۱- شرایط اساسی صحت ایقاع با در نظر گرفتن ماده ۱۹۰ قانون مدنی چیست؟

۲- ضمانت اجرای فقدان شرایط اساسی صحت ایقاع چیست؟

سوالات فرعی:

۱- قلمرو اعتبار قصد و رضا در ایقاع به چه صورت است؟

۲- قلمرو اعتبار اهلیت در ایقاع به چه صورت است؟

۳- قلمرو اعتبار معین موضوع در ایقاع به چه صورت است ؟

۴- قلمرو اعتبار مشروعیت جهت در ایقاع به چه صورت است؟

ج- فرضیه‌ها :

۱-آن چه که با استقراء از قوانین و مقررات مربوط به معاملات و ایقاعات و با در نظر گرفتن قواعد حقوقی و اخلاقی به دست می‌آید این است که تمام شرایط صحت معامله در ایقاع اعتبار دارد و باید رعایت شود .

۲- ضمانت اجرای فقدان این شرایط در ایقاع جز در موارد استثنایی همان ضمانت اجراهای مقرر برای معامله است .

فرضیه های فرعی

۱- با استقراء در قوانین و مقررات مربوط به معاملات و ایقاعات ‌به این نتیجه می‌رسیم که وجود قصد و رضا در ایقاع لازم است.

۲-با استقراء در قوانین و مقررات مربوط به معاملات و ایقاعات ‌به این نتیجه می‌رسیم که برای اعتبار ایقاع شخص موقع باید دارای اهلیت باشد.

۳- با استقراء در قوانین و مقررات مربوط به معاملات و ایقاعات ‌به این نتیجه می‌رسیم که معین بودن موضوع ایقاع ضروری است.

۴- آنچه که با در نظر گرفتن قواعد و مبانی حقوق و اخلاقی و توجه به نظم عمومی به دست می‌آید این است که ایقاع باید دارای جهتی مشروع باشد.

د- روش تحقیق : روش توصیف تحلیلی است .

هـ – روش گردآوری اطلاعات : روش کتابخانه ای از طریق فیش برداری از کتب، اسناد و مقالات می‌باشد.

و- پیشینه تحقیق : با توجه به بررسی های صورت گرفته به نظر می‌رسد در رابطه با این موضوع تحقیق جامع و مانعی صورت نگرفته باشد، به واقع می توان گفت بغیر از دکتر امیرناصر کاتوزیان که آن هم به طور مختصر در کتاب ایقاع و اعمال حقوقی دوره مقدماتی ‌به این امر پرداخته ، در منابع فارسی حقوق ایران کسی تا بحال متعرض این بحث نشده است.

ز- ضرورت تحقیق : با توجه ‌به این که ، ایقاع یکی از اعمال حقوقی پرکاربرد است و در زندگی اجتماعی دارای اهمیت زیادی می‌باشد شرایط صحت آن تعیین نشده است ، ضرورت این امر احساسمی شود که شرایط صحت آن تعیین شود.

ح- اهداف تحقیق : هدف از این کوشش این است که این تحقیق ، یک طرح و پیشنهاد برای قوه مقننه باشد تا با بهره گرفتن از این تحقیق بتواند به صورت بهتری شرایط صحت ایقاع را تعیین نماید .

ط- ساختار تحقیق : این پایان نامه در سه فصل تهیه شده، که فصل اول آن به کلیات پرداختهو بیشتر سعی در تبیین مفهوم ایقاع و قواعد کلی آن شده است وفصل دوم آن در تبیین این امر تلاش می‌کند که آیا شرایط صحت معامله در ایقاع هم معتبر هست؟ که این موضوع در چهار مبحث مورد بررسی قرار گرفته و پاسخ داده شد است و نهایتاًٌ فصل سوم در پنج مبحث به تبیین ضمانت اجرای فقدان شرایط صحت معامله در ایقاع پرداخته است .

فصل اول

کلیات

مبحث اول : مفهوم و ماهیت ایقاع

ایقاع در لغت عرب به معنی واقع ساختن و تحقق بخشیدن آمده است^[۱] . در رابطه با معنی اصطلاحی ایقاع از حقوق ‌دانان تعاریف به نسبت یکسان موجود است که در اینجا هر کدام یک از این تعاریف را بیان کرده و سپس با توجه ‌به این تعاریف مفهوم واحدی را از آن ها استخراج می‌کنیم .

در یک تعریف این گونه بیان شده است که در اصطلاح حقوقی دارای دو معنی مصدری و اسم مفعولی یا محصولی است . در معنیمصدری ایقاع عبارت است از انشای ماهیت حقوقی به اراده شخص مانند انشای تملک سهم مشاع فروخته شده در برابر معادل ثمن معامله که به وسیله شفیع به خریدار داده می شود و در معنی اسم مفعولی ایقاع عبارت است از ماهیت حقوقی یک طرفه که در قانون پیش‌بینی شده و به اراده انشایی شخص ایقاع کننده در عالم اعتبار تحقق پیدا می‌کند . مثلاً ماهیت شفعه که در نتیجه انشاء و اعمال حق شفعه در عالم حقوق به وجود می‌آید^[۲]. یااستاددیگر بیان کرده که یک عمل حقوقی یک جانبه است و برای وقوع آن قصد و رضای یک طرف کافی است مانند طلاق که در حقوق ایران یک عمل حقوقی یک جانبه و ایقاع به شمار می‌آید زیرا اگرچه توافق زوجین می‌تواند انگیزه و مبنای طلاق باشد ولیخود طلاق عملی است که در آخرین مرحله بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش ، زوج یا نماینده او واقع می‌سازد و اراده زن در این مرحله برای تحقق طلاق شرط نیست^[۳].

استاد دیگری ‌در مورد ماهیت ایقاع این گونه بیان می‌کند که قانون گذار ما تعریفی از ایقاع نکرده است .

در خصوص شرع نیز تعریفی از ایقاع نشده است . فقهاء نیز تعریف مختلف از ایقاع کرده‌اند که غالباً مبهم است و محل اشکال هم است . در اصطلاح ۷۸۹ کتاب ترمینولوژی حقوق سابقاً ایقاع را چنین تعریف کرده بودیم « عملی است قضایی و یک جانبه که به صرف قصد انشاء یک طرف ، منشاء اثر حقوقی شود بدونه این که تأثیر قصد مذکور ضرری به دیگری برساند مگر در موارد مصرح در قانون مانند أخذ به شفعه و طلاق^[۴]۱٫

از تعاریف دیگر موجود از ایقاع تعریف مذکور است که : انشاء اثر حقوقی است که با یک اراده انجام می شود^[۵]۲٫

یا استاد دیگر بیان کرده که ایقاع عمل حقوقی است که در اثر یک اراده حاصل می شود ، در ایقاع یک شخص تصمیممی گیرد و توافق لازم نیست . طلاق از جمله ایقاعات است . اراده زن را لازم ندارد ، ابراء دین و فسخ قرارداد از انواع ایقاعات اند در ابراء کافی است که داین مدیون را از دین بری نماید و رضایت مدیون لازم نیست^[۶].

حال در این بین با توجه به تعاریف موجود که ازایقاع وجود داشت می توان ارکانی را برای یک ایقاع درنظر گرفت :

۱-قصد یک طرفی که منشاء اثر حقوقی باشد . در این عنصر نمی توان تردید کرد . مهم ترین معیار تمییز عقد از ایقاع همین مورد ا ست زیرا در عقد دو قصد متقابل باید وجود داشته باشد حال آن که در ایقاع قصدهای متقابل ضرورت ندارد .

۲- قصد مذکور باید به صورت قصد انشاء باشد ‌بنابرین‏ اقرار ، شهادت یا طرح دعوا که با قصد یک طرف محقق می شود چون فاقد قصد انشاء هستند ایقاع نیستند در واقع این امور اخبار هستند نه انشاء .

۳- اهلیت ایقاع کننده : ایقاع کننده باید دارای اهلیت باشد چنان که در ماده ۲۶۹ ق . م می بینیم بیان می‌دارد : وفاء به عهد وقتی محقق می شود که متعهد چیزی را که می‌دهد مالک یا مأدون از طرف مالک باشد و شخصاً هم اهلیت داشته باشد حال می‌دانیم که وفای به عهد از ایقاعات است . ‌بنابرین‏ این ماده در ایقاع خصوصیتی ندارد و هر ایقاعی این عنصر را باید داشته باشد^[۷]۱ پس مشخص می شود که ایقاع یک عمل ارادی یک جانبه است که عاملآن باید قصد انشاء داشته باشد و برای این عمل اهلیت لازم را نیز دارا باشد.

گفتار اول : تعریف قانون مدنی از ایقاع

تمام عناصری که تا اینجا ذکر شد، یعنی نقطه، خط، شکل، جهت، رنگمایه، بافت، رنگ، مقیاس، بُعد سوم، و حرکت اجزای ساده و تجزیه ناپذیر رسانه های بصری هستند. این عناصر مواد خام و ساده ای هستند که ارتباط و تفکر بصری با بهره گرفتن از آن ها شکل می‌گیرد. این عناصر در عین سادگی و صراحت، قابلیت فوق العاده ای در انتقال اخبار به صورت بصری دارند. قابلیت و امکانات نهفته در پیام‌های بصری در نقل خبر، باز شناخته شده است، ولی هنوز از آن ها استفاده کامل صورت نگرفته است و به قول ، مک لوهان، تصاویر تلویزیون می‌تواند در آینده فواصل را کوتاه کند و دنیای ما را به صورت دهکده­ای جهانی^[۴۲] ، در­آورد. ولی اکنون کلام همچنان در ارتباط بشری غالب است. زبان عامل جدا کنندۀ ملت­ها از یکدیگر است، حال آنکه تصویر عامل پیوند دهنده آن ها‌ است. یادگیری و فهم زبان پیچیده و نسبتاً مشکل است، در حالی که تصویر صریح و ساده است و تقریباً با سرعت نور می ­تواند بسیاری از اندیشه­ ها را به دیگران منتقل کند. در نتیجه عناصر اولیه بصری از اهمیتی شایان توجه برخوردارند، زیرا برای تدوین زبانی که هیچ گونه مرزی نمی­شناسد نیاز به فهم عمیقی از خصوصیات و نحوه کار آن است.

ایلن ستریزر^[۴۳] (۲۰۱۰) قواعدی را برای تایپوگرافی بیان ‌کرده‌است که می ­تواند راه­گشای طراحان کتاب درسی باشد.این قواعد که به صورت مجزا برای هر کدام از عناصر تایپوگرافی بیان شده است به شرح زیر می­باشند:

اندازه­ تایپ

تصمیم ­گیری در این که تایپ چه اندازه باشد یک امر کاملأ بصری است اما یک سری عوامل می ­تواند در این تصمیم ­گیری به عنوان راهنما عمل کنند. حد میانگین تنظیم متن بین ۹ پوینت و ۱۲ پوینت و گاهی تا ۱۴ پوینت است. در متون طولانی اگر ازاین حد کوچک­تر باشد سخت خوانده می­ شود. زمانی که بسیار بزرگ­تر از از ۱۲ تا ۱۴ پوینت باشد، مقدار متن هر قدر باشد، چشم را خسته می­ کند. گاهی اندازه­ای که انتخاب می­کنید به نوع طراحی تایپ­فیس^[۴۴] بستگی دارد. ‌به این خاطر که اندازه حروف و ارتفاع x در فونت­های مختلف متفاوت است. ارتفاع x در خوانایی فونت تأثیر می­ گذارد و باعث می­ شود که تایپ­فیس­های مختلف در یک پوینت مشخص نسبت به یک­دیگر کوچک­تر یا بزرگ­تر دیده شوند. طول متن نیز باید مورد توجه قرار بگیرد، همان­طور که عرض ستون، مانند یک گرید^[۴۵] از پیش تعیین شده، به دلایلی که در ادامه ‌در مورد «طول خط» و «فاصله­گذاری خطوط» بیان می­ شود مورد توجه قرار گیرد.

طول سطر

طول سطر و اندازه­ پوینت به یکدیگر وابسته هستند، به­ طوری که، طول سطر برای خوانایی بیش­تر تا حدی بر اساس اندازه­ پوینت تعیین می­ شود: هر اندازه پوینت یزرگ­تر باشد، طول سطر باید بیش­تر شود. ما کلمات را برا اساس شکل حروف تشخیص می­دهیم و می­خوانیم ، نه از طریق حرف به حرف، ما هم­چنین ‌بر اساس گروه کلمات می­خوانیم. اگر طول سطر خیلی کوتاه باشد، تعداد زیاد حروف هایفن­دار^[۴۶] – خط تیره­ای که در آخر سطر می ­آید و اشاره دارد که ادامه کلمه در سطر بعد است- ایجاد می­ شود که در خوانایی اختلال ایجاد می­ کند و خواننده را مجبور می­ کند سریع به سراغ سطر بعدی برود آن­قدر که درک از خواندن کاهش می­یابد. از طرف دیگر، در سطرهایی که طول آن­ها زیاد است، پیدا کردن شروع سطر بعدی در بلوک­های متن طولانی، برای چشم سخت می­ شود و خواننده را گیج می­ کند.قاعده کلی این است که در هر سطر تقریبآ ۵۰ تا ۷۰ کاراکتر قرار بگیرد, اما در این قاعده استثنا نیز وجود دارد (شکل­های ۷-۲ تا ۹-۲).

شکل۸ -۲٫ سطرها با طول­های خیلی کم باعث به وجود آمدن هایفن­های زیاد می­شوند و خواندن را مشکل می­ کند.

شکل۷-۲٫ طول این متن برای خواندن مناسب است و از هایفن در آن استفاده نشده است.

شکل ۹-۲٫ طول متن هر اندازه که باشد، اگر طول سطرها زیاد باشد، خواندن طاقت­فرسا می­ شود، زیرا چشم برای پیدا کردن سطر بعدی باید تقلا کند.

فاصله­سطر (لیدینگ)

فاصله­ سطر به فضای عمودی بین تایپ، از یک خط مبنا تا خط مبنای بعدی گفته می­ شود، و معمولأ با پوینت اندازه ­گیری می­ شود(به جز بسیاری از برنامه ­های پردازش کلمه که انتخاب محدودی را ارائه می­ دهند، فاصله گذاری یک و نیم یا دوبل). به آن لیدینگ نیز می­گویند. لیدینگ خیلی فشرده، خواندن را مخصوصأ در اندازه­ های کوچک.مشکل می­ کند. لیدینگ زیاد را نیز نباید اعمال کنید. اغلب برنامه ­های طراحی دارای تنظیمات از پیش تعیین شده هستند که لیدینگ اتوماتیک نامیده می­ شود، و در حدود ۲۰ درصد بیش­­تر از اندازه پوینت است. یک قاعده کلی اصلی برای متن، داشتن حداقل دو پوینت (مانند ۱۴/۱۲، یا تایپ۱۲ پوینت و لیدینگ ۱۴پوینت) تا ۵ پوینت لیدینگ است به طور کلی تایپ نمایشی می ­تواند لیدینگ کم­تر داشته باشد، زیرا هر اندازه که تایپ بزرگ­تر شود، فضای منفی که با فاصله گذاری در سطر ارتباط دارد (و فاصله­گذاری در حروف) به صورت تصاعدی زیاد می­ شود.

ترازبندی

روش­های زیر می ­توانند برای ترازبندی متن، مورد استقاده قرار بگیرند:

چپ­چین: چپ­چین از متعارف­ترین تنظیمات برای حروف لاتین است (و غالبأ پیش­فرض­ها چپ چین تنظیم ‌شده‌اند). شیوه­ای است که خوانایی بالایی دارد و چشمان ما ما به آن­ عادت دارند. متن را در حاشیه چپ تنظیم ‌می‌کنند و حاشیه راست را رها می­سازد تا بر اساس طول خط هر جایی که ممکن است تمام شود (شکل۱۰-۲).

شکل۱۰-۲٫ تنظیم چپ­چین

راست­چین: این شیوه متن را در سمت راست تراز می­ کند و حاشیه سمت چپ را ناصاف می­ گذارد، اما از آن­جایی که چشم برای رفتن به سطرهای بعدی در طول ستون باید یک حاشیه ناصاف و مواج را در سمت چپ دنبال کند، خواندن آن سخت است. فقط در مواردی که طرح به­خصوصی مدنظر است از آن استفاده شود^[۴۷] .

هم­ترازی: یا چپ چین و راست­چین: در این شیوه فضای بین حروف و کاراکترهای تکی ایجاد می­ شود تا سطر آن­قدر کشیده شود که در هر دو حاشیه تراز شود. این شیوه بلوکی هندسی از متن به ­وجود ‌می‌آورد که گاهی اوقات مطلوب است. گرچه از آن معمولأ زیاد استفاده می­ شود، مخصوصأ در روزنامه­ها و مجلات، این تکنیک، ترفندی است برای زمانی که وقت زیادی برای تنظیم دقیق متن ندارید. زمانی که سطرها در این شیوه کشیده می­شوند، رنگ، بافت و خوانایی تایپ توسط فضای سفیدی که برای تراز نمودن دو طرف حاشیه استفاده شده به مقدار زیادی تنزل پیدا می_­­کند. در بعضی موارد (بسته به نرم­افزار و تنظیمات مورد پسند شما)، خود کاراکترها برای ایجاد این هم­ترازی به صورت الکترونیکی فشرده و گسترده می­شوند. تنظیم این هم­ترازی ممکن است رودخانه­ای از فضای سفید به وجود آورد که باید به هر قیمت از به وجود آمدن آن جلوگیری کرد. تمام این دست­کاری­ها ممکن است به یک تایپوگرافی ضعیف منجر شود.

امروزه بیش از هر زمان دیگری سازمان‌های عمومی به ارزیابی دیدگاه‌های مشتریان خود درباره خدمات ارائه شده و نیز میزان برآورده شدن انتظارات آن‌ ها از ارائه این خدمات نیاز دارند. چرا که آن‌ ها به خوبی می‌دانند تا چه حد فقدان اطلاعات کافی درباره انتظارات و بازخورد ادراک نظرات مشتریان برای سازمان‌ها مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد. این اشتباه است که بگوییم دریافت بازخورد از مشتریان لازم نیست. چرا که شکل درستی از بازخورد مشتریان مورد نیاز است.دشواری مدیران بخش عمومی این است که می‌خواهند چنین ارزیابی باصرفه جویی و حداقل هزینه انجام شود.حرکت مستمر به سمت تصمیم‌گیری‌های غیرمتمرکز و مشارکتی موجب می‌شود که مدیران در جریان نظرات و دیدگاه‌های مشتریان خود قرارگرفته و خدمات خود را بر پایه انتظارات آن‌ ها ارائه نمایند. چنین روشی موجب می‌شود که اجرای پایش (نظارت) و در نهایت بهبود کیفیت خدمت ارائه شده به طور مؤثر به مرحله اجرا در آید. باید توجه داشت که این اقدامات باید موشکافانه و روشمند و نه موردی و آنی به اجرا در آیند.از دیدگاه آرمانی، این سازوکارها باید بین فراهم‌کنندگان مختلف خدمت در قلمرو بخش عمومی و نیز گروه‌های مختلف مشتری قابل‌اجرا و به کار بستن باشند (الوانی و ریاحی، ۱۳۸۲).

امروزه دیگر کاربرد تنوع مدل‌های اندازه‌گیری کیفیت خدمات در بخش خصوصی به منظور شناسایی دو جزء بحرانی «رضایتمندی عمومی» و «جلب سود بیشتر» به طور وسیع پذیرفته‌شده و پیامدهای تحقیق تجربی آن نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است.از اواخر دهه ۹۰ به بعد سازمان‌های فعال در بخش دولتی بیش از گذشته به نحوه ارائه خدمات در بخش دولتی و چگونگی اندازه‌گیری کیفیت این خدمات حساس شده‌اند. این مسئله پذیرفته شده است که سازمان‌های دولتی به دلیل پیچیدگی ماهیت وظایف و خدمات و هم چنین فقدان تعریف مشخص از مشتری در این بخش، در اندازه‌گیری کیفیت خدمات با مشکلات ویژه‌ای مواجه هستند. سازمان‌های بخش دولتی نیازمند مدل‌های تعریف‌شده‌ای هستند که توانایی دستگاه ارزیابی کیفیت خدمات در بخش دولتی را به اثبات رسانده و معیار مناسب جهت اندازه‌گیری سطح رضایتمندی مشتری را ارائه نماید (الوانی و ریاحی، ۱۳۸۲).

در خلال سال‌های دهه ۹۰ تا ۲۰۰۰ مشخص گردید که سازمان‌های بخش دولتی از تغییرات پیچیده و ناگهانی و دگرگونی‌های ناشی از سرعت فناوری اطلاعات مصون نیستند. در بخش خصوصی رضایتمندی مشتری و وفاداری سازمان به حفظ کیفیت محصول ارائه شده و حفاظت از بهبود مستمر فرآیندهای سیستم، به عنوان یک ضرورت برای بقای طولانی مدت سازمان‌ها در عرصه رقابت و تجارت همواره مد نظر است.سازمان‌های بخش دولتی به دلیل تنوع و تعداد مشتریان خود نه تنها بایستی مراقبت نمایند که انتظارات مشتریان برآورده شود، بلکه باید تلاش نمایند تا دریابند طرز نگرش مشتریان نسبت به سازمان‌های دولتی در مقایسه با سازمان‌های بخش خصوصی چیست؟ این نیاز موجب شده است که سازمان‌های بخش دولتی بیش از گذشته در پی اندازه‌گیری کیفیت خدمات در این بخش باشند. امروزه به دلایل مختلف سازمان‌های دولتی در پی شناسایی نیازهای مشتریان خود و پایش طرز تلقی آن‌ ها از خدمات ارائه شده توسط این سازمان‌ها هستند.این مسئله دلالت بر دوری سازمان‌های بخش دولتی از مدل یک نواخت سنتی، خدمات دولتی دارد.سازمان‌های دولتی دریافته‌اند که دیگر هر آنچه که ارائه می‌دهند، نمی‌تواند مورد رضایت مشتریان قرار گیرد و آن‌ ها ناچارند انتظارات مشتریان خود را شناسایی نموده و آن را اندازه‌گیری نمایند. اینک این مسئله به عنوان یک هدف استراتژیک برای این سازمان‌ها درآمده است (الوانی و ریاحی، ۱۳۸۲).

بر اساس تحقیقی که فاینانشیال تایمز^[۶۷] در ۲۹ ژوئن ۱۹۹۵ انجام داد، مشخص گردید که بسیاری از سازمان‌های دولتی به طرز چشمگیری چگونگی کیفیت خدمات بخش دولتی و شیوه اندازه‌گیری آن را مورد توجه قرار داده‌اند.این سازمان‌ها بودجه عظیمی را صرف تحقیق پیرامون جمع‌ آوری اطلاعات درباره چگونگی ارائه خدمات به مشتریان در این بخش نمودند.این تحقیق نشان داد که تنها در انگلستان در سال ۱۹۹۴ بیش از نیم میلیون پوند در بخش تحقیق بازار پیرامون کیفیت خدمات هزینه شد که ۱۳‌% آن مربوط به اندازه‌گیری کیفیت خدمات در بخش دولتی بود. یک مشکل عمده در انجام این تحقیقات این بود که تمرکز تحقیق بر طرز نگرش مشتریان نسبت به نحوه اجرای خدمات در بخش دولتی بود و کمتر به انتظارات مشتریان و چگونگی اندازه‌گیری این انتظارات پرداخته شد. شیوه مطلوب آن است که تحقیقات بر رضایتمندی مشتریان از ارائه خدمات بخش دولتی و چگونگی اندازه‌گیری کیفیت در این بخش تمرکز یابد (الوانی و ریاحی، ۱۳۸۲).

۱۱-خویشتن داری /خودانضباطی ناکافی : مشکلات مستمر درخویشتن داری ‌و تحمل نکردن ناکامی ها در راه دستیابی به اهداف شخصی یا ناتوانی ‌در جلوگیری از بیان هیجان ها وتکانه ها دارند ،درشکل های خفیف تر آن ،بیمار به شدت از ناراحتی اجتناب می‌کند .فردی که چنین طرحواره ای دارد ،درد را تحمل نمی کند ،از مسئولیت پذیری گریزان است ،به هر قیمتی که شده از تعارض جلوگیری می‌کند ‌و زیاد به خودش سخت نمی گیرد .این عوامل باعث می شود از رضایت شخصی ،تعهد وانسجام شخصیتی چنین فردی جلوگیری شود .

حوزه چهارم :دیگر جهت مندی

افرادی که طرحواره هایشان در این حوزه قرار می‌گیرد ،تمرکز افراطی برتمایلات ،احساسات وپاسخ های دیگران به گونه ای که نیازهای خودشان را نادیده می گیرند .این کار به منظور دریافت عشق وپذیرش ،تداوم ارتباط با دیگران یا اجتناب از انتقام وتلافی صورت می‌گیرد .در این طرحواره ها فردبه طور معمول درخانواده هایی به وجود می‌آید که فرد را با قید وشرط پذیرفته اند وفرد به منظور دستیابی به توجه ،عشق وپذیرش دیگران باید جنبه‌های مهم شخصیت خود را نادیده بگیرددربسیاری از این خانواده ها ،نیازها وتمایلات هیجانی والدین ومنزلت اجتماعی ،در مقایسه با نیازها واحساسات فرد ،ارزش بیشتری دارند .سه طرحواره در این حوزه شکل می‌گیرد که عبارتند از :

۱۲– اطاعت: احساس اجبار نسبت به واگذاری افراطی کنترل خود به دیگران است ،این کار معمولا ًبرای اجتناب از خشم ،محرومیت ،یا انتقام صورت می‌گیرد اطاعت از هیجان های واپس زنی شخصی می‌باشد دونوع از اطاعت ها عبارتند از:

الف –اطاعت از نیاز ها :واپس زنی تمایلات ،تصمیمات وترجیحات شخصی .

ب-اطاعت از هیجان ها :واپس زنی هیجانات شخصی به ویژه خشم .

معمولا این طور به نظر می‌رسد که تمایلات ،عقاید واحساسات فرد ،فاقد ارزشند یا برای دیگران اهمیت ندارند .اغلب به شکل اطاعت افراطی همراه با حساسیت بیش از حد نسبت به احساسات دیگران تجلی می‌یابد .این طرحواره به طور کلی منجر به خشمی می شود که درقالب یک سری نشانه های ناسازگارانه از جمله رفتارهای منفعل- پرخاشگرانه ،‌طغیان‌های عاطفی کنترل نشده، کناره گیری از عواطف وسوءمصرف مواد آشکار می شود.

۱۳– ایثار: تمرکز افراطی بر ارضاءنیازهای دیگران درزندگی روزمره که به قیمت عدم ارضا نیازهای خودفرد تمام می شود.رایج ترین انجام این کار عبارتند از جلوگیری از آسیب رساندن به دیگران ،جلوگیری از احساس گناه ناشی از خودخواهی یا تداوم ارتباط با افراد نیازمند .این امر اغلب از حساسیت بیش از حد نسبت به درد ورنج دیگران ناشی می شود . چنین طرحواره ای منجر ‌به این احساس می شود که نیازهای فرد ایثار گر به قدر کافی ارضاءنمی شوند وهمچنین باعث رنجش افرادی می شود که او ازآنها نگهداری می‌کند.

۱۴- پذیرش جویی /جلب توجه: تأکید افراطی درکسب تأیید ،توجه وپذیرش از سوی دیگران که مانع شکل گیری معنایی مطمئن وواقعی از خودمی شود .گاهی اوقات این طرحواره باتأکید افراطی بر مقام ومنزلت ،قیافه وظاهر ،پذیرش اجتماعی یا پیشرفت مشخص می شود ‌و وسیله ای است برای دستیابی فرد به تأیید ،تحسین وتوجه دیگران . این طرحواره اغلب منجر به اتخاذ تصمیماتی غیرقابل اطمینان وناخوشایند درمورد وقایع مهم زندگی می شودیا این که منجر به حساسیت بیش از حد نسبت به طرد می‌گردد.

حوزه پنجم :گوش به زنگی بیش ازحد و بازداری

افرادی که طرحواره هایشان در این حوزه قرار می‌گیرد ،احساسات وتکانه های خودانگیخته را واپس زنی می‌کنند ،آن ها اغلب تلاش می‌کنند تا بتوانند طبق قواعد انعطاف ناپذیر ‌و درونی شده خود ،عمل کنند حتی به قیمت از دست دادن خوشحالی ،ابراز عقیده ،آرامش خاطر و روابط صمیمی . این طرحواره ها درخانواده هایی به وجود می‌آید که برعملکرد عالی ،بی نقص گرایی ،وظیفه شناسی ،پنهان سازی هیجان ها واجتناب از اشتباه تأکید می شود وبه لذت ،خوشی وآرامش اهمیت چندانی داده نمی شود چهار طرحواره در این حوزه شکل می‌گیرد که عبارتند از:

۱۵–بدبینی /منفی گرایی: تمرکز عمیق ‌و مداوم برجنبه های منفی زندگی (درد،مرگ،دلخوری ،فقدان ،تعارض ،گناه ،مشکلات حل نشده و….)همراه با دست کم گرفتن جنبه‌های مثبت وخوش بینانه ی زندگی یا غفلت از آن ها.این طرحواره معمولاًشامل انتظارات افراطی درطیف وسیعی از موقعیت های کاری ،مالی وبین فردی است که خود این حالت منجر به اشتباهات شدیدی می شود ،به طوری که شخص درنهایت احساس می‌کند زندگی شخصی اش ازهم پاشیده است .اغلب باعث ترس غیر معمول از اشتباه کردن می شود ،اشتباهی که ممکن است منجر به ورشکستگی مالی ،فقدان ،تحقیر وسرافکندگی یا گیرافتادن دریک موقعیت بد بشود .ازآنجا که نتایج منفی وبالقوه چنین حالتهایی اغراق آمیز است ،مشخصه این افراد ،نگرانی مزمن ،گوش به زنگی ،غرزدن یا بلاتکلیفی است .

۱۶-بازداری هیجانی: بازداری افراطی اعمال ،احساسات وارتباطات خودانگیخته که ‌معمولا به منظور اجتناب از طرد دیگران ، احساس شرمندگی و از دست دادن کنترل برتکانه های شخصی صورت می‌گیرد. معمولی ترین حوزه هایی که بازداری درمورد آن ها اعمال می شود عبارتند از :

الف –بازداری ‌از بروز خشم وپرخاشگری .

ب- بازداری از بیان تکانه های مثبت (از قبیل خوشحالی ،محبت و…).

ج- بازداری از بیان آسیب پذیری یا بیان راحت وصریح احساسات ونیازهای شخصی

د-تأکید افراطی بر عقلانیت ونادیده گرفتن هیجانات

۱۷-معیارهای سرسختانه/عیب جویی افراطی: باور اساسی مبنی بر این که فرد برای رسیدن به معیارهای بلندپروازانه درباره رفتار وعملکرد خود ،باید کوشش فراوانی به خرج دهد واین ‌کاربرهای جلوگیری از انتقاد صورت می‌گیرد .این طرحواره به طور معمول درخانواده هایی به وجود می‌آید که تحت فشارند ،نسبت به خودشان ودیگران بیش از حد عیب جویی می‌کنند وتوقع دارند کارها با کیفیت عالی ودرکوتاه ترین زمان انجام شوند .این طرحواره اغلب منجر به نقص های جدی در احساس لذت ،آرامش ،سلامتی ،احساس ارزشمندی ،پیشرفت یاروابط رضایتمندانه می شود ومعمولاًبه شکل های بی نقص گرایی ،قوانین غیر قابل انعطاف وبایدها،دغدغه زمان وکارآمدی بروز می‌کند.

۱۸-تنبیه: باور اساسی مبنی بر این که افراد بایدبه خاطر اشتبا هاتشان ،شدیداًًتنبیه شوند.اغلب شامل احساس خشم ،نابرد باری نسبت به کسانی (از جمله خود فرد )است که طبق انتظارات ومعیارهای او عمل نکرده اند .معمولاًاین گونه افراد،به دلیل درنظر نگرفتن شرایط ویژه ،نادیده گرفتن مشکلات دیگران وعدم همدلی با احساسات آن ها،نمی توانند از اشتباهات خودشان ودیگران چشم پوشی کنند .

عملکردهای طرحواره

دوعملکرد اصلی طرحواره ها عبارتند از تداوم طرحواره وبهبود طرحواره .هر فکر ،احساس ،رفتار وتجربه ی مرتبط با طرحواره را می توان تداوم بخش طرحواره – طرحواره را تثبیت وتقویت می‌کند –یا بهبود دهنده طرحواره – باعث ضعیف شدن آن می شود – درنظر گرفت .

الف- تداوم طرحواره

نسبتفراوانینسبتفراوانینسبتفراوانینسبتفراوانینسبت

۱۶۶/۱%۶۱۰%۱۵۲۵%۲۱۳۵%۱۷۳۳/۲۸%

سئوال ۱۱ : نداشتن اعتماد به کودک از طرف خانواده

‌در مورد سئوال (۱۱)، ۶۰ درصد از پاسخ‌دهندگان نداشتن اعتماد به کودک از طرف خانواده، در حد زیاد و خیلی زیاد در دروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۹۹/۹درصد این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، نداشتن اعتماد به کودک از طرف خانواده، در دروغگویی تا حد قابل ملاحظه‌ای مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

۱

۶۶/۱%

۵

۳۳/۸%

۱۸

۳۰%

۲۴

۴۰%

۱۲

۲۰%

سئوال ۱۲: سخت گیری‌های پدر و مادر

‌در مورد سئوال (۱۲)، ۳۲/۷۸درصد از پاسخ‌دهندگان سخت گیری‌های پدر مادر، در حد زیاد و خیلی زیاد دردروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۳۳/۳درصد از پاسخ‌دهندگان این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، سخت گیری‌های پدر و مادر در دروغگویی تا حد قابل ملاحظه‌ای مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

–

–

۲

۳۳/۳%

۱۱

۳۳/۱۸%

۲۲

۶۶/۳۶%

۲۵

۶۶/۴۱%

سئوال ۱۳ : والدین دروغگو

‌در مورد سئوال (۱۳)، ۶۶/۹۱درصد از پاسخ‌دهندگان، والدین دروغگو را در حد زیاد و خیلی زیاد دردروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند درحالی که فقط ۳۳/۳درصد از پاسخ‌دهندگان این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، والدین دروغگو تا حد قابل ملاحظه‌ای مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

–

–

۲

۳۳/۳%

۳

۵%

۱۲

۲۰%

۴۳

۶۶/۷۱%

سئوال ۱۴ : احساس حقارت

‌در مورد سئوال (۱۴)، ۷۵درصد از پاسخ‌دهندگان احساس حقارت را در حد زیاد و خیلی زیاد در دروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۳۳/۲۳درصد از پاسخ‌دهندگان این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، احساس حقارت در دروغگویی تا حد قابل ملاحظه‌ای مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

–

–

۱۴

۳۳/۲۳%

۱۱

۳۳/۱۸%

۲۷

۴۵%

۱۸

۳۰%

سئوال ۱۵ : ندادن اظهارنظر وبحث به کودک

‌در مورد سئوال (۱۵)، ۴۵ درصد از پاسخ‌دهندگان، ندادن اظهار نظر و بحث به کودکان در حد متوسط در دروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۶۶/۳۱ درصد در حد زیاد و خیلی زیاد مؤثر می‌دانند و ۳۲/۲۳ درصد در حد کم و خیلی کم این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، ندادن اظهارنظر و بحث به کودک در حد متوسط مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

۱

۶۶/۱%

۱۳

۶۶/۲۱%

۲۷

۴۵%

۱۸

۳۰%

۱

۶۶/۱%

سئوال ۱۶ : دادن فرمانهای شدید به کودک

‌در مورد سئوال (۱۶)، ۹۹/۴۴درصد از پاسخ‌دهندگان دادن فرمانهای شدید به کودک در دروغگویی کودکان را مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۳۳/۲۳ درصد از پاسخ‌دهندگان این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، دادن فرمانهای شدید به کودک در دروغگویی تا حد قابل ملاحظه‌ای مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

۳۰

۵%

۱۱

۳۳/۱۸%

۱۹

۶۶/۳۱%

۲۰

۳۳/۳۳%

۷

۶۶/۱۱%

سئوال ۱۷ : ندادن آزادی به کودک و احساس راحتی نکردن

‌در مورد سئوال (۱۷)، ۳۳/۴۳ درصد از پاسخ‌دهندگان، ندادن آزادی به کودک و احساس راحتی نکردن در حد متوسط در دروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۶۶/۴۱درصد در حد زیاد و خیلی زیاد از پاسخ‌دهندگان آن را مؤثر می‌دانند و ۹۹/۱۴ درصد در حد کم وخیلی کم این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، ندادن آزادی به کودک و احساس راحتی نکردن در حد متوسط در دروغگویی مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

۴

۶۶/۶%

۵

۳۳/۸%

۲۶

۳۳/۴۳%

۱۶

۶۶/۲۶%

۹

۱۵%

سئوال ۱۸: مقایسه طفل در میان همسالان

‌در مورد سئوال (۱۸)، ۶۶/۵۶ درصد از پاسخ‌دهندگان، مقایسه طفل در میان همسالانش را در حد زیاد و خیلی زیاد در دروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۶۶/۱۶ درصد از پاسخ‌دهندگان این امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، مقایسه طفل در میان همسالانش در دروغگویی تاحد قابل ملاحظه‌ای مؤثر است.

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت
فراوانی
نسبت

۳

۵%

۷

۶۶/۱۱%

۱۶

۶۶/۲۶%

۱۹

۶۶/۳۱%

۱۵

۲۵%

سئوال ۱۹ : انتظارات بیش از توان کودک

‌در مورد سئوال (۱۹)، ۳۳/۵۸درصد از پاسخ‌دهندگان، انتظارات بیش از حد توان کودک را در حد زیاد و خیلی زیاد در دروغگویی کودکان مؤثر می‌دانند در حالی که فقط ۶۶/۱۱ درصد از پاسخ‌دهندگان این ‌امر را مؤثر نمی‌دانند. بدین سبب مشخص می‌شود که به نظر جامعه آماری ما، انتظارات بیش از حد توان کودک در دروغگویی تا حد قابل ملاحظه‌ای مؤثر است.

خیلی کم
کم