ درصد دارای مدرک زیر دیپلم،۷۶ نفر معادل ۳۸ در صد دارای مدرک دیپلم،۵۰ نفر معادل ٢۵ در صد دارای مدرک فوق دیپلم، ۵۰ نفر معادل ٢۵ در صد دارای مدرک لیسانس و ١۴ نفر معادل ۷درصد فوق لیسانس بوده اند. طبق نتایج جدول بالاترین فراوانی افراد نمونه بر اساس تحصیلات مربوط به افراد دارای مدرک دیپلم و پائین ترین ‌فراوانی مربوط به افراد دارای مدرک زیر دیپلم می‌باشد.

نمودار ۲ـ۴ : فراوانی بر حسب میزان تحصیلات

طبق نمودار،۱۰ نفر معادل ۵ درصد دارای مدرک زیر دیپلم،۷۶ نفر معادل ۳۸ در صد دارای مدرک دیپلم،۵۰ نفر معادل ٢۵ در صد دارای مدرک فوق دیپلم، ۵۰ نفر معادل ٢۵ در صد دارای مدرک لیسانس و ١۴ نفر معادل ۷درصد فوق لیسانس بوده اند.

جدول ۳-۴: در صد فراوانی افراد نمونه بر اساس سابقه کار

در صد
فراوانی
سابقه کار

۳۵

۷۰

کمتر از ١۰ سال

۳٢

۶۴

١۰تا ٢۰سال

۳۳

۶۶

بالاتر از ٢۰ سال

١۰۰
٢۰۰
جمع

جدول شماره ۳-۴ به بررسی توزیع ‌فراوانی آزمودنی های مورد بررسی ،بر اساس سابقه ‌کار آن‌ها پرداخته است.برا ساس نتایج مندرج در این جدول، از مجموع ٢۰۰نفر از افراد نمونه ۷۰ نفر معادل ۳۵ در صد از افراد نمونه سابقه کمتر از ١۰ سال و ۶۴ نفر از افراد نمونه معادل۳٢ درصد کارکنان ده تا بیست سال و ۶۶ نفر معادل ۳۳در صد سابقه کار بالاتر از ٢۰ سال دارند. همان‌ طور که از نتایج جدول مشاهده می شود بیشترین ‌فراوانی مربوط به کارکنان با سابقه کمتر از ١۰ سال می‌باشد.

نمودار ۳-۴: فراوانی بر حسب سابقه کار

طبق نموداربالا از مجموع ٢۰۰نفر از افراد نمونه ۷۰ نفر معادل ۳۵ در صد از افراد نمونه سابقه کمتر از ١۰ سال و ۶۴ نفر از افراد نمونه معادل۳٢ درصد کارکنان ده تا بیست سال و ۶۶ نفر معادل ۳۳در صد سابقه کار بالاتر از ٢۰ سال دارند.

1. 1. – . Rendsip ↑

1. 1. – Martin patchen ↑

1. 1. – Hersey & belanchard & Gold. Smith ↑

1. 1. -Achieve ↑

1. 1. – Ability ↑

1. 1. – clarity ↑

1. 1. – help ↑

1. 1. – Incentive ↑

1. 1. – Evaluation ↑

1. 1. – validity ↑

1. 1. – Environment ↑