افلاطون هنر را از دو جهت مورد بررسی قرار می‌دهد(فهیمی فر،۱۳۸۶):

الف) نسبت هنر با معرفت: ازنظر وی هنر نمی تواند انسان را به حقیقت برساند زیرا هنر کارش تقلید اشیاء مخلوق یا صور محسوس است که خود آن ها تقلیدی از صور جاودان هستند و هنر به جای رجوع به صور مثالی به صور تقلید شده و محسوس رجوع می‌کند براین اساس آثار هنری تقلید تقلیدات مثالی اند پس هنر دو مرحله از ساحت حقیقت به دور است.نکته دیگر همان طور که گفته شد زیبایی ها سایه ای از زیبایی مطلق هستند در نتیجه درجاتی از حقیقت را باخود دارند پس زیبایی با هنر برابر نیست و هنر در درجه پایین تری نسبت به زیبایی از منظر دارایی اش از حقیقت قرار دارد.

ب) نسبت هنر با اخلاق: دز این باره افلاطون هنر را به ۲ دسته تقسیم می‌کند:۱- هنر مفید هنری است که در بردارنده نوعی حقیقت است نه لذت صرف ۲- هنر غیرمفید هنری که به دنبال لذت صرف است. افلاطون این موضوع که هنر موجد لذت است را می پذیرد اما بر لذت سودمند تأکید دارد و با قضاوت درباره هنر صرفاً با معیار لذت مخالف است و وی وظیفه تربیتی هنرها را ایجاد لذت مفید می‌داند و با تأیید لذت بخشی و تفریحی هنر بر نقش تربیتی و اخلاقی آن اصرار می ورزد و هنرها در حیات فرهنگی و آموزشی شهروندان حائز اهمیت هستند وی می‌گوید موسیقی،شعر و حرکات موزون در بهترین حالت یعنی مفید بودن برای تعلیم و تربیت بسیار لازم اند و انسان‌ها را با فضیلت می‌سازند وی می‌گوید زیبایی راستین برای انسان خیر به دنبال دارد و اگر کسی زیبایی راستین را با دیده جان بنگرد برای زادن و پروردن قابلیت ها و خصائص توانا می شود. ‌در مورد ملاک پذیرش یا طرد هنر عقل را مطرح می‌کند(فهیمی فر،۱۳۸۶)

به صورت کلی در یک نگاه آرای افلاطون در خصوص هنر قدری متناقض به نظر می‌رسد از سویی وی کار شعرا و هنرمندان را از منظر فلسفه بیهوده تلقی می‌کند و از سویی دیگر از هنرهای مفید و آثار تربیتی شعر و موسیقی سخن می‌گوید اما آنچه که می توان گفت این است که افلاطون کاملاً مخالف با هنر نیست و از آثار تربیتی هنرهای مفید سخن می‌گوید و نسبت به سوء استفاده های احتمالی هنر هشدار می‌دهد و اتفاقاً مقدمه نقد زیباشناختی و هنری را فراهم می‌کند و نکته آخر اینکه در ادراک حقیقت روش فلسفی را نسبت به روش هنری بهترین شیوه می‌داند.

زیبایی شناسی ارسطو

دیدگاه های فلسفی ارسطو به عنوان پایه گذار مکتب رئالیسم در بیش تر ابعاد نقطه مقابل آرای فلسفی افلاطون به عنوان فیلسوف ایدئالیسم می‌باشد. براین اساس انتظار می رود زیبایی شناسی ارسطو نیز با جنبه‌های زیبایی شناسی فلسفه افلاطون در تقابل باشد. برخلاف افلاطون، ارسطو گوهر زیبایی را این جهانی می‌دانست و بین زیبایی و هنر فاصله نمی انداخت و هنر بیشتر از زیبایی نظر وی را جلب می نمود(فهیمی فر،۱۳۸۶،ص۱۸۶). از این رو ارسطو درباره هنر نسبت به زیبایی بیشتر سخن گفته است. وی ‌بر اساس فلسفه خود، هنر را بر مبنای این جهانی تحلیل نموده و آن را ذیل علوم تولیدی^[۸] قرار داده که در پی ساختن زیبایی است براین اساس هنر صورتی از شناسایی(علم) است که متوجه تولیدات بوده و شامل کاربرد قواعد و عمل است.

به نظر وی ظهور هنر ناشی از دو علت طبیعی است یکی غریزه تقلید و دیگری علاقه طبیعی انسان به وزن و امر موزون است علاقه به امر موزون گرایشی طبیعی در انسان است و تقلید نوعی ویژگی در وجود انسان است که خود نوعی جستجوی دانش است. لذا هنر از یک سو به خاطر اینکه علاقه به آن در ذات انسان وجود دارد باعث تطهیر احساسات می شود و احساسات را بر می انگیزاند. ارسطو در این زمینه از اصطلاح «کاتارسیس» استفاده می‌کند کاتارسیس سه معنا دارد(احمدی،۱۳۸۴):الف)purgation به معنای پالایش ، تصفیه ب) purification به معنای پالایش، تطهیر و تزکیه ج) clarification به معنای پالایش و شرح دادن ؛ دو معنی قبلی به تأثیرپذیری مخاطب و معنی سوم به ساختار اثر مربوط می شود لذا مقصود ارسطو از کاتارسیس دگرگونی روحی انسان در نتیجه تأثیر پذیری او از هنر است. به عقیده ارسطو هنر و نمایش با فراهم کردن امکان ظهور عواملی که باعث شگفتی و آشوب می‌شوند روح آدم را آرام می‌کنند و جان آدمی را از دشواری ها آزاد می نمایند و می پالایند. در اثر هنری آن شگردها و تمهیدات خردمندانه ای که امکان ظهور ناآرامی های روانی و درونی را میسر می‌سازند آرامش جان مخاطب را فراهم می‌کنند(همان منبع) .

از سوی دیگر هنر ابزاری برای رسیدن به معرفت می‌باشد. به عبارت دیگر وی منشأ هنر را تقلید و تقلید را مولد لذت و جستجوی دانش در آدمی می‌دانست . مثلاً شناخت شی تصویر شده در مقایسه با اصل آن ازنظر ارسطو ضمن ایجاد نوعی لذت عقلانی موجب دانش نیز می شود(رأس،۱۳۷۷،ص۴۲۰). در واقع هنر باعث به وجود آمدن نوعی درک زیباشناختی می شود که درک زیباشناختی خود نوعی دانش است(فهیمی فر ، ۱۳۸۶،ص۱۹۳). ارسطو همچنین می‌گوید هر هنری یک اثر است اما هر اثری یک هنر نیست زیرا اثر موقعی هنر قلمداد می شود که ‌بر اساس آگاهی و دانش باشد و هنر از جنس تولید و اما اثر توأم با دانش است(کویچ،۱۳۸۹ ب،ص۴۲).

انواع هنر ازنظر ارسطو

در تقسیم بندی هنرها ارسطو به دو دسته اشاره می‌کند ۱- هنری که هدفش تکمیل کار طبیعت مثلاً تولید ابزار می‌باشد و انسان به خاطر داشتن دو دست قادر به درست کردن ابزار می‌باشد ۲- هنری که هدفش تقلید است و در آن یک عالم تخیلی آفریده می شود که تقلیدی از عالم واقعی است .

حال اگر تقسیم بندی ارسطو از علوم(نظری-عملی-تولیدی) را مدنظر قرار دهیم تولیدی بودن هنر در اینجا بیشتر خود را نمایان می‌سازد زیرا در هنر ابزار و اشیاء زیبا تولید می‌گردند البته بین این دو نوع هنر و تولید تفاوت جوهری وجود ندارد بلکه تفاوت در غایت آن ها‌ است. غایت ابزار سودمندی و مفید بودن است و غایت آثار زیبا، لذت بخشی است. در حالی که پیش از ارسطو بین تولیدات هنری و تولیدات ابزار تفاوت ماهوی قائل بودند و هنر را نتیجه الهام خدایان می‌دانستند که در این صورت هنر از علم جدا بود(فهیمی فر،۱۳۸۶) .

ارسطو ازبین دو گونه هنرهایی که از آن ها سخن گفته بیشتر هنرهای تقلیدی را مدنظر قرار داده است هنرهایی مانند موسیقی،شعر،نمایش،مجسمه سازی،نقاشی و… که بعدها این هنرها، عنوان هنرهای زیبا به خود گرفتند. البته همین هنرهای تقلیدی ‌بر اساس ابزار، موضوع و روش تقلیدشان از یکدیگر متمایز می‌شوند(کویچ،۱۳۸۹ الف،ص۴۹):

1. 1. ریتم ها شامل گفتار ها و ملودی ها می‌باشد گفتار و ملودی در شعر و موسیقی به کار گرفته می‌شوند گاهی اوقات این ابزار باهم و گاهی جدا از هم می‌باشند مثلاً در موسیقی هردو و در رقص تنها ریتم وجود دارد.

1. 1. ازنظر موضوع هنرها دو گونه تقلید را انجام می‌دهند برخی واقعیت را همان‌ طور که هست نشان می‌دهند برخی بدتر یا بهتر از آنچه که هست موضوع را به نمایش می‌گذارند. ‌در مورد دوم تقلید رونویسی و نسخه برداری مکانیکی نیست بلکه بازآفرینی و بازسازی بخردانه است(احمدی،۱۳۸۴،ص۶۷).

1. ارسطو با توجه به روش تقلید نیز در خصوص هنر ادبی می‌گوید یا خود مؤلف به طور مستقیم سخن می‌گوید یا قهرمانانش صحبت می‌کنند.

ویژگی ها و ملاک های زیبایی

مکتب روان شناسی و روان پزشکی اجتماعی (نظریه پویایی روانی – اجتماعی رفتار انسان):

پیروان مکتب روانشناسی اجتماعی تحت تأثیر علوم اجتماعی^[۵۲] جدید و به خصوص مردم شناسی^[۵۳]، ‌به این نتیجه رسیدند که، فرد انسان عمدتاًً محصول اجتماعی است که در آن زندگی می‌کند. یعنی شخصیّت انسان بیشتر از عوامل بیولوژیک، به وسیله عوامل و نیروهای اجتماعی شکل می‌گیرد. تعدادی از مهم‌ترین این اندیشمندان عبارت‌اند از: آلفرد آدلر، هری استاک سالیون، کارن هورنای، اریک فرام.

نظریه آلفردآدلر^[۵۴] :

روان پزشک اتریشی که اورا می‌توان به حق، پدر نهضت جدید روانشناسی اجتماعی درروانکاوی دانست، و اساس نظریه اوبر این است که انسان در اصل به وسیلهٔ عوامل اجتماعی برانگیخته می‌شود ونه عوامل بیولوژیک. همچنین اینکه انگیزهٔ انسانی رفتار بشر، جستجو برای قدرت است.

نظریهٔ سالیون^[۵۵]:

بر طبق نظریهٔ مشهور او یعنی «نظریه روان پزشکی بین فردی»، شخصیّت انسان از الگوهای نسبتاً ثابت و مداوم و از روابط تکراری «بین فردی» تشکیل می‌شود. این روابط، درهر فرد مجموعه خاصی را در بر می‌گیرد و در تمام عمر استمرار می‌یابد.

نظریه کارن هورنای^[۵۶] :

طبق تحقیقات وی، انگیزه اصلی رفتار انسان، احساس امنیّت^[۵۷] است. اگر فرد در رابطه با اجتماع و به خصوص کودک در رابطه با خانواده احساس امنیّت خود را از دست بدهد، به اضطراب اساسی^[۵۸] دچار می‌شود.

نظریه اریک فروم^[۵۹] :

وی نظریه پرداز شخصیّت در مارکسیسم است. او نظریات مارکس و فروید را در زمینه شخصیّت با هم مقایسه کرد و تفاوت‌های آن‌ ها را بیان داشت. او مکتب خود را «انسان گرایی دیالکتیکی» نامید. اساس نظریه فرام درباره انسان عصر ما، این است که بشر احساس تنهایی و انزوایی شدید می‌کند زیرا از طبیعت و سایر انسان‌ها بریده شده است. اساس شناخت روان انسان، تجزیه و تحلیل احتیاجات اوست که از شرایط زیستی او سرچشمه می‌گیرند. این احتیاجات پنج گانه عبارت‌اند از: ۱- احتیاج به ارتباط داشتن ۲- احتیاج به سرآمد بودن ۳- احتیاج به ریشه داشتن ۴- احتیاج به احساس هویّت ۵- احتیاج به داشتن قالب روانی (شاملو، ۱۳۹۰).

مکتب رفتارگرایی^[۶۰] :

اگر مکتب رفتارگرایی، جامع‌ترین مکتب روانشناسی به حساب نیاید، به طور قطع علمی‌ترین آن‌ ها محسوب می‌شود. زیرا ریشه در آزمایشگاه دارد و از لحاظ روش پژوهش، با سایر علوم طبیعی شباهت بسیار نزدیکی دارد. طرفداران این مکتب، ‌بر اساس این پشتوانه آزمایشی و علمی، سعی کرده‌اند اکتشافات و نظریات خود را تا حد ممکن بر پایه ای دقیق، روشن و استوار بیان کنند که قابل آزمایش، قابل تکرار و قابل پیش‌بینی باشد یعنی همان ویژگی‌ها که از خصوصیات علوم طبیعی هستند. (شاملو، ۱۳۹۰) این مکتب ‌بر اساس مفاهیم یادگیریبیان شده و بانیان اصلی آن فیزیولوژیست معروف روسی ایوان پاولف^[۶۱] و روان شناس آمریکایی جان واتسن^[۶۲] بوده‌اند. این دو پایه گذار اصلی نظریه یادگیری شرطی هستند. مفهوم اصلی در این نظریه، عادت^[۶۳] است که در اثر ارتباط بین محرک خارجی^[۶۴] و پاسخ^[۶۵] به آن به وجود می‌آید.

نظریه یادگیری عاملی اسکینر^[۶۶]:

وی نظریه خود را «یادگیری وسیله ای^[۶۷]» یا «شرطی شدن عامل^[۶۸]» نامید و طبق این نظریه فرد موجودی فعال تلّقی می‌شود که نه تنها تحت کنترل محیط قرار می‌گیرد بلکه روی محیط خود «عمل می‌کند» و آن را تحت کنترل در می‌آورد.

نظریهٔ یادگیری اجتماعی، شناختی – رفتاری آلبرت بندورا^[۶۹] :

وی معتقد بود که فعالیت‌های روانی انسان را می‌توان ‌بر اساس مطالعه در زمینه ارتباط مستمر، مداوم و متقابل بین عوامل محیطی، واکنش‌های رفتاری و خصوصیات شناختی، روشن ساخت. وی معتقد است که یادگیری مشاهدهای فرآیندی شناختی و سازنده و خلّاق است و نه امری صرفاً ماشینی، تقلید و تبعیتی کورکورانه از عوامل محیطی. وی چهار عنصر اصلی یادگیری را به شرح ذیل بیان کرد: ۱- فرآیندهای توجه کردن ۲- فرآیندهای انگیزشی ۳- فرآیندهای یادآوری ۴- فرآیندهای تولید مجدد حرکت (شاملو، ۱۳۹۰).

مکتب کُل گرایی (گشتالت^[۷۰]): کورت گلداشتاین در زمان جنگ جهانی اول روی سربازانی که آسیب مغزی دیده و دچار اختلالات رفتار و تکلّم شده بودند، مطالعات زیادی انجام داد و ‌به این نتیجه رسید که موجود زنده همیشه به شکلی واحد و به عنوان یک هیئت کل رفتار می‌کند، نه به صورت یک سلسله رفتارهای جدا و مستقل از یکدیگر؛ زیرا تن و روان، جدا و مستقل و متفاوت از هم نیستند و بین اعضا و دستگاه‌های مختلف یک موجود زنده، وحدت کامل وجود دارد که ناشی از کارکرد تمام ارگانیسم او می‌باشد. در نظریه ارگانیسمیک، غالباً از اصول مکتب گشتالت استفاده می‌شود و از این جهت با نظریه کورت لوین، روان شناس بزرگ گشتالتی، شباهت‌های زیادی داردروان شناسان بالینی به شناخت تمامی وجود انسان علاقه دارند و ‌به این علّت، به نظریه ارگانیسمیک بیشتر توجه می‌کنند؛ درست به عکس روان شناسان تجربی که به خصوصیّات و واکنش‌های مجزّا و جداگانه انسان توجه می‌کنند. (شاملو، ۱۳۹۰).

مکتب انسان گرایی^[۷۱]:

همان طور که در توضیحات قبلی ذکر شد در قرن بیستم سه نهضت یا انقلاب فکری اساسی در روانشناسی رخ داد که چهره این علم را دگرگون ساخت. این سه نهضت عبارت بودند از: روانکاوی، رفتارگرایی، انسان گرایی. ازدیدگاه روانکاوی، انسان مخلوق غرایز و کشمکش‌های درونی خود است. از دید رفتارگرایان، محیط انسان را می‌سازد. از دیدگاه انسان گرایان طبیعت انسان در اصل خوب و قابل احترام است و در صورتی که محیط به او اجازه دهد، به شکوفا ساختن و برآوردن استعدادها و گنجایش‌های درونی خود گرایش دارد (شاملو، ۱۳۹۰).

نظریه آبراهام مازلو^[۷۲]:

آبراهام مازلو یکی از پایه گذاران و شاید پرنفوذترین روان شناس انسان گرا در زمان معاصر بود. وی معتقد بود طبیعت انسان ساختمانی روانی دارد، شبیه به ساختمان جسم او لذا روان نیز دارای احتیاجات، تمایلات، استعدادها و گرایش‌هایی است که ‌بر اساس وراثت تعیین می‌شوند. وی ‌در نظریات خود درباره انگیزش رفتار انسان، معتقد است که نیازهای بشر بر دو گونه است: یکی احتیاجات اساسی^[۷۳]مانند گرسنگی، محبّت، امنیّت، و از این قبیل و دسته دیگر احتیاجات ماورای جسمی (متعالی^[۷۴]) هستند که عبارت‌اند از: عدالت، خوبی، زیبایی و امثال این‌ها. (شاملو، ۱۳۹۰)

نظریه کارل راجرز:

روش کار او پدیدار شناسی^[۷۵] و دیدگاهش انسان گرایی است. روش پدیدارشناسی راجرز بر ادراک، احساس، خودشکوفایی، مفهوم خویشتن، تکامل شخصیت در دوره های بالاتر از دروان کودکی و تغییرات مداوم شخصیت تکیه می‌کند. (شاملو، ۱۳۹۰)

1. 1. تقسیم کار: کار ها به وظایف تخصصی تقسیم شده و مسئولیت ها بر عهده ی افراد واگذار می شود.

   

1. 1. تفویض اختیار: مسئولیت و اختیار با هم واگذار شود.

1. 1. انتظام: انتظارات به طور دقیق مشخص شود و متخلفان مجازات شوند.

1. 1. وحدت فرماندهی: باید هر ‌کارگر و کارمندی تنها به یک مدیر پاسخ گو باشد.

1. 1. وحدت سمت و سو: باید تمامی امور کارکنان بر کسب اهداف سازمانی متمرکز باشد.

1. 1. هضم نفع شخصی در نفع گروهی: باید منافع گروهی رجحان داشته باشد.

1. 1. پاداش: باید به صورت سیستماتیک از اقدامات و فعالیت ها تقدیر کرد.

1. 1. تمرکز گرایی: باید اهمیت نقش های مدیریتی و زیر دستی مشخص شود.

1. 1. سلسله مراتب: ارتباطات را از طریق زنجیره فرماندهی دنبال شود.

1. 1. نظم: مشاغل به گونه ی مناسبی سامان دهی شود.

1. 1. برابری: وجود اطول نظم عادلانه باعث افزایش مشارکت کارکنان می شود.

1. 1. امنیت شغلی

1. 1. ابتکار عمل: کارکنان به گونه ایی تشویق شوند که خود در راستای مقاصد سازمان حرکت کنند.

1. روح کار گروهی: یکپارچگی بین منافع و علایق کارکنان و مدیران ارتقا یابد. ( الوانی،۱۳۸۶)

فایول بر این عقیده بود که مدیریت یک حرفه است و این حرفه قابلیت آموزش دارد. اصولی که او برای موفقیت مدیر در سازمان بر شمرده است، ارتباط چندانی با محیط بیرون سازمان ندارد و صرفا در درون سازمان تحقق می‌یابد. ( همان ماخذ، ۱۳۸۶)

۳٫۲٫۲ نظریه بروکراسی:

می توان تعاریف زیر را برای مفهوم بروکراسی ارائه کرد؛

الف – گاهی به معنای تشریفات زائد به کار می رود یعنی کاغذ بازی و مقررات اضافی

ب- گاهی به معنای دستگاه اداری است؛ یعنی همه ابزار و امکانات دولت مرکزی و محلی

ج – گاهی نوعی خاصی از شکل سازمانی که دارای ویژگی های مشخصی چون سلسه مراتب اختیار و نظام مقرارت است.

مارکس وبر^[۴۴], جامعه‌شناس, حقوق‌دان و تاریخ‌شناس آلمانی, در کتاب معروف خود ”نظریه سازمان‌های اجتماعی و اقتصادی“ نشان داد که چگونه مدیریت می‌تواند کارآمدتر و منسجم‌تر عمل نماید. (احمدی، ۱۳۸۴(

وبر سه نوع اختیار مشروع را شناسایی کرد:

الف. سنتی – که در آن پذیرش افراد واجد اختیار از سنت و رسم ناشی می شود

ب. کاریزماتیک – که در آن پذیرش از وفاداری و اعتماد به حاکمان سرچشمه می‌گیرد .

پ. عقلانی – قانونی ، که در آن پذیرش از مقام یا سمت دارنده اختیار که توسط مقررات و دستورالعمل های سازمان محدود و مشخص شده ناشی می شود. ( بندیکس^[۴۵]، ۱۳۸۴)

او معتقد است که سازمان دیوان سالارانه به گونه ی زیر اداره می شود:

• • کار های اداری به صورت مدام انجام می شود.

• کارهای اداری مذبور طبق قواعد اساسنامه انجام می شود و از سه ویژگی همبسته برخوردار است:

الف) وظیفه ای که هر مقام اداری در انجام برخی از کار ها بر عهده می‌گیرد، محدود به ضوابط غیر شخصی است. ب) مقامی که وظیفه ایی را بر عهده دارد از اقتدار و اختیار لازم برای انجام عملکردها و تکالیف محوله برخوردار است. پ) وسایل اعمال فشاری که در اختیار مقام اداری است، دقیقا محدود و معین است.

مسئولیت های هر مقام و نیز اقتدار اختیارات وی بخشی از سلسله مراتبی از اقتدار است. مقام های مافوق وظیفه ی نظارت و مقام های زیر دست حق اعتراض دارند. البته نظارت و شرایط اعتراض مشروع، می‌تواند متفاوت و متنوع باشد.

مقام ها و سایر کارکنان اداری، مالک منابع لازم برای اجرای وظایف محوله نیستند. اما باید در خصوص چگونگی استفاده از آن جوابگو باشند. هزینه و درآمد کار های اداری و خصوصی کاملا از هم مجزا هستند.

• • متصدی یک مقام نمی تواند مقام را در تملک خود داشته باشد که مانند دارایی شخصی آن را به فروش برساند.

• • کار ها بر اساس اسناد کتبی انجام می شود.

• در نظام های دیوان سالارانه، مقررات باید منظم و ثابت و هم چنین کنترل شده باشد.تداوم کار اداری اقتضا می‌کند که اشتغال تمام وقت باشد. او معتقد است که کارایی سازمان ها در گروی غیر شخصی شدن اجرای وظایف اداری است. (بندیکس, ۱۳۸۸)^[۴۶]

‌بنابرین‏ ویژگی های بروکراسی را از نظر وبر می توان به صورت زیر برشمرد:

– سازمان دهی مداومی از وظایف مقید شده توسط مقرارت

– حوزه های مشخصی از مهارت ، یعنی تخصص ، اختیار تفویض شده و مقررات حاکم بر نحوه استفاده از آن

– تنظیم سلسله مراتبی از مقام ها یا شغل ها ، یعنی هر سطحی از شغل ها

– انتصاب در سمت ها برپایه مهارت فنی

– تفکیک اداره کننده گان از صاحبان سازمان

– مقام های اداری ، حقوق مربوط به خود دارند ، و صاحبان مقام ها دارای هیچ حقی نسبت به سمت مشخصی نیستند.

– مقرارت ، تصمیم ها و اقدامات به صورت کتبی تدوین و ثبت می‌شوند. ( همان مآخذ، ۱۳۸۸)

مهمترین عوامل رشد سازمان های بورکراتیک از نظر وبر، اندازه و پیچیدگی سازمان است.

اندازه ، زمانی که رشد سازمان آغاز می شود تخصص ها افزایش می‌یابند و سطوح سازمانی نیز افزایش یافته و در نتیجه شغل های جدید ایجاد می شود و جذب نیرو از خارج از سازمان انجام می شود و به دنبال خود مهارت تازه ونگرش های جدیدی از خارج سازمان را در پی خواهد داشت.

پیچیدگی ، هر چند که اندازه، ‌پیچیدگی را به دنبال خود دارد عواملی چون تکنولوژی پیشرفته و مدرن ضرورت ونیاز به مهارت ها ی تخصصی تر را می طلبد . حیطه نظارت کوچک می شود و کنترل کیفیت جنبه حیاتی پیدا می‌کند و رقابت نیز به وجود می‌آید. ( الوانی، ۱۳۸۴)

۴٫۲٫۲ مکتب نئوکلاسیک:

پس از مکتب کلاسیک ها در مدیریت، مکتب نئوکلاسیک در حیطه ی مدیریت ظهور یافت. نئوکلاسیک ها با نهضت روابط انسانی شناخته می شدند. در سال ۱۹۲۰، در حالی که غرب رکود اقتصادی را تجربه می‌کرد، برخی از دانشمندان علوم اجتماعی به رهبری التون مایو^[۴۷] مطالعاتی را دربارهٔ چگونگی واکنش کارکنان به میزان تولید در صورت تغییر شرایط کاری، طراحی شغل و محرک‌های مدیریتی، آغاز کردند. بخش اعظم این مطالعات در یکی از واحدهای شرکت وسترن الکتریک در شهر هاثورن^[۴۸] صورت گرفت که بعدها به مطالعات هاثورن مشهور شد. نئوکلاسیک‌ها بر جنبه‌های انسانی مدیریت تأکید می‌کردند. طرفداران این روش معتقد بودند که مدیریت باید توجه خود را بر افراد متمرکز کند؛ به بیان دیگر متغیرهای اجتماعی را مؤثرتر از متغیرهای فیزیکی می‌دانستند. عمده فعالیت‌هایی که در این دوره انجام شد به دو دستهٔ زیر تقسیم می‌شود:

• • مطالعه هاتورن

فصل دوم : ادبیات پژوهش

۲-۱-۳ تنبیه (اعمال مجازات)

۲-۱-۳-۱تعریف تنبیه: محروم ساختن افراد از چیزی که به ان علاقه دارند(رضاییان،۱۳۸۵، ص ۴۳۶)

تعریف دیگری از تنبیه:هر عملی است که رفتاری را تضعیف کند و احتمال وقوع و تکرار ان را کاهش دهد.(سعادت ،۱۳۹۰،ص ۳۱۰)

۳-۱-۳-۲ انواع تنبیه (اعمال مجازات)

اِعمال انضباط اغلب شامل یک توالی چهار مرحله ای است: اخطار شفاهی، اخطار کتبی، تعلیق و اخراج. دو گام دیگر (تنزیل درجه و کسر حقوق) که به طور منطقی باید از پی تعلیق بیاید، در عمل چندان مرسوم نیست، اما آن قدر اهمیت دارد که شرح داده می شود. در این قسمت این شش مرحله توضیح داده می شود(دولان و شولر ،۱۳۸۱،ص۵۳۵)

در جدول ۲-۳ فرایند سرزنش و توبیخ مختصرا بیان شده است.

جدول ۲-۳ فرایند سرزنش و توبیخ

سرزنش و توبیخ زمانی کارساز است که:

1. از پیش به فرد بگویید که قصد دارید به او بفهمانید طرز رفتارش مشخصاً چگونه است.

نیمه نخست سرزنش:

1. 1. بی درنگ وی را سرزنش کنید.

1. 1. به روشنی به او بگویید که خطا ‌کرده‌است.

1. 1. احساس خود را درباره خطایش به روشنی بیان کنید.

1. چند لحظه ای در سکوت توأم با ناراحتی بگذرانید تا احساس شما را دریابد.

نیمه دوم سرزنش:

1. 1. با او دست بدهید یا دستی بر شانه او بگذارید تا احساس کند که شما با صداقت برخورد می کنید.

1. 1. به او خاطر نشان کنید که برایش ارزش قایل هستید.

فصل دوم : ادبیات پژوهش

1. 1. باز تأکید کنید که خود او را تأیید می کنید، اما نه رفتارش را در این وضعیت.

1. توجه داشته باشید که وقتی سرزنش به پایان رسید، آن را از ذهن خود بزدایید.

سرزنش و توبیخ زمانی کارساز است که:

1. از پیش به فرد بگویید که قصد دارید به او بفهمانید طرز رفتارش مشخصاً چگونه است.

نیمه نخست سرزنش:

1. 1. بی درنگ وی را سرزنش کنید.

1. 1. به روشنی به او بگویید که خطا ‌کرده‌است.

1. 1. احساس خود را درباره خطایش به روشنی بیان کنید.

1. چند لحظه ای در سکوت توأم با ناراحتی بگذرانید تا احساس شما را دریابد.

نیمه دوم سرزنش:

1. 1. با او دست بدهید یا دستی بر شانه او بگذارید تا احساس کند که شما با صداقت برخورد می کنید.

1. به او خاطر نشان کنید که برایش ارزش قایل هستید.

فصل دوم : ادبیات پژوهش

1. 1. باز تأکید کنید که خود او را تأیید می کنید، اما نه رفتارش را در این وضعیت.

1. توجه داشته باشید که وقتی سرزنش به پایان رسید، آن را از ذهن خود بزدایید.

(دولان و شولر ،۱۳۸۱،ص۵۳۶)

۲-۱-۳-۲-۱اخطار شفاهی

ملایم ترین شکل انضباط، تذکر و اخطار شفاهی است. تذکر نوعی اخطار شفاهی بدون ثبت در پرونده می‌باشد، در حالی که اخطار شفاهی ممکن است بر مبنای تاریخ و نوع اخطار تا مدتی در پرونده ثبت گردد که اگر در یک محیط غیررسمی و خصوصی انجام شود، اثربخش تر خواهد بود. در این اقدام مقام مافوق، باید به طور روشن و واضح فرد متخلف را از پیامدهای نقض قوانین و رویه ها آگاه ساخته و تأثیر سوء رفتار فرد متخلف را از نظر کار فردی، گروهیوسازمانی برای وی تشریح نماید و از او بخواهد که رفتارش را توجیه نموده و برای آن برنامه ریزی. و توصیه هایی را در جهت کمک به فرد ارائه دهد. ضمن آنکه مدیر باید به قوه درک کارمند توجه داشته باشد و چنانچه مدیر ‌به این تشخیص رسید که به رغم ادراک کارمند از توصیه های او اخطار شفاهی تاثیر نداشت، باید دست به اقدام بعدی بزند.(سیدجوادین،۱۳۸۷،ص۳۸۵)

تذکر شفاهی در واقع، شکوه سرپرست از کارمند است و هنگامی از اثربخشی بیشتری برخوردار است که سرپرست در جلسه ای خصوصی و دوستانه، خطای کارمند را گوشزد کند و پیامد آن را با وی درمیان بگذارد. برای مثال، اگر کارمندی چندین بار دیر بر سر کار حاضر شود،سرپرست باید او را احضار کند و یادآوری نماید که مقررات سازمان ایجاب می‌کند کارکنان در ساعت مقرر در اداره حضور داشته باشند و تذکر دهد که در نتیجه دیر آمدن او، کار روی هم انباشته شده و به همکارانش فشار وارد آمده است و این امر موجب اعتراض آن ها و به وجود آمدن اختلالاتی در روند عادی کار گردیده است. بعد از تشریح مسئله و عواقب ناشی از آن، سرپرست باید به کارمند اجازه صحبت دهد تا معلوم گردد آیا اصولاً کارمند متوجه مشکلی که ایجاد کرده هست؟ آیا شرایط خاصی وجود دارد که تأخیر وی را اجتناب ناپذیر می کند؟ و آیا او به فکر هست که مشکل را به ترتیبی رفع کند و به موقع در اداره حاضر شود؟چنانچه این گفتگو نشان دهد کارمند از مشکلی که به وجود آورده آگاه است و راه حل نیز برای رفع آن دارد، باید به جلسه خاتمه داد؛ ولی اگر معلوم شد که کارمند متوجه مسئله نیست یا پیشنهاد مناسبی برای حل آن ندارد، سرپرست باید

فصل دوم : ادبیات پژوهش

با راهنمایی کارمند و ارائه توصیه هایی، گفتگو را تا جایی که کارمند بتواند راهی برای جلوگیری از وقوع مجدد تخلف بیابد ادامه دهد. در پایان، سرپرست باید کاملاً برای کارمند روشن سازد که تکرار خطا چه عواقبی به دنبال خواهد داشت.توصیه شده است که از مطالب این جلسه و تذکراتی که به کارمند داده شده است، یادداشتی تهیه و به طور موقت در پرونده وی نگهداری گردد. اگر عملکرد بعدی کارمند نشان داد مشکل رفع گردیده است، یادداشت از پرونده خارج می شود. در غیر این صورت در پرونده باقی می ماند و پایه و اساس اقدامات انضباطی بعدی درباره کارمند را تشکیل می‌دهد.(سعادت،۱۳۹۰،ص۳۳۰)

ردیف
محقق یا محققان
عنوان تحقیق

۱

خانمحمدی و محمدی، ۱۳۸۵

طراحی مدل ارزیابی اثربخشی رسانه­های تبلیغاتی بر رفتار مصرف کننده

نتایج تحقیق: تبلیغات یکی از عوامل حیاتی در موفقیت یک سازمان است، به طوری که تدوین برنامه ­های تبلیغاتی بایستی با در نظر گرفتن عوامل تاثیرگذار در فرایند تصمیم ­گیری خرید مصرف کننده – از جمله عوامل آمیخته بازاریابی، عوامل محیطی مانند عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و موقعیتی جامعه، خصوصیات فردی مصرف کننده یا عوامل روانی و شخصی و اهداف بازاریابی سازمان-انجام شود. در این مقاله یک مدل دینامیک برای ارزیابی اثربخشی رسانه­های تبلیغاتی بر رفتار مصرف کننده ارائه شد. در این مدل برنامه­ ریزی تبلیغات بر اساس شناسایی عوامل درونی و بیرونی سازمان و تاثیرات متقابل آن ها بر یکدیگر با نظر خواهی از خبرگان و با بهره گرفتن از مفاهیم منطق فازی اجرا گردید. به منظور تخصیص بهینه بودجه به رسانه­های تبلیغاتی از یک مدل تصمیم ­گیری چند شاخصه نیز استفاده شد.

۲

صنایعی و شافعی، ۱۳۸۹

تحلیل و پیش ­بینی رفتار خرید مشتری­ها ‌بر اساس تئوری کارکردی نگرش

نتابج تحقیق: یافته ­های پژوهش نشان داد بر حسب تئوری کارکردی نگرش، نگرش هر فرد کارکردهای دانشی، ارزشی، انتفاعی و تدافعی دارد. مشتری­ها کالایی را می­خرند که با باورهای فردی و ارزش­های اجتماعی یا فردی­شان همخوانی داشته باشد و به طور کارآمد برای فرد سودآوری داشته و بتواند از هویت فردی و جمعی­اش دفاع کند. ازطرفی این چهار عامل نیز به نوبه خود به طور قابل ملاحظه­ای از عوامل فردی مانند انگیزه، شخصیت، هیجان و… تأثیرپذیرند.

۳

جلیلیان و همکاران، ۱۳۹۱

تأثیر تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی بر قصد خرید

نتایج تحقیق: این مقاله به بررسی تأثیر تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی بر قصد خرید مصرف­ کنندگان ازطریق ارزش ویژه برند مبتنی بر مشتری در میان دانشجویان پرداخته است. یافته ­های پژوهش نشان داد تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی بر ابعاد ارزش ویژه برند؛ ابعادارزش ویژه برند به جز بعد آگاهی از برند بر قصد خرید و تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی ازطریق ارزش ویژه برند بر قصد خرید اثر می­ گذارد.

۴

صحت و همکاران، ۱۳۹۱

بررسی نقش اصلی تبلیغات در صنعت بیمه

نتایج تحقیق: در این مقاله به ذکر این نکته پرداخته شد که شرکت­های بیمه به مسائل بازاریابی و تبلیغات توجه زیادی نمی­کنند. در این مقاله سعی شد تا نقش تبلیغات در توسعه صنعت بیمه بررسی شود و از حوزه بازاریابی و تبلیغات و نیز آمیخته بازاریابی به صنعت بیمه نگاه شده است. نتایج این پژوهش گویای این بوده است که در زمینه تبلیغات بیمه فعالیت­های گسترده ­ای صورت نگرفته واگر هم در این رابطه تبلیغاتی صورت گرفته به صورت کلی بوده است و دیگر اینکه باید به هر سه جنبه اصلی تبلیغات یعنی آگاهی دهنده، ترغیب کننده و یادآوری کننده در صنعت بیمه توجه نمود.

۵

حیدرزاده و حسنی­پارسا، ۱۳۹۱

بررسی تاثیر ارزش­های لذت­جویانه بر رفتار خرید مصرف­ کنندگان

نتایج تحقیق: در این پژوهش به بررسی تاثیر ارزش­های لذت­جویانه بر گرایش فایده­باور، نوطلبی، آگاهی از نام و نشان تجاری (برند)، واکنش به محرک­های ترفیعات و ترجیح دادن برندهای خارجی و همچنین نقش تعدیل کننده درآمد شخصی بر ارتباط بین ارزش­های لذت­جویانه و آگاهی از نام و نشان تجاری، پرداخته شد. بر اساس یافته ­های پژوهش، با افزایش ارزش­های لذت­جویانه، گرایش مصرف­ کنندگان به سمت ارزش­های فایده­باور کاهش می­یابد. همچنین ارزش­های لذت­جویانه تاثیر مثبتی بر افزایش نوطلبی، آگاهی از نام و نشان تجاری (برند) واکنش به محرک­های ترفیعات و ترجیح دادن برندهای خارجی دارد. از طرف دیگر، درآمد شخصی به عنوان متغیر تعدیل کننده بر ارتباط بین ارزش­های لذت­جویانه و آگاهی از نام و نشان تجاری (برند)، یر مثبت می­ گذارد.

۶

دروی، ۱۳۹۱

نقش پیام تبلیغاتی رسانه بر روی رفتار مصرف کننده

نتایج تحقیق: با توجه به اهمیت تبلیغات در افزایش سطح آگهی عمومی در تصمیم ­گیری انتخاب کالا و خدمات، در این پژوهش سعی شده است که نقش پیام تبلیغاتی رسانه ­ها را روی رفتار مصرف کنندگان فروشگاه­ها بر اساس مدل A.I.D.A (توجه، علاقه ­مندی، تمایل و عمل) و همچنین تعیین رسانه­ای که بیشترین تاثیر را در تصمیم خرید مصرف کنندگان فروشگاه­ها دارد را مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش، توصیفی-پیمایشی و ابراز پژوهش پرسشنامه­ای بوده که در میان مشتریان، به عنوان نمونه آماری اجرا و تحلیل داده ­ها با فنون آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفته است. یافته ­های پژوهشی نشان داد که بین پیام تبلیغاتی رسانه بر اساس مدل مورد نظر و رفتار مصرف کننده تفاوت معناداری وجود دارد و رسانه­ای که بیشترین تاثیر را روی رفتار مصرف کننده دارد تلویزیون می­­باشد. در نهایت نیز پیشنهاداتی برای تبلیغات مناسب رسانه­ای در جهت افزایش فروش فروشگاه­ها مطرح شده است.

۷

قریحه و همکاران، ۱۳۹۲

ارائه مدلی سلسله مراتبی جهت بررسی نقش تبلیغات در خرید مشتریان

نتایج تحقیق: از عوامل مؤثر بر تبلیغات اینترنتی و فرایند خرید مشتریان اعتماد و پس از آن رضایت با ضریب اهمیت هیجده صدم و شانزده صدم بیشترین اهمیت را دارا می‌باشند .به طور دقیق­تر در بین شاخص فرعی اعتماد یعنی اطمینان نسبت به خرید، امنیت، راحتی و اعتقاد دارای ضریب اهمیت سی و سه صدم می­باشند و هم چنین عوامل فرعی رضایت یعنی جلب توجه مشتری و سازگار شدن دارای ضریب اهمیت بیشتری ‌می‌باشد.

نتایج تحقیق: از عوامل مؤثر بر تبلیغات اینترنتی و فرایند خرید مشتریان اعتماد و پس از آن رضایت با ضریب اهمیت هیجده صدم و شانزده صدم بیشترین اهمیت را دارا می‌باشند .به طور دقیق­تر در بین شاخص فرعی اعتماد یعنی اطمینان نسبت به خرید، امنیت، راحتی و اعتقاد دارای ضریب اهمیت سی و سه صدم می­باشند و هم چنین عوامل فرعی رضایت یعنی جلب توجه مشتری و سازگار شدن دارای ضریب اهمیت بیشتری ‌می‌باشد.

۸

بهنام و همکاران، ۱۳۹۳

تأثیر ترویج خدمات ورزشی بر انگیختگی و قصد آینده مصرف کننده در تبلیغات

نتایج تحقیق: آزمایش محصول، ابزار مهم بازاریابی برای تشکیل تصویر برند، نگرش به محصول و نیات رفتاری است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر ترویج خدمات ورزشی رایگان بر انگیختگی و قصد آینده مصرف کننده در تبلیغات بود. جامعه آماری دانشجویان تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی دانشگاه تهران بودند و نمونه آماری نیز با بهره گرفتن از روش نمونه گیری طبقه­ای ۴۴۰ نفر انتخاب شد. نتایج نشان داد که اثر اصلی ترویج آزمایش خدمات بر انگیختگی در آزمودنی­هایی که تبلیغ با ترویج آزمایش رایگان خدمات مشاهده کرده ­اند، از آزمودنی­هایی که تبلیغ مشابه بدون ترویج آزمایش خدمات مشاهده کرده ­اند، بیشتر است علاوه بر این اثر اصلی ترویج آزمایش خدمات بر قصد آینده در آزمودنی­هایی که تبلیغ با ترویج آزمایش رایگان خدمات مشاهده کرده ­اند، از آزمودنیه­ایی که تبلیغ مشابه بدون ترویج آزمایش خدمات مشاهده کرده ­اند، بیشتر است.